ipi  М.Эуезов жолдастьщ басында, эдебиет женщцеп  ецбектершде бар. Мысалы, казак эдебиетшщ тарихын  Tepic

Эдеби сын тарихы
221
М.Акынжанов Э.Маргуланньщ «Казак эпосыныц тарихи шартка байланыстылыгы мен 
характера деген ецбегш сынаган «Профессор Маргуланныц кателер!» («Эдебиет жэне 
искусство», 1947, №4) атты макала жазды. К-Аманжоловтыц «Хандардыц жоктаушысы»» 
(«Социалиспк Казакстан», 7.III.1947), С.Бэшшев, К-Ш эршов, А.Кайыргелдиннщ «Fы- 
лымдагы идеясыздык пен бейсаясаттыкка жол бершмесш » («Социалисток Казакстан», 
21.11.1947), С.Кецесбаевтыц «Тш жэне эдебиет институты езш щ кателктерш болыневик- 
ше тузетуде» («Социалиспк Казакстан», 22.01.1947), С.Телешевтщ «Эдебиет жэне искус­
ство» журналындагы кателер» («Социалистк Казакстан», 6.06.1947) сиякты макалалардыц 
да жогары партия нускауларын орындау максатымен жазылгандыгы кершш тур.
Партия каулысында нускалгандай, казак зиялыларыньщ ш ш д е п ултшылдарды, бур- 
жуазиялык идеологияныц ыкпалындагыларды «эшкерелеу» каркын ала бастаганда, Е.Бек- 
махановтыц «XIX гасырдыц 20-40 жылдарындагы Казакстан» атты ютабыныц басылып 
шыгуы жанып жаткан отка май куйып ж1бергендей болды. ¥лтшылдарды кай жерден тауып 
калар екенб!з деп пмюкшеп журген эс!ре саясатшылар ушш бул «жерден ж еп коян тапкан- 
дай» «олжа» едь Жалган белсендшер жецд1 турш, алаканга TyKipin шыга келдь
Солай бола тура, бул ютап шыга салысымен оган рецензия жазган тарих гылымыныц 
кандидаты Э.Жиреншиннщ ецбекп «Казакстан тарихыныц курдел! мэселелершщ 
6ipiHe 
арналган бул ютап - аса багалы жэне пайдалы ецбек», «бул ютап Казакстанныц XIX гасыр­
дыц алгашкы жартысындагы тарихын м аркстк-лен ин дк гылыми методология непзш де 
зерттеуд!ц бастамасы болып табылады» («Социалистк Казакстан», 14.XII.1947) деп багала- 
ганы сол кездщ саяси ахуалы жагдайында кутпеген ер л к те едь Е.Бекмаханов казак тарихы­
ныц аса б!р курдел! кезещ туралы кунды ецбек жазганын гылыми тургыдан дэйектей кел!п, 
Кенесары козгалысы хакында да автордыц концепциясын колдайтындыгын «Кенесарыныц 
саяси талаптары жагынан алганда да оныц кетершЫ прогресш щдк козгалыс болды... казак 
хандыгын орнатып, Кенесары эю мш ш к, сот, жер, финанс, эскер женшде реформалар жа­
сады, бул реформалардыц прогресшщдк мацызы болды» деп бивдредь
Кеп кутпрмей-ак «Лениншш жас» газетш щ (31.1.1948) бетш де М.Акынжанов пен 
Т.Шойынбаевтыц «Саяси кате, гылыми кунсыз ютап» атгы макаласы жарк ете калды. Тарих 
гылымдарыныц кандидатгары Е.Бекмахановтыц ютабын бастан-аяк каралап, «саяси кате, 
Tepic
багытта жазылган» деп, багалады. Партия каулыларын басшылыкка ала отырып жазылган 
рецензияныц н еп зп багыты Кенесары козгалысын феодалдык-монархиялык сипатта, ягни 
куш еткен хандык курылысты калпына келпру екендкш дэлелдеу болган. «Бекмаханов 
Кенесарыны ецбекш! халыктыц корганы, улт батыры деп мадактаган буржуазияшыл улт- 
шылдарды большевикше эшкерелеуд!ц орнына, бше турса да ютабында буржуазияшыл 
ултшьшдардыц сол сандырагын тура кайталады»; «Кенесары хальщ муддес! ушш жанын 
Киган, халыктыц коргаушысы болган деп, автор нагыз идеалисткке урынды»; «Кенесары 
патшалык Ресейге карсы курес ашумен езш щ хандык мудцесш коргап калмак болды. Бул 
ушш ол халыктыц отаршыл саясатка наразылыгын пайдаланып, ол наразылыкты патшалык 
Ресейге карсы жумсамак болды», «азат еткенде олар Казакстанды баскаруды хандар мен 
султандардыц колына 

жүктеу/скачать 31,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: