С. Т. Иксатова қылмыстық ҚҰҚЫҚ ерекше бөлім
Ресми құжаттар мен мемлекеттік наградалардың
жүктеу/скачать 1,81 Mb.
|
| Ресми құжаттар мен мемлекеттік наградалардың
айналым тәртібіне қарсы қылмыстар. Ресми құжаттарды және мемлекеттік наградаларды сатып алу немесе өткізу (323-бап) Бұл қылмыстың негізгі тікелей объектісі ресми құжаттар мен мемлекеттік наградаларды айналымға заңды түрде шығу тәртібін қамтамасыз ететін басқару қызметі болып табылады. Қылмыстың заты-ресми құжаттар және мемлекеттік наградалар. Құжат дегеніміз-мемлекеттік, қоғамдық немесе басқадай мекемелерден, ұйымдардан немесе жеке тұлғалардан (мысалы, қолхат) шығатын белгілі бір оқиғаны немесе фактіні растайтын немесе жоққа шығаратын ж.т.б. (заңдылық мәні бар іскерлік қағаздар) анықтамалар, актілер т.с.с. болып табылады. Қылмыстық кодекстің 323-бабында көрсетілген қылмыстың затына кез келген құжаттар емес, тек қана ресми құжаттар жатады. Құқықтар беретін немесе міндеттерден босататын заңдылық мәні бар құжаттар ресми құжаттар деп аталады. Құқықтар беретін ресми құжаттарға зейнетақы куәлігі, еңбек ардагерінің куәлігі, орден кітапшасы, көлік жүргізуге құқық беретін куәлік, дипломдар, патент, сауда-саттық жүргізуге құқық беретін лицензия, заңды ұйымның жарғысы немесе құрылтайшы шарттары жатады. Міндеттерден босататын ресми құжаттарға-салықтан, әскери міндетін өтеуден босатылғаны жөніндегі куәліктер, жол ақысын төлеуден босатылатыны туралы куәлік, коммуналдық қызмет көрсету ақысы төлемдерінің жекелеген түрлерінен босатылғаны жөніндегі анықтама т.с.с. жатады. Ресми құжаттар мемлекеттік немесе мемлекеттік емес органдар арқылы беріледі немесе осы органдарға бағытталады. Ресми құжаттар материалдық тәртіппен растала отырылып, жеке тұлғалар арқылы да берілуі мүмкін (қолхат, шарт жасасу, сенімхат). Заңдылық мәні бар, бірақ құқықтар бермейтін немесе міндеттерден босата алмайтын құжаттар ресми құжаттар болып табылмайды. Мысалы: жазба күнделіктер, жазу блокноттары, хат-хабарлар т.с.с. Мемлекеттік наградалар-Қазақстан Республикасы мемлекеттік наградалар туралы заңына сәйкес мемлекеттік наградаларға: Халық қаһарманы, Даңқ, парасат ордендері, медальдер, президент жарлығымен берілген құрметті атақтар жатады. КСРО мемлекеттік наградаларына КСРО Жоғарғы Советі Президиумының 1979 жылғы 3 шілдедегі Жарлығына сәйкес Кеңестер Одағының батыры, социалистік Еңбек Ері, орден, медальдар, КСРО құрметті атақтары жатады. Осы қылмыстың затына ресми құжаттардың және мемлекеттік наградалардың түпнұсқасы (көшірмесі емес) жатады. Жалған құжаттарды, мөртаңбаларды, мөрлерді, мөрқағаздарды, мемлекеттік наградаларды қолдан жасау, дайындау, өткізу Қылмыстық Кодекстің 325-бабында көрсетілген жеке қылмыс құрамы болады. Объективтік жағынан алғанда қылмыс ресми құжаттарды немесе мемлекеттік наградаларды заңсыз алу немесе заңсыз өткізу арқылы көрініс алады. Қылмыстың заттарына кінәлының өз иелігіне, пайдалануына немесе билеуіне Қылмыстық Кодекстің 324-бабында көрсетілгеннен басқа кез келген тәсілмен; ақы төлеп немесе тегін алуын (сатып алу, айырбас арқылы, сыйға алу, қарызға, кепілге алу т.с.с.) заңсыз алу деп айтамыз. Құжаттарды, мөртаңбаларды, мөрлерді ұрлау арнаулы бап бойынша сараланады. Мемлекеттік наградаларды ұрлау жолымен алу, оны заңсыз алудың бір тәсілі болып табылады, мұндай ретте кінәлының әрекеті Қылмыстық Кодекстің 323-бабы бойынша сараланады. Ресми құжаттарды немесе мемлекеттік наградаларды әр түрлі тәсілдермен бөтен адамға ақы алып немесе тегін беруді осы заттарды заңсыз өткізу деп айтамыз. Қылмыс құрамы формальдық. Заңда көрсетілген әрекеттер ресми құжаттарды немесе мемлекеттік наградаларды алған немесе өткізген уақыттан бастап қылмыс аяқталған деп танылады. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен істеледі. Кінәлы адам заңсыз көрсетілген заттарды алатынын немесе өткізетінін сезеді және соны тілеп істейді. Қылмыстың субъектісі-16-ға толған, есі дұрыс адам. Құқық қолдану тәжірибесінде ерекше маңызы бар ресми құжаттарды заңсыз алу немесе өткізу фактілері де кездеседі. Ерекше маңызы бар ресми құжаттарға жоғарғы мемлекеттік органдардың құжаттары, халықаралық келісімдерді реттейтін құжаттар, дипломатиялық төлқұжат, ғылым докторы немесе кандидат дипломдары, қызметтік немесе коммерциялық құпиялары бар құжаттар, ерекше тарихи, ғылыми немесе мәдени мәні бар құжаттар жатады. Ресми құжаттар мен ерекше маңызы бар осындай заң құжаттарын заңсыз алу немесе өткізудің қоғамға қауіптілік дәрежесі бірдей деуге болмайды. Ерекше маңызы бар ресми құжаттар жөніндегі заңсыз әрекеттерді жүзеге асырудың әрдайым жеке адам, мемлекет, қоғам үшін қауіптілігі ерекше. Осыған орай Қылмыстық кодекстің 323-бабының 2-тармағында осы қылмыстың ауырлататын түрі ретінде ерекше маңызы бар ресми құжаттарды заңсыз алғаны немесе өткізгені үшін қылмыстық жауаптылық белгілеген өте орынды болар еді. жүктеу/скачать 1,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|