Емтихан сұрақтары Философия пәнінің бағыттары мен әдістері
Болмыстың түрлері Уник 100
жүктеу/скачать 246,66 Kb.
|
Философия сессия 2022-1
| 16. Болмыстың түрлері Уник 100
Болмыстың нақты әртүрлілігін (заттар, құбылыстар, процестер тұтас болмыс ретінде) жіктеуге болады, онда заттардың белгілі бір түрлерін және оның атрибуттарын, яғни заттар мен құбылыстардың қажетті және ажырамас қасиеттерін ажыратуға болады. Өмірдің екі негізгі түрі бар: материалдық және рухани болмыс. Олардың жиынтығында олар әлемнің барлық нақты заттары мен құбылыстарын сарқып алады. 1.Материалдық болмыс Оған адам санасынан тыс және тәуелсіз болатын құбылыстар кіреді және объективті шындық болып табылады, оның ішінде барлық табиғи объектілер және осы өлшемге сәйкес келетін адам мен қоғам өмірінің көптеген құбылыстары бар. Объективті шындықты белгілеу үшін материя ұғымы енгізіледі.Сонымен, материалдық болмыс-бұл табиғи заттар, құбылыстар, қоғам өмірінің құбылыстары: а) объективті шындықты құрау; б) адамға тәуелсіз; в) оның сезім мүшелеріне әсер етуі мүмкін. 2. Мінсіз (рухани) болмыс Оған адамның және қоғамның рухани өмірінің сан алуан құбылыстары, олардың санасында бар (сезім, көңіл-күй, ойлар, идеялар, теориялар) және субъективті шындықтың мазмұнын құрайды. Бұл құбылыстар алдымен адамның жеке санасында пайда болады, олардың көпшілігі тек бір адамның меншігі болып қала береді. Бірақ көбінесе рухани құбылыстар объективті, физикалық форманы алады (ауызша хабарлама, мәтін, формула және т.б. түрінде), содан кейін олар материалдық болмыс жүйесіне енеді. 3. Нақты өмірде бұл негізгі заттар-материалдық және Идеал - әдетте өзара байланысты және ажырамас тұтастық – субъект-объект шындығын білдіреді. Шынында да, адам мен қоғамның тіршілігін тек материалдық немесе рухани болмысқа жатқызуға болмайды, өйткені адамның іс-әрекеті белгілі бір идеялардың тұрақты туылуын да, олардың шығармашылықтың материалдық нәтижелеріне енуін де қамтиды. Болмыс құрылымында болмыстың негізгі формалары да ерекшеленеді: * заттар мен табиғат процестерінің болуы; * адамның болмысы; * рухани болмыс; * әлеуметтік болу. Өмірдің барлық формалары бір-бірімен байланысты және сонымен бірге олардың өзіндік ерекшеліктері бар 1.Табиғат заңдарымен анықталатын заттардың (құбылыстардың, процестердің) болуы кеңістіктік және уақытша параметрлерге, процестердің жылдамдығы мен ырғағына, құрылымдардың тұтастығына, ғарыштық эволюцияның жалпы процесіне енуге ие және мыналарды қамтиды: а) "бірінші табиғат", яғни объективті бастапқы шындық, бар миллиардтаған жылдар; б) "екінші табиғат", яғни адам жасаған заттардың болуы. "Екінші табиғат" - бұл табиғи, рухани және әлеуметтік шындықтың кешені, оған мыналар кіреді: * адам жасаған күнделікті заттар; * техносферу; * өндіріс құралдары мен құралдары; * өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылым; * алынған тірі организмдер (табиғи сұрыптау немесе гендік инженерия арқылы). 2. Адамның болмысы-адамның дене (биологиялық), психикалық және әлеуметтік өлшемдерінің бірлігіндегі тіршілік әрекеті. Адамның болмысы бірінші және екінші табиғаттың заттар әлемінде орын алады, ал бірінші табиғат адамның пайда болуы мен өмір сүруінің шарты, ал екіншісі – оның өмірінің өнімі. 3. Рухани (идеал) болмыс-бұл: а) жеке адамның сана-сезімінің әртүрлі көріністерін қамтитын жеке рухани болмыс(оның сезімдері, ойлары, эмоциялары, білімі, құндылықтары, мінез-құлық стереотиптері және т. б.) және әр түрлі сана-сезім (бейсаналық дискілер, шығармашылық ресурстар, дененің күйін бейсаналық психикалық бақылау механизмдері және т. б.); б) жалпыға бірдей қолданылатын моральдық ұйғарымдардың әртүрлі нысандарында бар объективті рухани; діни догмалар мен институттар; заңдарда, формулаларда және әртүрлі ақпарат тасығыштарда жазылған ғылыми білім; өнер, сәулет туындыларында; тіл мен әдебиетте. 4. Әлеуметтік болмыс: а) жеке адамның қоғамда және тарихта болуы, яғни.: - нақты тарихи дәуірдегі қоғамдағы жеке адамның әлеуметтенуі мен тіршілік әрекеті процестері; - белгілі бір тұлғаның әлеуметтік оқиғалардың барысына әсер ету механизмдері. б) қоғамның болуы, яғни материалдық-өндірістік, әлеуметтік және рухани салалардың, әлеуметтік-тарихи дамудың қозғаушы күштері мен тетіктерінің, сондай-ақ мәдени-өркениеттік құбылыстар мен процестердің бірлігінде тұтас организм ретінде қоғам өмірінің көріністерінің жиынтығы. жүктеу/скачать 246,66 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|