В. И. Жаркова, филология ғылымдарының кандидаты, доцент
жүктеу/скачать 2,56 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ќаѕтар 2008 ж. № 1 (9) выходит 4 раза в год ЌОСТАНАЙ МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫЌ ИНСТИТУТЫНЫЅ ЖАРШЫСЫ Қостанай ҒЫЛЫМИ -ƏДІСТЕМЕЛІК ЖУРНАЛ ● НАУЧНО -МЕТОДИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ Ќостанай мемлекеттік педагогикалыќ институтыныѕ ЖАРШЫСЫ РЕДАКЦИЯ АЛҚАСЫ Бас редактор Қ.М. Баймырзаев, география ғылымдарының докторы, профессор Бас редактордың орынбасары В.И.Жаркова, филология ғылымдарының кандидаты, доцент Қадралинова М.Т. филология ғылымдарының докторы, профессор; Күзембайұлы А., тарих ғылымдарының докторы, профессор; Рубинштейн Е.Б., тарих ғылымдарының докторы; Бектурганова Р.Ч., педагогика ғылымдарының докторы, профессор; Ким Н.П., педагогика ғылымдарының докторы, профессор; Əбіл Е.А., тарих ғылымдарының докторы; Брагина Т.М., биология ғылымдарының докторы, профессор; Важев В.В. химия ғылымдарының докторы, профессор; Нұрғали Р. филология ғылымдарының докторы, профессор; Қуанышбаев С.Б., география ғылымдарының кандидаты, доцент; Утегенова Б.М., педагогика ғылымдарының кандидаты, доцент; Назмутдинов Р.А., жантану ғылымдарының кандидаты; Бөрібай Қасым- ханұлы, физика-математика ғылымдарының кандидаты; Духин Я.К., тарих ғылымдарының кандидаты, доцент; Терновой И.К., тарих ғылымдарының кандидаты, доцент; Дюсенбина Г.Қ., педагогика ғылымдарының кандидаты; Сивохин И.П., педагогика ғылымдарының кандидаты; Кудрицкая М.И., педагогика ғылымдарының кандидаты; Данильченко Г.И., педагогика ғы- лымдарының кандидаты, доцент; Тоғжанова Г.К., педагогика ғылымдарының кандидаты; Нұрмұхамедова Қ.Т., филология ғылымдарының кандидаты. РЕДАКЦИОННАЯ КОЛЛЕГИЯ Главный редактор К.М. Баймырзаев, доктор географических наук, профессор Зам. главного редактора В.И. Жаркова, кандидат филологических наук, доцент Кадралинова М.Т., доктор филологических наук, профессор; Кузембайулы А., доктор истори- ческих наук, профессор; Рубинштейн Е.Б., доктор исторических наук; Бектурганова Р.Ч., доктор педагогических наук, профессор; Ким Н.П., доктор педагогических наук, профессор; Əбіл Е.А., доктор исторических наук; Брагина Т.М., доктор биологических наук, профессор; Важев В.В. доктор химических наук, профессор; Нургали Р. доктор филологических наук, профессор; Куанышбаев С.Б., кандидат географических наук, доцент; Утегенова Б.М., кандидат педагогических наук, доцент; Назмутдинов Р.А., кандидат психологических наук; Борибай Касымханулы, кандидат физико-математических наук; Духин Я.К., кандидат истори- ческих наук, доцент; Терновой И.К,., кандидат исторических наук, доцент; Дюсенбина Г.К., кандидат педагогических наук; Сивохин И.П., кандидат педагогических наук; Кудрицкая М.И., кандидат педагогических наук; Данильченко Г.И., кандидат педагогических наук, доцент; Тогжанова Г.К., кандидат педагогических наук; Нурмухамедова К.Т., кандидат филологических наук. Адрес редакции: 110000, г. Костанай, ул. Тарана, 118 (научный отдел) тел. (7142) 53-34-71 С В И Д Е Т Е Л Ь С Т В О о постановке на учет средства массовой информации № 8786-Ж выдано Министерством культуры и информации Республики Казахстан 19 ноября 2007 года г. Астана Вестник КГПИ издается с января 2005 года © Костанайский государственный педагогический институт ЖАНТАНУ ЖƏНЕ ПЕДАГОГИКА ПЕДАГОГИКА И ПСИХОЛОГИЯ 3 Абдулхаликова И.В., старший преподаватель Костанайский государственный педагогический институт Артюшина И.А., тифлопедагог Ясли-сад №2 ТРАНСДИСЦИПЛИНАРНАЯ МОДЕЛЬ ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ СУБЪЕКТОВ АДАПТИВНОГО ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО ПРОСТРАНСТВА Реалии сегодняшнего дня пока- зывают, что неуклонно растет число детей, имеющих проблемы развития. Логика развития личностно-ориенти- рованного образования требует сме- щение акцентов в образовательной парадигме данной категории детей. Для этого необходимо изменить уп- равленческие подходы с целью созда- ния целостной адаптивной системы, обеспечивающей детям с особыми об- разовательными потребностями опти- мальное коррекционно-развивающее пространство, позволяющее решать задачи их успешной социализации. Для определения ведущих функ- ций всех субъектов образовательного пространства и координации усилий специалистов в яслях-саду №2 г.Кос- таная, работающим в режиме инклю- зива, создана следующая «Трансдис- циплинарная модель взаимодействия субъектов образовательно-воспита- тельного пространства» (Вставка 1) Модуль управленческой деятель- ности предполагает включение сле- дующих компонентов: • Диагностический • Целевой • Деятельностный • Результативный • Аналитический Диагностический компонент 1 шаг: Осмысление действий Своевременность и комп- лексность Реализация данного действия предполагает более раннее выявление отклонений в развитии или постанов- ку вопроса о наличии отклонений в развитии с последующей адекватной процедурой диагностики и учет ме- дицинских, психологических и со- циальных аспектов диагностики раз- вития, выявляемых специалистами. Динамичность Реализация данного действия предполагает анализ анамнестических и катамнестических данных, срезовые или лонгитюдные исследования. 2 шаг: Ресурсное обеспечение компонента Наличие диагностического инструментария, соответствующего принципам полифункциональности, валидности, учета возрастных и ин- дивидуальных типологических осо- бенностей ребенка. Диагностика социальных ожиданий родителей и педагогов. 3 шаг: Оформление результата Протоколы обследования ребенка; протоколы командной оцен- ки специалистов (психолого-медико- педагогический консилиум); карта психолого-педагоги- ческого обследования специалиста (логопеда, дефектолога, тифлопедаго- га, психолога и др.); диаграмма проблемного по- ля (по результатам анализа социаль- ных ожиданий). Целеполагающий компонент 1 шаг: Осмысление действий Определение коррекционно-об- разовательной траектории с учетом стартовых возможностей ребенка. 2 шаг: Ресурсное обеспечение Способность педагога к конст- руированию проектировочной модели развития ребенка 3 шаг: Оформление результата Составление индивидуальной ЖАНТАНУ ЖƏНЕ ПЕДАГОГИКА ПЕДАГОГИКА И ПСИХОЛОГИЯ 4 развивающей программы, удовлет- воряющей следующим требованиям: информационная емкость; учет индивидуальной струк- туры развития; междисциплинарный под- ход в проектировании индивидуаль- ной развивающей программы; возможность отслеживания динамики коррекционно-образова- тельного процесса. Схема 1 Деятельностный компонент 1 шаг: Осмысление действий • Соответствие выбранных приемов этапу коррекционной рабо- ты; • включение ребенка в еди- ное поле междисциплинарного взаи- модействия. 2 шаг: Ресурсное обеспечение Наличие профессионально-зна- чимых качеств педагога: • владение традиционными и инновационными технологиями обра- зовательного процесса; • гибкость при использова- нии методов и средств обучения; • синтонность; • коммуникативность; • толерантность. 3 шаг: Оформление результата Создание дидактического модуля: • выбор организационных форм; • четкое планирование и про- ектирование коррекционно-развиваю- щего процесса; • возможность индивидуали- зации и дифференциации в поста- новке учебных задач. Результативный компонент 1 шаг: Осмысление действий • Осмысление динамики раз- вития по результатам итоговой диаг- ностики. • Соответствие прогнозиру- емого результата социальным ожи- даниям родителей. Коррекционно-развивающий блок • Тифлопедагог • Логопеды • Психолог • Социальный педагог Ведущие функции Диагностическая прогностическая коррекционно развивающая профилактическая охранно-защитная охранно-защитная Образовательный блок • Воспитатели • Педагоги дополнитель–ного образования Ведущие функции Образовательная проектирующая организационно-деятельностная стимулирующая оценочная формирующая коммуникативная Технический блок • Технический персонал Ведущие функции обеспечение санитарно-гигиенического режима учреждения Блок дополнительных ресурсов • Помощники воспитателя • Родители Ведущие функции воспитывающая развивающая формирующая Здоровьесберегающий блок • Врач-офтальмолог • Мед сестры-ортоптисты • Старшая мед сестра Ведущие функции Диагностическая Оздоровительная Профилактическая Контролирующая Административный блок • Методист • Директор Ведущие функции административная методическая организационная технологическая прогностическая коммуникативная оценочно-результативная РЕБЕНОК ЖАНТАНУ ЖƏНЕ ПЕДАГОГИКА ПЕДАГОГИКА И ПСИХОЛОГИЯ 5 • Общая оценка результа- тивности работы группой сотруд- ников, инспектирующих органов. 2 шаг: Оформление результата • Изучение продуктивных видов деятельности; • наблюдение за ребенком в ситуации вне занятия; • анкетирование родителей с целью определения уровня притя- заний и педагогической компетенции родителей; • рейтинговый опросник для педагогов. Аналитический компонент 1 шаг: Осмысление действий • Определение факторов, об- уславливающих достигнутые резуль- таты (владение научно-теоретичес- кими основами профессии, целостное видение коррекционно-образователь- ных процессов и тенденций и др.) • Возможные резервы для реализации планов. • Осознание творческого потенциала педагога. 2 шаг: Ресурсное обеспечение • Алгоритм анализа деятель- ности педагога • владение навыками рефлек- сии 3 шаг: Оформление результата • Матричная модель анализа коррекционно-развивающего процесса Каждый структурный элемент предлагаемого модуля предусматри- вает использование определенного комплекса специфических методов и приемов, дает информацию для мо- ниторинга педагогической деятельно- сти в образовательном пространстве. Внедрение модуля управленческой деятельности позволило педагогичес- кому коллективу создать адаптивную среду и обеспечило успешность детей с ограниченными возможностями в конкурсном поступлении в учрежде- ния гимназического профиля, наряду с нормально видящими детьми. Айтбенова А.А., оқытушы Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты ПЕДАГОГТЫҢ АҚПАРАТТЫҚ КОМПЕТЕНТТІЛІГІ Қазіргі зерттеулерде «ақпарат- тық мəдениет» ұғымына екі анықтама сай келеді: мəдениеттанулық жəне ақпараттық. Мəдениеттанулық жа- ғынан қарағанда, ақпараттық мəде- ниет адамның ақпараттық қоғамдағы өмірлік əдісі ретінде, адамзаттың мə- дениетін қалыптастыру үрдісінің құ- раушысы ретінде қарастырылады. Ал, ақпараттық жағынан қарағанда, көп- теген анықтамаларда, ақпаратты ізде- удің таңдаудың жəне талдаудың бі- лімдер, біліктер, дағдылар жиынтығы айтылады, яғни ақпарттық қажетті- ліктерді қамтамасыздандыруға бағыт- талған ақпараттық іскерлікке кіре- тіннің барлығы. Адамның мəдениетті деңгейі тек қана іс-əрекетінде көрінеді, сондық- тан жеке тұлға түрінде ақпараттық мəдениетті қалыптастыру құзыретті- лік (компетенттілік, біліктілік) жа- ғынан қарастырған жөн. Құзыреттілік классификация кезінде білімнің пəн- дік мазмұнына кіретін кілттік компе- тенцияларды белгілеуге болады: сая- саттық жəне əлеуметтік; көпмəде- ниетті қоғамдағы өмірдің компетен- циялары; тұрақты өзіндік білімдік əрекеттерін қалыптастырумен байла- нысқан компетенциялар. Ақпараттық қоғаммен байланыс- қан компетенциялар, оларды ақпа- раттық компетенция деп атайық. Ол əр түрлі қайнар көздерден түсетін, əр түрлі мазмұнды мағынасы бар жəне əр түрлі көрсету формалары бар ақпаратпен қамтамасыздандырады. ЖАНТАНУ ЖƏНЕ ПЕДАГОГИКА ПЕДАГОГИКА И ПСИХОЛОГИЯ 6 Ақпараттық компетенциялардың құрамды компоненті ретінде АКТ- компетенцияны аламыз (ақпараттық- коммуникационды технологиялар), оны оқу жəне практикалық есептерді шешу үшін ақпараттық-коммуника- ционды технологиялар сферасындағы білімді, білікті, дағдыны жəне іскер- лік əдістерін қолдануға дайындық ре- тінде түсінеміз. Қатысушылардың АКТ-компетенцияларын қалыптасты- ру қажеттілігі оқу процесінің инфор- матизация проблемаларын жəне оқу іскерлігінің əртүрлі түріндегі ақпарат- ты-коммуникационды технологиялар- ды қолдану, модельдеу процестерін бірінші жоспарға шығарады. Бұл компетенттіліктің маңызды компоненттерінің бірі ақпараттық (информологиялық) құраушысы бола- ды. Ол ақпаратты ұйымдастыру проб- лемаларымен, жеке ақпараттық кеңіс- тікті қалыптастырумен жəне оның сыртқы ақпараттық кеңістікпен өзара əрекетімен байланысты. Кеңістік ұйымдық орта ретінде жəне ақпарат осы ортаның күйі ретінде кез-келген ғылыми пəннің зерттеуші пəндері болып табылады. Бұл жерде ақпарат түсінігімен, оның түрлері жəне қа- сиеттерімен, түрлі жүйедегі ақпарат- тық процестермен, оларды жүзеге асыру тəсілдерімен байланысқан сұ- рақтарға мəн беру қажет. Берілген ақпараттық компетенттіліктің аспек- тісі ақпараттық мəдениеттің қалып- тасуына мəдениеттанулық жақын- дауды бейнелейді. Педагогтың ақпараттық деңгейін көтеру жəне қалыптастырудың мүм- кіндіктерін кəсіби компетенттілік позициясынан қарастырамыз. Педа- гогтың кəсіби компетенттілігі кəсіби есептерді шешуді қамтамассыздан- дыратын құрал жəне профессионал- педагог болу критерийі болып табы- лады. Кəсіби компетенттілік - өзін жалпыланған жеке тұлға білімі ре- тінде көрсетеді, ол педагогикалық іс- керліктің теориялық-əдістемелік, мə- дениеттанулық, пəндік, психолого-пе- дагогикалық, əдістемелік жəне техно- логиялық дайындығын қорытынды- лайды. Компетентті педагогты дайын- дауда компетенттіліктің 3 түрін белгі- лейді: кілттік, базалық, арнайы (Адольф В.Н.). Кілттік компетен- циялар - бұл кез-келген қазіргі маман- ның əлеуметтік іскерлігі үшін қажетті адамның жалпы компетенциялары. Базалық – бұл анықталған кəсіби об- лыстағы компетентіліктер. Арнайы – нақты педагогикалық əрекеттерді, нақты проблемаларды немесе кəсіби есептерді шешуді орындау үшін ар- налған компетенциялар. Ақпараттық компетентілік кілт- тік компетентіліктің компоненті ретінде педагогты дайындауда АКТ қолдану негізінде адамның ақпарттық іскерлігіндегі (жинау, іздеу, сақтау, өңдеу) жалпыланған түрлерін үйре- нуді білдіреді. Ақпараттық компетентілік ба- залық компетентіліктің компоненті ретінде педагогты дайындауда АКТ қолдану əдістерін білім үрдісінде, оқытушының кəсіби-педагогикалық іскерлігінде ақпараттық іскерлікті үй- ренуді білдіреді. Ақпараттық компетентілік ар- найы компетентіліктің компоненті ретінде педагогты дайындауда əртүр- лі ақпараттық іскерлікті, пəндік əдіс- темеде АКТ құралдарын қолдануда оқытушының дайындығы қамтамас- сыздандыруды білдіреді. Педагогтың ақпараттық компе- тенттілігін көрсетудің келесі деңгей- лері бар: - Қарапайым - Функционалды - Жүйелі (жеке-шығармашы- лық іскерлік) Сонымен қатар, бір деңгейден екіншісіне өту АКТ-ның əркез дамуы- мен, оқу үрдісінде АКТ қолдану проб- лемалары бойынша педагогикалық ғылымның дамуымен қиынырақ бо- лып отыр. ЖАНТАНУ ЖƏНЕ ПЕДАГОГИКА ПЕДАГОГИКА И ПСИХОЛОГИЯ 7 Информологиялық жəне АКТ- компоненттерінің ақпараттық компе- тенциялардың интеграциясы келесі үш компетенттілік негізінде жүзеге асады: білім – есеп – іскерлік. Кəсіби компетенттіліктің деңгей- лік моделінің құрылымында үш негіз- гі компонентті белгілеуге болады: мо- тивациялы-бағалы, мазмұнды-опера- циондық, зерттеулі-рефлексивті. Оқу есептерін немесе кəсіби іс- керліктің есептерін шешуде компе- тенттіліктің мотивациялы-бағалы компонентін қалыптастыруды қамта- массыздандыруға мүмкіндік береміз. Оқытушының есепті шешу проце- сінде оқушылардың іскерлігін басқару жəне ұйымдастыру бойынша үлгілер- ді көрсету компетенттіліктің маз- мұнды-операционды компонентін қа- лыптастыруды қамтамассыздандыру- ға мүмкіндік береді. Есеп шешу бойынша студенттердің өзіндік іскер- лігі компетенттіліктің зерттеулі- рефлексивті компонетін қалыптас- тырады. Оқу есептерін шешуде жəне іс- керліктің үлгілерін көрсету үрдісінде құрастыру есептерінен модельдеу есептеріне өтуді, содан соң модельдеу жəне жобалау іскерлігін ұйымдасты- руға өтуді жүзеге асыру керек. Есепті шешу процесіндегі құрастыру іскер- лігі, құрастырудың негізгі элементте- рін қолдана алуды қалыптастыруға бағытталуы керек (оқытушының бі- лімі, ісінің үлгілері, өзіндік іскерлік- тің əдістері). Моделдеу жəне модель- денетін іскерлік есептері өзіндік ақпа- раттық-оқу кеңістігін модельдеуге ба- ғытталады. Оқытушының жобалау іс- керлігі студенттердің ақпараттық-оқу кеңістігін қалыптастыру тəсілдерін жобалауға бағытталады. Кəсіби ком- петентіліктің барлық үш түрін қалып- тастыруда «білім – есеп – іскерлік» үштігін қолдану, ақпараттық компе- тенциялардың басқа компетентіліктің компоненттеріне ықпалын жоғарыла- туға мүмкіндік береді. Ақпараттық компетенттіліктің барлық үш түрін бір уақытта ұғына білу үрдісін (кілттік, базалық, арнайы) ұйымдастыру қиын. Берілген мəселенің мəнділігі пе- дагогтардың біліктілігін жоғарылату үрдісінде. Кəсіби іскерліктің басқа сферасындағы компетентіліктің жоға- ры деңгейінің бар болуы педагог- тардың ақпарттық компетенттілігін əр түрлі бағыттарда ұғынуға мүмкіндік береді. ƏДЕБИЕТТЕР 1. Халықова Қ.З. Информатиканы оқыту əдістемесі. Алматы.:Білім, 2000. 2. Информатика и образование. Науч- но-методический журнал. 2003, №7. с.120. 3. Лапчик М.П. Методика препода- вания информатики: Учебное посо- бие для студентов педвузов. М.: Академия. 2001. 4. Информатика и образование. Науч- но-методический журнал. 2006, №1. жүктеу/скачать 2,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|