Тарату электр
Электр өрісінің адам ағзасына әсері
жүктеу/скачать 8,07 Mb. Pdf көрінісі
|
e78184c9d558274295412f714cb179e2 original.8467165
|
3.1.2 Электр өрісінің адам ағзасына әсері Жұмыс жүргізу үдерісінде техник және оның айналасы электродтардың түрлі жиынтықтарын құрады. Электродтардың негізгі жиынтықтарының келесі түрлері бар: сым – техник және қаңқа, сым – техник және тіреу траверсі, техник және сым – қаңқа, техник және сым – тіреу траверсі, техник және сым – сым және т.б. Нысандағы және қосылған жабдықтың орналасуындағы, түрлі жұмыс аспаптары мен әдістеріндегі түрлі шарттар, сонымен қатар өндіріс үдерісіндегі техниктің мобилділігі нәтижесінде кернеулі жерде жұмыс жүргізу барысында техник жоғары кернеудің электр өрістерінің өзгерістеріне ұшырауы мүмкін. Демек, электр өрістерінің негізгі сипаттамалары мен жіктемесін білу қажет. Табиғатта оң және теріс зарядтар бар, ал электр өрістері электр зарядтарын қоршайды.Егер электр өрісі бақылаушыға қатысты статикалық болса, және оның электр мөлшері уақыт өте өзгермесе, бұл электр өрісі электростатикалық өріс деп аталады. Мысалы, тұрақты ток кернеуінің әсеріндегі екі электродтың арасындағы электр өрісі электростатикалық өріс болып табылады. Қоректендіру желісінің кернеуіндегі электр мөлшері екі электродта уақыт өте өзгереді, сондықтан екі электрод арасындағы электр өрісі де уақыт өте өзгереді. Алайда, электр өрісінің өзгеріс жылдамдығы электрон қозғалысының жылдамдығынан салыстырмалы кем болғандықтан, ал екі электрод арасындағы қашықтық электрмагниттік толқын ұзындығынан анағұрлым кем болғандықтан, мұндай электр өрісін электростатикалық өріс деп жуықтап санауға болады. [2] Егер электр өрісіне электростатикалық заряд енгізілсе, электр өрісінің күші бұл зарядқа әсер етеді. Электр өрісінің кернеулігі (қысқаша өріс кернеулігі деп аталады) электр өрісінің кернеулігі ретінде анықталады. Ол электр өрісіндегі зарядқа әсер ететін күш пен электр зарядының мөлшері арасындағы қатынасқа тең. Электр өрістерінің біркелкілігінің дәрежесі бойынша электростатикалық өрістерді біркелкі электр өрістеріне, шамалы біркелкі емес электр өрістеріне және өте біркелкі емес электр өрістеріне бөлуге болады. Өріс кернеуліктері мен бағыттарының мәндері біркелкі электр өрісіндегі барлық нүктелерде бірдей. Мысалы, қатарлас пластиналы электродтар жұбының арасындағы электр өрісі пластиналық электродтар арасындағы қашықтық электродтар көлемінен кем болған жағдайда, біркелкі электр өрісі болып табылады (электрод ернеуін қоспағанда). E (кВ/м) өріс кернеулігі біркелкі электр өрісінің әр нүктесінде келесі формула арқылы есептеледі: Мұндағы U– екі электрод арасына берілген кернеу, кВ; d– пластиналық электродтар арасындағы қашықтық, м. Біртекті емес электр өрісінде өріс кернеулігі немесе бағыттардың мәндері барлық нүктелерде өзгереді. Электр өрісін бөлу симметриясы бойынша біртексіз электр өрістерін симметриялық бөлудің және асимметриялық бөлудің электр өрістеріне бөлуге болады. «Қарнақ (штанга)- тіреу» электродтары, негізінен, асимметриялық бөлудің үлгілік электр өрісі ретінде, ал «қарнақ (штанга)- қарнақ (штанга)» электродтары симметриялық бөлудің үлгілік электр өрісі ретінде қолданылады. Біртексіз электр өрісінің нүктесіндегі өріс кернеулігі электрод пішіні мен орналасуына тәуелді өзгеретіндіктен, электр өрісінің біртексіздік дәрежесі электродтар пішіні мен электродтар арасындағы қашықтыққа байланысты. Егер электродтардың пішіні, мысалы, екі металл шарлардың арасындағы электр өрісі бірдей болса, электродтар арасындағы қашықтық ұлғайған сайын электр өрісінің біртексіздік дәрежесі де артады. Егер электродтар арасындағы қашықтық шар диаметрінен салыстырмалы кем болса, электр өрісі шамалы біртексіз электр өрісі болып табылады; егер электродтар арасындағы қашықтық артса, электр өрісінің біртексіздік дәрежесі де біртіндеп артады, ал электр өрісі нәтижесінде өте біртексіз электр өрісіне айналады. Электр өрісінің өзгермелі кернеулігі адам ағзасында түрлі сезімдерді тудырады, мысалы, 49 шаншу, жел самалы, өрмекке орану сезімі немесе бір түрлі дыбыс. Байланыстырылған зерттеулерге сәйкес, адам ағзасының электр өрісін қабылдау деңгейі 2,4 кВ/см (яғни 240 кВ/м) құрайды, бұл жағдайда адам денесімен жел самалын сезінеді. Кернеулі желіде жұмыс жүргізу кезінде сыртқы электр өрісінің кернеулігі орташа мәнге жеткен жағдайда, адам өзінің қорғалмаған денесімен «жел самалын» сезінеді. Бұл уақытта денедегі өлшенетін өріс кернеулігі 240 кВ / м құрауы тиіс, бұл адам денесімен 0,08 мкА/см² тогының өтетінін білдіреді. Өрістің жоғары кернеулігімен уағдаланған электр өрісіндегі ауаның иондануы және сым ұштарының қозғалысы жел самалы сезімін тудырады. Тәжірибелік зерттеулерге сәйкес, жерде тұрған адам басынан жоғары максималды өріс кернеулігі оның айналасындағы өріс кернеулігінен 13,5 есе асып түседі. Жерлендіру өрісінің кернеулігі 10 кВ/м біртекті электр өрісінде тұрған дене бітімі орташа адам үшін жоғарғы бөлігінде немесе басынан жоғары дене бетіндегі өріс кернеулігі 135 кВ/м құрайды, бұл адам терісінің «электр өрісін қабылдау деңгейінен» кем болады. Тиісті стандарттарға сәйкес адам бетінің қорғалмаған бөлігінде жергілікті өріс кернеулігінің шамасы 240 кВ/м құрайды. Кернеулі жердегі қолданыс нысандарында және түрлі жұмыс аспаптары мен әдістерінің әртүрлі сыртқы шарттарына байланысты, жұмыс жүргізу аймағындағы жоғары кернеулі электр өрістері өте күрделі болып табылады. Кернеулі жерде жұмыс жүргізу барысында электр тогына түсу қаупін немесе жағымсыз сезімдерді болдырмау мақсатында келесі үш негізгі шартты орындау қажет: 1) Адам денесі арқылы өтетін ток мәні адам ағзасы минималды сезетін ток деңгейінен аспауы тиіс, яғни 1 мА (1000 мкА). 2) Дене бетіндегі жергілікті өріс кернеулігі адам ағзасы минималды сезетін кернеу мәнінен аспауы тиіс, яғни 2,4 кВ/см. 3) Техник пен кернеудегі бөлшек арасында қауіпсіз қашықтық сақталуы тиіс. жүктеу/скачать 8,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|