Құралдық қателік (құралдың қателігі) - қолданылатын өлшеу құралдарының қателіктеріне байланысты туатын қателіктер (конструкцияның, өлшеу құралдарының жасалу технологиясының жетімсіздігі, олардың бірте-бірте тозуы, материалдардың ескіруі).
Орнату қателігі - өлшеу құралдарын дұрыс орнатпау қателіктері. Әдістемелік қателік – шаманы өлшеу әдістемесінде жіберілетін қателік және бұл өлшеу құралдарын қолдану дәлдігіне тәуелді емес.
Субьективтік қателік – байқаушының жеке ерекшеліктерімен шартталған қателіктер.
Бақылаулар саны шектеулі болғанда, кездейсоқ қателіктерді Стьюдент (В.С. Госсет) үлестірілуі дәлірек сипаттайды. ƒ(х) тығыздық функциясы кездейсоқ қателікке ғана емес, сонымен қатар п бақылау санына да тәуелді болады.
ЕМТИХАН БИЛЕТІ № 6
Халықаралық өлшемдер жүйесі. ӨЖ сипаттамасы. ӨЖ негізгі, қосымша және туынды өлшемдері.
Жүйелік қателіктер. Жүйелік қателіктерді сипаттау және бағалау. Қателіктердің бірқалыпты таралу заңы.
Жауабы:
Халықаралық өлшемдер жүйесінің артықшылығы:
а) универсал (ғылым мен техниканың барлық салаларын қамтиды);
ә) барлық өлшем бірліктер біртектестірілген. Мысалы, Паскаль (атм, ат, мм сын.бағ., мм су бағ., бар, дин/см , кгс/см ). Джоуль (кгс·м, эрг, кал, ккал, эВ, кВт·сағ.) т.б.;
б) жүйенің когеренттілігі (физикалық теңдеулердегі пропорционалдық коэффициенттері өлшем бірліксіз шамаға тең);
в) СИ жүйесінде массаның (кг) және күштің (Н) өлшем бірліктері нақты шектелген;
г) белгелі дәрежеде дәлдікпен қолданылады.
Жүйелік қателік – бір және сол шаманы қайталап өлшеулерде тұрақты немесе заңды өзгеретін болып қалатын қателік өлшеуі.
Егер жүйелік қателік белгілі болса, яғни белгілі мәні және таңбасы болса, онда ол өлшеудің аяқталуы бойынша түзету енгізу жолымен алынып тасталуы мүмкін. Егер жүйелік қателіктің себебі (көзі) белгілі болса, онда оны өлшеуге дейін шығарып тастау қажет.
Достарыңызбен бөлісу: |
