Емтихан сұрақтарының жауаптары 50. Өсімдіктердің суыққа төзімділігі

Табиғи жагдайда осімдіктердің осіп дамуына коптеген факторлардың жиынтығы әсерін тигізеді. Жекеленген фактордың әсерін арнаулы тәжірибелерде, басқа факторлар түрақты болганда гана зерттеп анықтауга болады. Осімдіктің жеке мүшесінің (мысалы, сабақ) осуіне қолайлы эсер ететін жагдай, басқа органдардың осуіне қолайлы болмауы мүмкін (мысалы, тамыр). Сонымен қатар, сыртқы орта жагдайлары белгілі бір мүшенің осуіне тікелей емес, жанама басқа мүшенің осіп-дамуы арқылы эсер етуі мүмкін. Кейде, тікелей жэне жанама эсерлердің багьптары бір жақты болмай, қарама-қарсы болуы да мүмкін. Осы айтылғандардан осімдіктердің осуі мен дамуына сырткы жагдайлардьщ эсері оте күрделі екендігін байқауга болады. Мысалы, күн сәулесі жерге жақсы түскен жагдайда (белгілі деңгейге дейін) жапырақтарда фотосинтез қарқьшдап, кейде осу процесін жеделдетеді. Бірақ, оте ыстық жагдайда жапырақтардагы судың булануы жогарылап, су тапшылыгынан осуі нашарлауы мүмкін.

Жер бетінде жылылық пен ылғалға қарағанда өсімдіктердің осіп-дамуына жарык жеткілікті. Бірақ, жарық күші және тәулік мезгілдеріндегі үзақтығы экватордан қашықтаған сайьш, және тегістіктен тауға котерілген сайьш айтарлықтай өзгереді. Өсімдіктердің жер бетінің түрлі аймақтарында түрліше қарқыңдылықпен осіп-дамитыңдығы осыған байланысты. Коптеген осімдіктердің осуіне күнделікті жарык мерзімінің үзаруы қолайлы ықпал тигізеді. Бүны осімдіктерді жылы жайларда (теплица) өсіргеңде байқауга болады. Жарық деңгейіне реакциялары жагынан осімдіктер жарык сүйгіш және көлеңкёге шыдамдылар деп бөлінеді. Афтотрофты осімдіктердің жарықты пайдалануы фотосинтезге байланысты деп есептелінеді. Бірак, осу процестері толық қараңгылықта да жүзеге аса береді. Дегенмен, қараңгыда өскен осімдіктердің сыртқы морфологиялық пішіңдері жарықта оскен осімдіктердікінен озгеше болады. Түссізденген (этиольденген) оскіндер ақшыл, шамалы саргыш реңде болады да, жарықта өскен оскіндерде антоциоңдар пайда болады