Емтихан билеті №1 Тәуелсіздік мұраттарының қазақ поэзиясындағы көріністерін сипаттаңыз
жүктеу/скачать 249,16 Kb.
|
Маңдай тер мен ауырған бел (тақтай болған жамбас)
- Бұл бет үшін навигация:
- 2. Б.Мұқай«Өмірзая», пьесасындағы қоғамдық жағдаяттар,өмір-тұрмыс көріністері , өнер адамдарының қайшылықты күрделі сәттері
| ЕМТИХАН БИЛЕТІ № ____19___
И.Сапарбай поэзиясндағы Тәуелсіздік туралы толғаныстары Исраил Сапарбай (1941 жылы 15 мамырда Өзбекстан Самарқанд облысы Кушрабад ауданында туған) — қазақ ақыны, драматург, аудармашы, сазгер. «Платинды Тарлан» тәуелсіз сыйлығының лауреаты. Парасат орденінің иегері. Тәуелсіздкке қол жеткіздік деп айта салу оп-оңай, ал осы тәуелсіздік бабаларымыздың қанымен, жанымен, көз жасымен келгенін түсіну басқа әңгіме. Қатпар-қатпар тарих парақтарын ақтарып отырсақ, сонау ғұндар заманынан бастап сәтті де, сәтсіз де кезеңдерді бастан кешірдік. Айталық өз заманында Шыңғыс ханның даңқы жер әлемге шықты. Ал кеңес заманында отаршылдықтың қамытын киюімізге тура келді. Міне, осындай дөңгеленген дүниеде жақсы мен жаманды қатар көрдік. Тәуелсіздіктің қадір-қасиетін түсіну үшін бүгінгі ұрпақ, әсіресе өскелең жастар біздің өткен тарихымызды жақсы білуі керек деп есептеймін. Тәуелсіздік мерекесін бір-екі күн ырдуланып, дырдулатып өткізуге де болады, бірақ біз үшін маңыздысы, шынайы құндылықтарымыздың қадір-қасиетіне жету. Қалай егеменді ел болдық, осы күнге қалай жеттік осыны бала-бақшадағы баладан, қарияға дейін түсініп, сезінбей жүрегімізде тәуелсіздікке деген ізгілік болмайды. Деп толғана өзінің ойын айтады бір сұхбатында Исрайл Сапарбай өз шығармасында да Тәуелсіздікке көптеген шығармаларын арнаған осы сөзіме арқау болатын осы өлең жолдары. Заман мынау апшынған айдаһардай жаланып, Не болмақшы қаптаса Қараспанды қара бұлт?.. Қам-қаперсiз басыма қайта оралмас күн келсе, Қасқыр басым қаншыққа қалмаймын ба таланып?.. 2. Б.Мұқай«Өмірзая», пьесасындағы қоғамдық жағдаяттар,өмір-тұрмыс көріністері , өнер адамдарының қайшылықты күрделі сәттері Өмірзая (роман) - Баққожа Мұқайдың орыс-совет кезеңіндегі халқымыздың рухының жанышталуы, құлдық сана туралы жазылған романы. Баққожа романы XX ғасырдың 80-жылдардағы қазақ идеясы турасында. Мұнда ажалға қарсы шапқан азамат туралы жазылған. Басты кейіпкері – Аяған Қуатов. Зерделі тарихшы, жасы 35-ке жеткен, қалыптасқан азамат. Парасаты, кісілігі, мейірбандығы, бар мінезіне тәнті боламыз. Ең басты қасиеті – туған халқын сүйетіні. Намыс, жігері. Ақыр түбінде мінге айналған, басын құртып тынатын тағы бір мінезі – қызбалығы. Аяған әуел баста Совет үкіметінің қағазға жазылған заңына сенеді. Бұрмалаушылар беріде деп ойлайды. Ұстазы, профессор Алдияр Ақпанұлының жолын әрі қарай жалғастырып, ол Кенесары туралы еңбек жазса, бұл Сыздық төре туралы көлемді зерттеуін тәмамдайды. Бар шырғалаң содан басталған. Әуелі Алдияр ақсақал құлаған. Содан соң өз басына қатер төнеді, жұмыстан шығарады. Бірақ Аяған әділ заңның күшіне сенеді. Ақсақалдың да, өзінің де ешқандай жазығы жоқ. Аяған ең жоғары советтік мекемелерге, ең биік партиялық басшыларға арыз жазады. Жаздым, жаңылдым деп емес, ісім ақ, қазақ тарихына қиянат жасалып отыр деген сарында. Нәтижесінде әуелі түрмеге түседі, одан шығысымен жындыханаға қамайды, ақыр аяғында өлтіріп тынады. Міне, озбырлық кезең – зобалаң заман шындығы. Романда күрес жолындағы азаматтың барлығы да шейіт болады. Сұмпайылар мен опасыздар ғана қалады. Бірақ халық рухының өлмегені, елінің әлдебір терең қойнауында жаңа ұрпақ өсіп келе жатқаны оймен аңдалып, көңілмен ұғылғандай. Роман-трагедияның ең басты мұраты – отарлық заманның қара түнек зұлматын айғақтау екен. Бұл мақсат өзінің үдесінен шыққан. Романның ой тұрғысынан тиянақтаушы – Алдияр Ақпанұлы деген қарт. Ескінің сарқыты, тарихшы профессор. Атағы алашқа мағлұм адам. Алдияр ақсақал отаршылдық сабағын жақсы біледі, ұлтын жарыққа жетелеу жолындағы күрес құралы – халқының тарихи зердесін ашу деп санайды. Осы орайда Кенесары хан туралы зерттеу жазады. Ресми саясатқа қайшы бұл еңбек халыққа жат деп жарияланып, атақты ғалымның басына қара бұлт орнайды, күштілер тарапынан қудалауға ұшырап, шал ауру болып қалады. Оның түбіне жеткен отарлық саясатының ұраншысы ғана емес, қиын кезде бас сауғалап кеткен шәкіртінің опасыздығы. Ғұлама профессорды оп-оңай құлатқан, институт ректоры Мұса Байларов. Әлдебір жоғары мансапты партия қызметкерінің жекжаты. Сөзде майда, істе аяусыз. Бір көрімге тәуір адам, қулығына құрық бойламайды. Ең ақырында, Желтоқсан дүрбелеңі кезінде өкімет әрекетіне қайшы сөз айтып, көзге шалынып қалған туған әкесін өз қолымен жындыханаға қамайды. Бұл да – отаршылдық сананың жемісі. Бірақ құрбаны емес, құрбан – Алмас деген жас жігіт. Ол қабілетті жігіт, әуелде оң жолда болады. Өзінің жолдастарын жалаға береді, ақыр түбінде ұстазына пәле жабады, жалған куәлік жасайды. Желтоқсанға қатысқан барлық таныстарын түрмеге, бұл оқиғаға мүлде араласпаған ұстазын (Аяғанды) өлімге кесіп береді. жүктеу/скачать 249,16 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|