С. К. Ахметкалиева А. Ш. Оразымбетова

 
76 
 
Жаңа    тәсіл  ХХ  ғасырдың  екінші  жартысында  пайда  бола  отырып, 
ұйымдар  тек  қызметтің  ең  маңызды,  негізгі  бағыттарын  ғана  қолдануға,  ал 
қалған  барлық  функцияларды  сыртқы  ұйымдарға  беруді  ұсынды.  Осы 
ұсыныстарды ұстану бізге ұйымды икемді, сыртқы ортаның өзгерістеріне тез 
қалпына келтіруге және жауап беруге қабілетті етуге мүмкіндік берді. Мұндай 
ұйымда  инновациялық  технологияларды  енгізу  оңайырақ  болды.  Сонымен 
қатар,  күш-жігердің  бір  бағытта  шоғырлануына  байланысты  бұл  әдістің 
барлық артықшылықтары көзге бірден түсті. 
Бірінші тәсілдің артықшылықтарын қарастырайық: 
1. Жабдықтардың сенімділігі. Біз үшінші тарап ұйымының қызметтерін 
пайдаланған жағдайда, кейбір кемшіліктер ескертіледі. Жеткізу үдерісінде біз 
және  біздің  жеткізушіміз  ғана  емес,  сонымен  бірге  жеткізушінің 
жеткізушілері,  көлік  компаниялары,  банктер,  түрлі  мемлекеттік  органдар 
қатысады.  Аталған  қатысушылардың  әрқайсысы  қате  жіберуі  мүмкін,  ол 
күтпеген қиындықтарға әкелуі мүмкін, нәтижесінде ол сәтсіздікке ұшырайды 
және  біздің  компания  қажетті  өнім  немесе  қызметті  қолдана  алмайды. 
Компанияның  өз  қажеттіліктерінің  бәрін  өзі  шығарған  кездегі  жағдай  үлкен 
сенімділікке мүмкіндік береді. 
2.  Өнімдер  орташа  есеппен  компанияның  талаптарына  сай  келеді 
(нарықтағы  ұсыныстарды  талдай  отырып,  компания  өзінің  қажеттіліктерін 
қанағаттандыратын өнімді таңдауға мүмкіндігі бар). 
3.  Тапсырыстар  орташа  есеппен  жылдамырақ  орындалады.  Бұл 
жағдайда,  өнімді  үшінші  тараптан  жеткізетін  уақыт,  өтінімдерді  мақұлдау 
уақыты  және  өнімді  дайындау  немесе  қызмет  көрсету  үдерісінде  алынып 
тасталуы  керек.  Нәтижесінде,  орташа  есеппен,  ұйым  қажетті  тауарларды 
сырттан тапсырыс бергенге қарағанда тезірек алады. 
4.  Жеке  әзірлемелерді  қорғау.  Жұмыстың  бір  бөлігін  үшінші  тарапқа 
беру кезінде біз өзіміздің өндірістік жоспарларымыз, өнім құрылымы, өндіріс 
көлемдері  және  т.б.  туралы  аздаған  мәліметтер  ашуға  мәжбүрміз.  Кейбір 
жағдайларда сіз біздің қажеттіліктерімізді қанағаттандыратын өнімді алу үшін 
технологияны ұсынуыңыз керек. Егер кәсіпорын бәсекеге қабілетті нарықтық 
жағдайда  жұмыс  істесе  және  өндірістік  әрекеттеріне  үнемі  қарсы  тұруға 
мәжбүр болса, онда мұндай маңызды ақпаратты таратуға мүмкіндік болмайды. 
Екінші тәсіл (жұмыстың кейбір түрлерін үшінші тұлғаларға беру) келесі 
артықшылықтарға ие: 
1.  Масштабты  үнемдеуге  байланысты  төмен  бағалар  (егер  ұйым  басқа 
кәсіпорындарға  тамақтану  қызметтерін  ұсынатын  болса,  онда  оның 
шығындарының  бір  бөлігі  тікелей  біздің  кәсіпорнымызда  орналасқан 
асханадан әлдеқайда төмен. Шикізатқа  көтерме жеңілдіктер алу және өнімді 
пайдалану мүмкіндігі маңызды рөл атқарады).  
2.  Мамандандырудың  артықшылықтары  (егер  компанияда  ұқсас 
өнімдерді  шығаруға  назар  аудару  мүмкіндігі  болса,  оған  өндірістік  үдерісті 
жақсарту,  бақылау  жасау,  соңғы  ғылыми-техникалық  әзірлемелер,  өнімнің 
сапасын жақсарту әлдеқайда жеңілірек болады). 

 
77 
 
3.  Біздің  қорлар  деңгейінің  төмендеуі  (тапсырыстарды  үшінші 
тұлғаларға  беру  кезінде  біздің  компания  тапсырыс  берушілерге 
тапсырыстарды  сақтау  және  жинау  функциясын  беру  арқылы  тауарларды  аз 
мөлшерде алуға мүмкіндігі бар). 
4.  Тәуекелді  төмендету  (нарықта  үнемі  кез-келген  тауарларға  немесе 
қызметтерге  деген  қажеттіліктерімізді  қанағаттандыра  алатын  көптеген 
компаниялар бар. Егер олардың біреуі тауар жеткізуде қиындық тудырса, біз 
басқа компаниялардан қажетті ресурстарды ала аламыз). 
5. Жоғары икемділік (егер біздің ұйым шығаратын өнім түрлері өзгерсе, 
біз  жеткізушілердің  қызметтерінен  бас  тарта  аламыз.  Егер  осы  ресурстарды 
өзіміз  өндірсек,  цехты  жабу,  жабдықты  жою  туралы  мәселелерді  шешуіміз 
керек еді, біз жұмыстан босатыламыз немесе басқа жұмысқа ауысамыз). 
Жоғарыда  сипатталған  екі  нұсқамен  қатар,  үшінші  тәсіл  де 
қолданылады.  Негізгі  емес бөлімшені компаниядан бөліп алып, оған тәуелсіз 
ұйым мәртебесін береміз және қызметтерді ұсыну туралы келісім жасаймыз. 
Құрылған  жаңа  кәсіпорын  қызметкерлерді  іріктеу,  тұтынушыларды  іздеу, 
жұмысты ұйымдастыру мәселелерінде толық еркіндік алады, бірақ бұл біздің 
ұйыммен байланысты және бізге тиімді шарттарда қызмет көрсетуге міндетті. 
Осылайша, «негізгі» ұйым негізгі емес өндірістен құтылу арқылы ресурстарды 
үнемдейді  және  қажетті  тауарлар  мен  қызметтердің  сенімді  жеткізушісін 
алады. 
Бұл үшінші тәсіл - аутсорсинг (ағылшын тілінен «Out-source» - «
сыртқы 
ресурстарды  қолдану»
),  қазіргі  кезде  көптеген  компаниялар  кеңінен 
қолданылады.  Аутсорсингтің  ең  дәстүрлі  бағыттары:  тасымалдауды 
ұйымдастыру  (2011  ж.  маусым  айындағы  жағдай  бойынша  теміржол  көлігі 
саласында  делдалдық  қызметті  жүзеге  асыратын  1000-нан  астам  компания 
тіркелді.  Бұған  басқа  көлік  түрлерімен  делдалдық  қызмет  көрсететін 
серіктестіктер  мен  пошта  жөнелтілімін  жүзеге  асыратын  компаниялар  саны 
қосылуы керек): 
- сақтау (қоймалық кешендер еліміздің барлық ірі қалаларында белсенді 
салынуда. Сақтауға қосымша олар қосымша келесі қызметтер ұсынады: орау, 
тапсырыс беру, таңбалау, жөнелту және жөнелтуді жасайды); 
- қауіпсіздік (қазіргі кезде кез-келген өнеркәсіптік кәсіпорын, «жабық» 
күзет  фабрикаларын  қоспағанда,  жеке  күзет  компанияларының  қызметіне 
жүгінеді); 
-  ақпараттық  технологиялар  (ақпараттық  технологияның  қазіргі  даму 
деңгейі  қарапайым  болып  көрінетін  міндеттерді  шешу  үшін  жоғары  білікті 
мамандарды тартуды талап етеді. Көптеген жағдайларда компанияға мұндай 
мамандарды  жыл  бойы  пайдалану  емес,  мезгіл-мезгіл  нақты  жобаларға 
қолдану өте тиімді); 
-  Call-орталықтар  (мысалы,  Еуропа  мен  АҚШ-тағы  көптеген 
компаниялардың Call-орталықтары Үндістанда орналасқан); 
-  қызмет  көрсету  (БҰҰ  мәліметтері  бойынша,  қазірге  кезде 
дүниежүзінде халқы 1 миллионнан асатын 411 қала бар. Мысалы, тұрмыстық 

 
78 
 
техниканы  шығаратын  компанияның  осы  қалалардың  әрқайсысында 
тұтынушылар қолайсыздықты сезінбеуі үшін өзінің қызмет көрсету орталығы 
болуы керек).  
Компания  көбінесе  күрделі  жағдайда  болады:  бір  жағынан,  бірқатар 
себептер бойынша кейбір жиынтықтауыштардың өз өндірісін ашу қажет емес, 
ал  екінші  жағынан  нарықта  бар  жеткізушілер  компанияның  талаптарына 
толық көлемде жауап бермейді. Бұл жағдай шығынсыз көрінеді, компаниялар 
артық өндірістік және басқару шығындарын көтеруге немесе өнімнің сапасын 
төмендетуге алып келетін жеткілікті сапалы шикізатты жеткізуге келіседі. Бұл 
жағдайда  жеткізушілерді  дамытудың  арнайы  бағдарламасын  әзірлеген 
«Тойота» компаниясының тәжірибесі көмекке келеді. Іскерлік қатынастардың 
басында «Тойота» кәсіпорынға өз мамандарын жібереді,  олар шығарылатын 
тауарлардың  сапасы  мен  бағасы  бойынша  жапондық  компанияны  қандай 
жолмен қанағаттандыруы үшін қорытынды дайындайды. Өндірісті жетілдіру 
жеткізушіге ұсынылған ультиматум болып табылмайды.  
«Тойота»  мамандары  өзінің  болашақ  серіктесінің  кәсіпорнын  дамыта 
отырып, жылдар бойы кеңесші ретінде жұмыс істеуге дайын. Кейін  «Тойота» 
өз жеткізушілерінің алдына өте қатаң мақсаттар қояды, мысалы, бірнеше жыл 
ішінде жинақтаушылардың бағасын 30%  - ға төмендету. Бұл  мақсатқа жету 
үшін  жеткізушіге  тағы  да  қажетті  қаржылық  және  техникалық  қолдау 
көрсетіледі. 
 

жүктеу/скачать 2,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: