«Бірінші қосылғышты ондыққа толтыру, екінші қосылғышты жіктеу» сөйлемдерін, ондықтан аттап, бір таңбалы сандарды қосу үшін жүзеге асатын қадамдарды тыңдадым.
Ауыздың қызметі қандайболды?
Сұрақтарға жауап бердім.
Өрнектерді, есептің берілгенін оқыдым.
Қолдың қызметі қандайболды?
Есептің қысқаша шартын жаздым.
Өрнектің мәнін жаздым.
Көздің қызметі қандайболды?
– Екі таңбалы сандардың жазылуын
Сезім мүшелерінің қызметін атайды.
Қалыптастырушы сауалнама. Бұл – материалды таныстырған соң немесе сабақта қандай да бір қызмет түрінен кейін өтетін тексеру түрі. Мұғалім тақырыпқа байланысты қосымша нақтылау сұрақтарын қояды.
«МЕН меңгердім».
Мұғалім әр тапсырма орындалған сайын ауызша, жазбаша жұмыстар орындаған және орындауға талпынған, ойлау дағдыларымен ерекшеленген оқушыларды мадақтап, кері байланыс орнатып
отырады.
2.1.2.5.** Бір таңбалы сандарды ондықтан аттап қосу және азайтуды орындау.
Сабақтың мақсаты
Барлық оқушылар бір таңбалы сандарды разрядтан аттап азайтуды түсінеді, қолданады.
Көптеген оқушылар бір таңбалы сандарды разрядтан аттап азайту тәсілін үлгіге қарап түсіндіреді, өрнектің мәнін тапқанда, жай есептерді шығарғанда тиімді қоланады.
Кейбір оқушылар бір таңбалы сандарды разрядтан аттап азайту тәсілін тұжырымдауда өзіндік пікірін ұсынады, есептеулерді тиімді қолданады.
Сабақтың кезеңі/уақыт
Педагогтің әрекеті
Оқушының әрекеті
Бағалау
Ресурстар
Сабақтың басы
Кіріспе-қызықтырушылық кезеңі Бір таңбалы сандарды 10-ға дейін толықтырып, кестенің бос торларын толтыр.
Бірінші қосылғышты 10-ға дейін толықтыру үшін оған қандай санды қосу керек?
Қосындының мәні неге тең болады?
1-тапсырма Компоненттердің арасындағы байланыс негізінде белгісіз компоненттерін анықтайды.
13 – ... = 10 87 – ... = 80 54 – ... = 50
жазады.
1-тапсырмада компоненттердің арасындағы байланыс негізінде белгісіз
компоненттерін анықтайды.
Сабақтың ортасы
Операционалдық-танымдық кезеңі Оқулықпен жұмыс. 2-тапсырма. Ондықтан аттап, 20 көлеміндегі екі таңбалы саннан бір таңбалы санды қалай азайтуға болатынын жазу бойынша түсіндіреді:
1тәсіл: 14 – 9
14 – азайғыш, 9 – азайтқыш.
Азайтқышты екі санның қосындысымен ауыстыру. Олардың бірі азайғыштың бірлігіне тең болу керек. Азайғыштың бірліктер разрядында 4 цифры жазылған, ендеше 9 санын 4 пен 5 сандарының қосындысы түрінде жазу. Демек, 14 – 9 = 14 – (4 + 5).
Саннан қосындыны азайту қасиетін пайдаланып, азайғыштан алдымен азайғыштың бірлігіне тең сан азайтылады, соңынан келесі қосылғыш азайтылады. Демек, 14 – 9 = 14 – (4 + 5) = (14 – 4) – 5 = 5. 2тәсіл: 14 – 9
10 саны шығатындай етіп азайғыштың бірлігінен азайтқыштың бір бөлігін азайту қажет;
10 санынан азайтқыштың қалған бөлігін азайту қажет.
Ойсергек: «Санамақ». Қасқыр қақты қақпаны. (Есікті ашқандай қимыл жасайды.) Ашыңдар, тез! – айтқаны. («Ашыңдар!» – хормен айтады.) Сол-ақ екен лақтар –
Титтей-титтей шұнақтар, (Басын шайқайды.) Жан-жағына жүгірді, (Орнында тұрып жүгіреді.) Жасырынып үлгерді: (Отыра қалады.) Бірі – орындық астына, Бірі – пештің қасына, Бірі – сәкі астына,
Бірі – астына кереует, Бірі – тапқыр керемет, Отыр бөшке түбінде.
Қанша лақ бар бұл үйде? (Хормен: «бесеу».) тапсырмада белгісіз сандарды табу үшін бір таңбалы сандарды разрядтан аттап азайту білімін қолданады.
тапсырмада есеп шығару жадынамасы пысықталады.
Жадынама
Мәтінді мұқият оқу.
Мәтіннен есептің шартын бөліп алу.
Не сұралады, яғни мәтінде есептің сұрағын анықтау.
Есептің сұрағына жауап беру үшін амал таңдау, өрнек құру.
Шешуін жазу.
Жауабын қысқаша жазу. Сызбаны қолданып, талдау:
? 9
18
Қимылдай отырып, санамақты жатқа айтады.
тапсырманы орындау үшін жаңа білімді қолданады.
тапсырмада есепті шығару үшін:
мәтінді түсініп оқиды;
мәтіннен есептің шартын анықтайды.
Белгісіз мәндерін анықтайды. Есептің сұрағына жауап беру үшін амал таңдайды, өрнек құрады.
Өрнектің мәнін есептейді. Жауабын қысқаша жазады.
тапсырма.
Кері байланыс: «Мұғалім – оқушы».
тапсырма.
Критерий:
бір таңбалы сандарды ондықтан аттап азайтуды орындау. Дескриптор:
белгілі, белгісіз санды деректерді оқиды;
амал таңдайды, өрнек құрады;
өрнектің мәнін табу үшін бір таңбалы сандарды разрядтан
CD диск
Көрнекі кестелер:
«Сандарды қосу мен азайтудың ауызша тәсілдері».
№5 кесте
Талдау барысында оқушылардың іс-әрекеттерін, яғни есеп мәтіні мен суретті (сызбаны) талқылауды бір уақытта ұйымдастырған тиімді.
Мәтінді оқу, шартын, сұрағын, белгілі мәліметтерді, белгісіз мәліметтерді бөлу, белгілі мен белгісіздің арасындағы байланысты анықтау әрекеті жүзеге асады. Мұғалім амалдың белгісіз компоненті – қосылғышты табуға берілген есепті шешуде таңбасымен белгісізді бейнелейтін теңдік түрінде жағдаятты модельдеу және одан есептің жазуына қарай ойысуды көрсетіп береді. Есепті талдау үлгісі:
Қонаққа келген адамның саны белгілі ме? (18)
Отбасындағы ересек адамның саны белгілі ме? (9)
Бала санының нешеу екені белгілі ме? (Белгісіз қосылғыш, яғни есептің сұрағы.)
Белгісізді () таңбасымен белгіле.
Белгісіз сан () символын пайдаланып, сызба бойынша теңдіктер құр және оларды жазып көрсет. + 9 = 18 немесе 9 + = 18 .)
Белгісіз қосылғышты табу үшін қандай амал қажет?
+ 9 = 18 немесе 9 + = 18 18 – 9 = 9. 18 - 9 = 9 – бұл есептің шешуі болады.
Белгісіз қосылғыш неге тең? ( 9 )
Өрнектің мәні ( 9 ) – бұл есептің жауабы болады.
Есептің жауабын қосу амалына кері амал – азайтумен тексере аласың ба?
5-тапсырмада айырмалардың мәндерін салыстырады.
Қосылғыштарды ондық пен бірліктің қосындысы түрінде жазады.
