Әнші жүсіпбек елебеков

ӘНШІ ЖҮСІПБЕК ЕЛЕБЕКОВ 

Өткенсіз ел, 

тарихсыз жер болмайды 

Атақты әнші жерлесіміз 

Жүсіпбек Елебеков қазір-

гі Нұрмақов атындағы  ( б ұ -

рынғы Қаратау) совхоздың 

«Қойтас»  д е г е н  ж е р і н д е 

1904 жылы дүниеге келді. 

Әкесі Елебек қарапайым 

шаруа баққан адам  б о л д ы . 

Т ұ р м ы с ы н ы ң  к е д е й л і г і н е 

байланысты өнер  ж о л ы н қу-

мады. Ол жас кезінде ән 

салып, күй тартты. Бірақ ол 

өнерді жалғастыруға  м ү м к і н -

дігі  к е л м е д і . Ал баласы, 

болашақ әсем әнші  Ж ү с і п -

б е к т і ң өнерге бейімі ерте 

сезілді. Елебекпен  б і р г е ту-

ысқан Жақыпбек Жүсіпбек-

тің тікелей ұстазы  е д і .  А й -

тушылардың сөздеріне қара-

ғанда  Ж а қ ы п б е к т і ң алдын-

да басңа әншілер «ауызын 

аша алмайды» екен.  О с ы н ы ң 

өзі  Ж а қ ы п б е к т і ң әншілік 

ө н е р і н і ң  х а л ы қ  а л д ы н д а 

ж о ғ а р ы болғанын айғақтай-

ды.  А р қ а әншілерінің ду-

манды мерекесі болған  Қ о -

янды  ж ә р м е ң к е с і н д ө  Ж а қ ы п -

бек те ән салған. Ол Семей-

г е де, Қарқаралыда  д а  б о л -

д ы . Жақыпбек той-думанның 

еркесі  е д і . Белгілі өнер тар-

ланы  К ү д е р і н і ң Нұрманы, 

М а л к е л д і н і ң Ғұбайы,  А қ а й -

д ы ң Хасені сияқты байлар-

д ы ң  ж и ы н - м ә ж і л і с т е р і н д е ән 

салып  ж ү р д і .  М і н е ,  Ж а қ ы п -

б е к т і ң осы асыл қасиеті  і н і -

сі  Ж ү с і п б е к к е де  ж ұ ғ а бас-

тады. «Келіншек», «Ғалия», 

«Сүржекей» сияқты сұлу  ә н -

дерді  Ж а қ ы п б е к т і ң үйре-

туімен Жүсіпбек нақышы-

на келтіріп орындаушы еді. 

Ө к і н і ш к е қарай,  Ж а қ ы п б е к -

тің  ғ ұ м ы р ы қысқа болды. 

Ағасының ңазасы жас  Ж ү -

сіпбекке өте ауыр тиді. Әйт-

се де ағасының әншілік дәс-

түрін Жүсіпбек  ө м і р бойы 

д ә р і п т е п ,  о р ы н д а у ш ы л ы қ 

қасиетін құрметтеп өтті. 

1921 жылы Жүсіпбек Се-

мейге келеді. Елден келген 

жас қаланың қыр-сырын  ж е т е 

білмейтін  е д і . Сондықтан 

алғашқы бетте Бекіш деген 

туысының  ү й і н д е  б о л ы п , 

біраз қала жағдайына қа-

йыға түсті. Көпшіліктің ал-

дында ән салудан  қ о р ғ а -

лақтап,  б а й қ а у  е с е б і н д е 

Бәкіштің үйінде оңаша ән 

салатын еді. Алайда,  о н ы ң 

бұл «жасырын өнері»  ж ұ р т қ а 

мәлім бола бастайды. Түрлі 

т о й - д о м а л а қ т а р д а  қ а т ы с у -

шылар  Ж ү с і п б е к салған 

әнге,  о н ы ң орындаушылық 

мәнеріне үлкен ризашылық 

б і л д і р е д і . «Қойтастан» Жа-

қ ы п б е к т і ң інісі, өзіндей  ә н -

ші  ж і г і т келіпті, шілдеха-

нада ән салыпты» деген ха-

бар жаңа ұйымдасып жатқан 

Семейдің театр  ү й і р м е с і 

мүшелерінің құлағына  ж е т е -

д і .  Ү й і р м е н і ң басқарушыла-

ры Кенжебек Құлғаринмен 

Аямет Әуезоа Бекіштің  ү й -

інен Жүсіпбекті тауып алады. 

Енді Жүсіпбек жалғыз  ж а -

рым саяқ әнші емес, бел-

гілі талапкер, сахналық ұй-

ы м н ы ң мүшесі болыл; қыз-

метке кіріседі. Жүсіпбектің 

үйірмеде болуы,  о н ы ң жалпы 

дүние тану  ж о л ы н кеңей-

теді. Әсіресе, сол жылда-

ры жас  ә н ш і н і ң күміс ке-

мей бұлбұл әнші  Ә м і р е мен 

ж ы р  д а у ы л п а з ы ,  а р қ а л ы 

ақын Исаны  к ө р у і үлкен бір 

тарихи  к е з е ң сияқты бола-

ды.  Ә м і р е н і ң асқақ дауысы, 

Исаның суырып салма ақын-

дығы Жүсіпбекті жаңа бір 

ө м і р  б е л е с і н е  к ө т е р е д і 

Жүсіпбек  Ә м і р е д е н белгі-

лі «Ағашаяқ» әнін үйремеді 

Бірақ  Ә м і р е Семейде ұзақ 

болмай, 1923  ж ы л ы Иса екеуі 

басқа қалаға қоныс ауда-

рады. Ал Жүсіпбек болса Се-

мейде  қ а л ы п әншілік өне-

рін шыңдай түседі. 

1927 жылы Жүсіпбек Турк-

сибте  ж ұ м ы с істейді.  А р а -

сында ән салып, өзі сияқты 

жұмысшыларды  к ө ң і л д е н д і -

ріп, жаңадан репертуары-

на әндер қосып, рухани бай-

лығын молықтырады. Турк-

сибте 1928  ж ы л д ы ң  қ ы р к ү й -

ек айының аяғына дейін іс-

теп,  ө з і н і ң ауылына келеді. 

Бұл  к е з д е р д е ірі байлар-

ды кәмпескелеу науқаны 

ж ү р і п жатқан болатын.  Ж ү -

сіпбек те бұл науқанға бір-

ден араласыл кетті. Атадан 

атаға ауысқан кедейлікпен 

ғ ұ м ы р  к е ш к е н Жүсіпбек-

тің де енді күні туып,  б ұ -

рынғы өзі сияқтыларды қа-

наған  б а й л а р д ы ң басына 

ауыр  ж а ғ д а й д ы ң туғанын 

к ө р е д і . Жүсіпбек  к ә м п е с к е -

леуден мал алып, өзіне пай-

д а л ы , еңбекпен айналысады. 

Ауылда бір жылдай тұрған 

соң Қояндыдан  Қ ы з ы л ж а р -

ға мал айдайды. Екі арада 

к ө п  ж ү р і п , малды  а м а н -

есен тиісті  ж е р і н е  ж е т к і -

зіп, 1931  ж ы л д ы ң 15 ақпанын-

да ауылына қайтып орала-

д ы . Онда тіршілік қареке-

тімен айналысқан абзал аза-

мат әншілік өнерге  б і р ы ң -

ғай  д е н қояды. Семейде, 

Қ о я н д ы д а ,  Қ ы з ы л ж а р д а 

болу — жаратылыстан құ-

лағы сергек әншіге  « к ө ш -

пелі мектеп» сияқты бола-

д ы . Бұрын-соңды ол  к ө з д і ң 

м е ш е у л і г і н е  б а й л а н ы с т ы 

ө з і н і ң аяғы жетпеген  ж е р -

лерінде болып, бірқатар ән 

дестүрінің жаңа түрлерімен 

танысты.  М і н е , осының бәрі 

Ж ү с і п б е к т і ң жаңа әндерін 

тыңдаған  а у ы л - а й м а ғ ы н ы ң 

кезіне бірден түседі. Сол 

ж ы л д ы ң  м а м ы р айында  А л -

матыдан қазақ  м е м л е к е т -

тік драма театрының  д и р е к -

торы,  ж а з у ш ы  О р ы н б е к Бе-

ков  к е л і п , Жүсіпбекті астана-

ға алып  к е т е д і . Жүсіпбек 

т е а т р д ы ң  к о н ц е р т т е р і н е 

үзбей қатысып, бірден  к ө з г е 

шалына бастайды. Ол белгі 

лі әнші Рабиға Есімжано-

вамен қосылып ән айтады. 

К ө п  ұ з а м а й - а қ  Ж ү с і п б е к 

д р а м а л ы қ пьесаларға қатыса-

д ы . Ол «Сүңгуір қайық», 

«Еңлік-Кебек» пьесаларында 

о й н а й д ы .  Ә с і р е с е ,  з а м а -

н ы м ы з д ы ң заңғар  ж а з у ш ы -

сы  М ұ х т а р  Ә у е з о в т ы ң әй-

гілі «Еңлік-Кебек» пьесасын-

да Жүсіпбек өзінің әртіс-

тік қабылетімен қатар ән-

шілік дарынында байқатады. 

Ж ү с і п б е к т і ң  ж ұ л д ы з ы 

оңынан туған сәті — 1933 

ж ы л ы  д р а м а театрында бел-

гілі әнші  Ә м і р е Қашауба-

евпен кездесуі  е д і . Көптен 

арман етіп  ж ү р г е н ән  е р -

кесі енді Жүсіпбекпен бір 

ұ ж ы м д а еңбек етті,  Ә м і р е -

нің орындауында шырқал-

ған әсем әндер жас талант-

ты тәнті етті. 

1933  ж ы л ы Халық  А ғ а р -

ту Комиссариатының  ж а -

нынан музыка студиясы  ұ й -

ымдастырылып, оған драма 

театрының өнерге қабілетті 

адамдары жиналды. Соның 

ішінде бірінші сапта  Ж ү -

сіпбек те бар еді. Студия 

бір  ж ы л шамасындай  М ұ х -

тар  Ә у е з о в т ы ң  « А й м а н - Ш о л -

пан» пьесасында Жүсіпбек 

Әлібек ролінде ойнады. Ол 

сахналық  т ә ж і р и б е с і н і ң аз-

дығына қарамастан  Ә л і б е к 

ролін сәтті шығарды. Сол 

пьесада  Ж ү с і л б е к т і ң  о р ы н -

дауындағы әсем ән — «Бал-

қурай» алғашқы қалпына 

қарағанда әлдеқайда түрле-

ніп, гүлденіп шықты. 

Жүсіпбек 1936 жылы  М ә с -

кеуде өткізілген қазақ өне-

рінің онкүндігіне қатысты. 

Онда «Қыз  Ж і б е к » опера-

сында Бекежанның  ә н ш і -

рі ролін  о й н а д ы , 1942-1943 

жылдарда  Ж ү с і п б е к Ұлы 

Отан соғысы  м а й д а н ы н а 

барып даңқты  И . В . П а н ф и -

лов атындағы № 8 гвардия-

лық атқыштар дивизиясының 

тұрған  ж е р і н д е  к ө п т е г е н 

концерттер  б е р д і . Сол са-

ларда ол қазақтың белгілі 

к о м п о з и т о р ы Рамазан Еле-

баевпен  ж ү з д е с і п , одан  ә й -

гілі «Жас қазақ» әнін алып 

келіп, халыққа бірінші  б о -

лып таратты.  Ж ү с і п б е к т і ң 

аса  ж а қ с ы  к е р і п ,  ж ә н е үл-

кен шеберлікпен  о р ы н д а -

ғаны — Абай әндері. Ол 

Абайдың «Сегізаяқ», «Қор 

болды  ж а н ы м » ,  « К ө з і м н і ң 

қарасы», «Бойы бұлғақ», «Ай-

ттым сәлем Қаламқас» сияқ-

ты әндерін басқа ешбір  ә н -

нің әуеніне келмейтіндей 

өтіп орындады. Ол  ө м і р і -

нің соңына дейін «Қазақ-

концертте»  ж ұ м ы с істеді. 

« Қ а з а қ к о н ц е р т т і ң »  ж а н ы -

нан әншілер дайындайтын 

Өнер студиясы ашылғанда 

да сол студияда жаңа тол-

қын жастарға әннен сабақ 

б е р д і . Халық құрметіне  б ө -

ленген майталман әнші Қа-

зақ ССР  М е м л е к е т т і к сыйлы-

ғ ы н ы ң лауреаты  ж ә н е ха-

лық әртісі атақтарына ие 

б о л д ы . 

Бүгінгі Егіндібұлақ  ж е р і -

нің тумасы, күміс  к ө м е й ән-

ші, сырбаз актер, асыл аза-

мат Жүсіпбек Елебековты 

жерлестері  з о р  қ ұ р м е т тұ-

тып,  о н ы ң еңбегін  ж о ғ а р ы 

бағалайды. Қазір Егіндібұ-

лақ селосының орталығын-

да Жүсіпбек Елебеков атын-

дағы көше бар,  ж е т і ж ы л -

д ы қ  м у з ы к а мектебі ән ер-

кесінің есімімен аталады, 

Жалпы  Ж ү с і п б е к т і ң өнер 

жолындағы  ө р к е н д і ісі, та-

маша тағылымы бүгінгі жас-

тарға үлгі-өнеге. 

көшім 

БАЛА 

Б е л г і л і  ә н ш і ,  қ а р ы м д ы  қ а л а м г е р ,  м а р -

қ ұ м  Ж ә н і б е к  К ә р м е н о в к е  ө н е р д і ң  к и е -

л і  е с і г і н  а ш у ғ а  а л ғ а ш  а қ ы л  б е р і п ,  ө н е г е 

а й т қ а н  т ұ ң ғ ы ш  ұ с т а з ы  Ж ү с і п б е к  Е л е б е -

к о в  е д і .  Д а р ы н д ы  ә н ш і н і ң  а д а м г е р ш і -

л і к  ж ә н е  ұ с т а з д ы ң  қ а с и е т і н е н  ғ и б р а т 

а л ғ а н  Ж ә н і б е к т і ң  е с і м і  д е  е л і н е  е р т е 

т а н ы л д ы .  Б і р а қ ,  с ұ м  а ж а л  ж а с  т а л а н т т ы 

т о л ы с ы п  к е л е  ж а т қ а н  б ұ л а  ш а ғ ы н д а  қ ы р -

ш ы н ы н а н  қ и ы п  к е т т і .  А л а й д а  о н ы ң  с о -

ң ы н д а  е л м е с  м ұ р а с ы - ә ү е з д і  ә н д е р і ,  ө ш -

п е с  ш ы р а ғ ы - ш ы р а й л ы  ш ы ғ а р м а л а р ы 

қ а л д ы .  С о н ы ң  б і р і  ұ л а ғ а т т ы  ұ с т а з ы  т у -

р а л ы  ж а з ы л ғ а н  « К ө ш і м  б а л а »  а т т ы  ә ң -

г і м е с і .  Ж а з у ш ы н ы ң  ж а н  т е б і р е н і с і н е н 

т у ғ а н  о с ы  ә ң г і м е д е н  ү з і н д і н і  о қ ы р м а н -

д а р  н а з а р ы н а  ұ с ы н ы п  о т ы р м ы з . 

Былтырғы күзден бері  к ө -

к і р е к ауруына шалдығып, қыс 

бойы ауылдан ұзап шықпаған 

Жақыпбек  к ө к шығып  қ ы -

мызға ілінсімен  д е р т і н і ң 

беті қайтып, серги баста-

ған. 

Ән тербеген жүреге  т о р -

ға түскен торғайдай құса 

болып  ж ү р г е н д е сөніп бара 

жатқан үмітін қайта тұтатып, 

демеу болған осы  к і ш к е н -

тай Жүсіпбек  е д і . Қыс бойы 

Ж ү с і п б е к к е  ө з і білетін  ө н -

д е р д і ң біразын үйретіп  ш ы қ -

ты. 

Етек-жеңі  к е ң , қуаты  м о л 

бала дауысы сезім  м е н  о й -

ға жасаң болса да,  к і р ш і к -

сіз таза еді. Көшім руынан 

Балғабайдан тараған ұрпа-

ғында таңдайына  б ұ л б ұ л 

қонған тағы  б і р әнші пай-

да  б о л д ы . Тұқымынан  ә н -

ші-күйші  к ө п шығып, қу-

лақтары үйренген думанды 

ауылға бұл үйреншікті  н ә р -

седей әсер етті.  Ә н ш і ба-

ланы  к ө п  е ш к і м елей  қ о й -

мады. Жалғыз-ақ жасынан ел 

аралап, «күміс  к ө м е й ,  ж е з 

таңдай» деген небір дүлдүл 

әншілердің бәрін тыңдап 

тамсанған  Ж а қ ы п б е к қана 

Ж ү с і п б е к к е  е р е к ш е ілтипат 

қойды. 

«Болашақ ән перісі осы 

сары ұл болар-ау», — деп 

шамалады. Осы ойын ағасы 

Лебекке айтып, бабасының 

сандықта  о р а у л ы  ж а т қ а н 

домбырасын: «Осыған  б е р -

сек қайтеді», — деп  е д і , 

ағасы шошып  к е т і п : 

— Тек, Қарабатыр ба-

бамнан әнші өткен бе?  А р у -

ағынан қорықсаншы, — деп 

мұны тыйып тастады. 

Ж а қ ы п б е к ағасын қыс-

таған  ж о қ . Түсіне әнші ата-

с ы  к і р і п :  « Д о м б ы р а м д ы 

Ж ү с і п б е к к е бер» деп тапсыр-

ғанын айтып  е д і , Лебек  о й -

ланып қалды. «Шын ба,  ө т і -

рік пе?» — дегендей  Ж а қ ы п -

б е к к е тесіле қарады.  І н і -

сінің бірбеткей турашыл  м і -

незін танып, қарсы дау ай-

та алмады. Бар тапқаны: 

—- Биыл  ө з і ң м е н бірге 

ж ә р м е ң к е г е апар.  Ү л к е н 

әншілерге тыңдат,  М ә д и 

ағаңмен ақылдас. Әлі жас 

қ о й ,  м ү м к і н дауысы қайтып 

кетер, —  д е д і . 

Қибат  ж е ң г е с і : «Әлі аузы-

нан ана сүті кетпеген жас 

баланы әурелеп қайтесің, 

ел кезіп қаңғып  ж ү р г е н қай 

б і р  ж а қ с ы дейсің, нұр айқай-

дан мұратқа  ж е т с е ң д е р  ж ү р -

сіңдер  ғ о й . тіпті,  ж а н ы ң ашып 

бара жатса ана Нұрлан қай-

нағаның ауылындағы молда-

ға оқуға  б е р . Көзі ашыла-

д ы . Елдің бұл құралпы ба-

лалары дәрет алып, намаз 

о қ и д ы . Бұның елі «қулқу-

аллаға» де тілі  к е л м е й д і , 

бетім-ай»: — деп безек қақ-

ты. 

Жақыпбек үндеген  ж о қ . 

«Қайтсың ана  ш і р к і н бау-

ырын суытқысы  к е л м е й д і . 

О т ы м н ы ң басы,  о ш а ғ ы м н ы ң 

бұты аман болсын деген  т і -

леуі болар», — деп  ж е ң -

гесінің ашулы сөздерін  к е -

ш і р і м д і тыңдады.  М ұ н ы ң да 

ойын  қ о ж ы р а т ы п , көңілін 

секемдете берген Жүсіпбек-

тің жастығы  е д і . Он  е к і - а қ 

жаста. Көңілі тұрақтап,  к ө -

бесі  б е к і м е г е н  ш и к і  к е з і . 

Д е г е н м е й  м і н е з і  о р н ы қ -

ты, байсалды. Балаға лайық-

ты елтең-селтеңі  ж о қ . Ылғи 

ө з і м е н өзі болып, саяқ  ж ү -

р е д і . 

Іштей  б і р түйінге келді. 

«Жаз шыға,  ж е р аяғы  к е -

ңіген соң,  к е р е  ж а т а р м ы н , 

оңалсам  ж ә р м е ң к е г е апа-

рамын» — деп ойлады. 

К ү н н і ң  к ө з і  ж ы л ы н ы п , 

қ ы р д ы ң бетін қызғалдақ қап-

тасымен-ақ  Ж а қ ы п б е к т і ң  к ө -

ңілі серги бастады. Уыз  қ ы -

мыз бойына қуат  б е р і п ,  ә л -

деніп келеді. Сырқатының 

беті қайтқан секілді. Осы 

бетімен енді  б і р  ж и ы р м а 

шақты күн жатса ауруынан 

құлантаза жазылып  к е т е -

тіндей  к е р і н д і . 

Көк  ж е т і л і п , ауыл маңы 

құлпырып тұр. Қыстан ақ 

сүйек болыл  ж е т к е н  т о қ -

ты-торым  ж е р г е емініл,  б ү й -

ірлене бастады. Ауыздары 

аққа тиген ел  к ө ң і л д і . Күн-

г е  ж о н д а р ы н  қ ы з д ы р ы п , 

қыр  к е з е д і . Қыбырлаған  п е н -

д е н і ң көңілі, далада... Тір-

шілік біткен саусағын күнге 

ж а я д ы . 

Кешке қарай ауылға  Ү ш -

қара жақтан  е к і салт атты 

келді. Темеш руынан  ш ы қ -

қан  Ә б і л м е ж і н н і ң Нысаны 

екен. Жақыпбек екеуі  ш ұ р -

қыраса табысты. Қояндының 

ж ә р м е ң к е с і н д е  ө т к і з г е н 

бір  ж ы л ғ ы қызықтарын айты-

сып, бір-біріне сүйсіне қа-

расады. 

Нысан —  ә р і ақын, әрі  ә н -

ш і . Керей  Ә з і м б а й д ы ң Най-

ман ішіндегі  М ұ р ы н  р у ы н ы ң 

бір байына айттырылып  қ о й -

ған Ақбала деген  қ ы з ы м е н 

сөз байласып, қашпақ болған 

түні қолға түсіп қалады.  Ә з і м -

бай Нысанды  А я к ө з д і ң түр-

месіне айдаттырып  ж і б е р е -

д і .  Ж о л үстінде Нысан қа-

шып шығып, Үшқара жақта 

ж ү р г е н  М ә д и д і ң қолтығына 

барып паналайды. Содан әрі 

іні,  ә р і шәкірт болып ба-

тырдың қасынан қалмайды. 

Нысан Жақыпбектің жүдеу 

кейпін көріп қатты тіксінеді. 

Жанары өткір тік қабақ, ақ 

сұр жігіттің көрмеген бір 

жылдың ішінде осыншама, 

азып кеткеніне қайран қал-

ды. Зерек, танығыш ақын 

себебін сұраған жоқ. Сыр-

қатқа шалдыққанын есті-

ген. Аяушылық білдіріп, мұ-

ның қалай демеді. Көңілін 

көтеріп, жанын сергіте сөй-

леді. 

— Мені саған Мәди ағам 

жіберді. Жәрмеңкеде кезік-

сек дейді. Үкілі Ыбырай мен 

Әсет ақын келетін көрінеді 

Саған өзі келмекші еді. 

Нысан екі күн қонақ бо-

лып аттанды. Жақыпбек жәр-

меңкенің туы көтерілген 

күні баратын болып келіс-

ті. Бұл жолы Жүсіпбекке 

ән салдырған жоқ. Нысан 

«Сенің бір әнші інің бар» — 

дейді ғой деп қайта-қайта 

сұрай берген соң: «Бір жақ-

қа жолаушылап кетіп еді 

деп сылтау айтып құтылды. 

Ондағысы: «Жәрмеңкеге 

барғанда бір-ақ тыңдасын», 

деген пиғылы еді... 

Жүсіпбекті жәрменкеге 

қалай алып кетудің ретін 

таппады. Ағасы Лебек көн-

генімен Қибат жеңгесі та-

бандап отырып алды. Ақыры 

Жақыпбек қулыққа көшті. 

Ақ көңіл, аңқау жеңгесін 

қақпанға оңай түсірді. Жа-

райды — деді Жақыпбек. 

— Жолшыбай Күдері атам-

ның ауылына соғып Нұрлан 

ағатайыммен ақылдасайын. 

Биыл жаз сондағы молдадан 

оқысын. Оқу ақысын мол-

декеңе өзім төлеймін, — деп 

жеңгесінің жанды жерінен 

дәл басты. 

Қибат амалсыз көнді. 

«Оқысын, ең болмаса үлкен 

ата-бабаларының аруағына 

бағыштай құран оқуды үй-

ренсін» деп, іштей шүкір-

шілік етті. Неше айдан бері 

мазасы кетіп, томырық жүр-

ген Қибат аяқ астынан май-

дай еріп, жібіп шыға кел-

ді. Күдері атасының үйін-

дегі шешелеріне қыстан 

сақтап қалған сүрлерін са-

лып, сәлем-сауқатын да дай-

ындап үлгерді. 

Лебек немере інісі мен 

баласын алыс сапарға аттан-

дырып тұрып: 

- Ал, шырақтарым, жол-

дарың болсын, әке үшін 

сөз сөйлеп, өзің болып кі-

шірейетін уақыттар бола-

ды, қамшының өріміндей 

жинақы бол. Жолай Күдер 

атаңның ауылына соғып 

Нұрлан ағаңа сәлем бер 

батасын алып аттан! - деп 

шығарып салған... 

«СӨЗ ТАПҚАНҒА ҚОЛҚА ЖОҚ 

А қ ы л ы  с а р а б д а л ,  п а р а -

с а т ы  б и і к ,  ж а н ы  ж а й с а ң 

Ж ү с і п б е к  Е л е б е к о в  ә с е м 

ә н ш і ,  с ы р б а з  а к т е р  ғ а н а 

е м е с ,  а қ и қ а т қ а  а д а л ,  д і л -

м а р  ш е ш е н ,  к е м е л  о й л ы 

а б з а л  а з а м а т  б о л ғ а н . 

О р а й ы  к е л г е н д е  қ и с ы н ы н 

т а у ы п  а й т қ а н  ө т к і р  с ө з -

д е р і  т у р а  б и д і ң  б ә т у а -

б і т і м і н д е й  к е с і м д і  д е  к е -

с е к  е с т і л е д і .  М ұ н д а й д а 

қ а з а қ  « С ө з  т а п қ а н ғ а  қ о л -

қ а  ж о қ »  д е й д і .  Ә н ш і н і ң 

з а й ы б ы ,  Қ а з а қ с т а н Рес-

п у б л и к а с ы н а  е ң б е к  с і -

ң і р г е н  ә р т і с і  Х а б и б а  Е л е -

б е к о в а н ы ң  « Ә н —  а м а -

нат»  к і т а б ы н д а  Ж ү с е к е ң -

н і ң  ш е ш е н д і к  қ а с и е т і н е 

б а й л а н ы с т ы  к е л т і р і л г е н 

м ы с а л д а р ы  а з  е м е с . 

—  Е л і н е ,  ж е р і н е  д е г е н 

м а х а б б а т ы  е с і м е  т ү с с е -

д е й д і  Х а б и б а  Е л е б е к о -

в а  о с ы  к ү н г е  д е й і н  ж ү -

р е г і м  ш ы м ы р л а й д ы .  Б і р 

ж ы л ы  С е м е й  о б л ы с ы н ы ң 

А б а й  а у д а н ы н а  б а р д ы . 

К о н ц е р т п е н  ж ү р г е н  к е з . 

А з а м а т т а р  ш ы ғ а р ы п  с а -

л ы п ,  б і р  б ұ л а қ т ы ң  б а -

с ы н д а  о т ы р с а ,  а у ы л бас 

ш ы л а р ы н ы ң  б і р і :  « Ж ү -

с е к е ,  м ы н а  т ө б е  б ұ р ы н 

б а с қ а ш а  а т а л а т ы н  е д і . 

Б ы л т ы р  а н а у  ә л г і  ж а с  к о м -

п о з и т о р  к е л і п ,  с о н ы ң  а т ы н 

б е р і п ,  қ а р т а ғ а түсірдік"-

д е п т і . 

Ө ң і  б ұ з ы л ы п  қ а т т ы  р е н -

ж і г е н  Ж ү с і п б е к ;  « Ә й ,  қ а -

р а қ т а р ы м - а й ,  е н д і жерді 

д е  к і м  к ө р і н г е н н і ң  қ а н -

ж ы ғ а с ы н а  б а й л а п  б е р е т і ң і 

д і  ш ы ғ а р д ы ң д а р  м а ? Бұл 

н е  с у м д ы ң ? !  О с ы  б і р  ж а -

п ы р а қ  ж е р  ү ш і н  а т а - б а б а ң 

а т т а н  т ү с п е й  а л ы с ы п ,  ж а у 

қ о л ы н д а  б а с ы  к е т т і  е м е с 

пе?  Ж е р  с ы й л а д ы м деген 

ш е ,  а р ы м д ы  ж ы р т т ы м 

д е с е ң ш і ,  а н а н ы ң  с ү т і н е н 

а т а - б а б а ң н ы ң  а р у а ғ ы н а н 

а т т а д ы м  д е с е ң ш і . . .  Қ о й , 

а й т п а — деп түңіліпті. 

С ө з  с ү й е к т е н  ө т к е н  ә л г і 

ж і г і т :  « А ғ а т а й - а й ,  к е ш і -

рім өтінеміз. Бүгін қар-

тағы өзінің атын қалды-

рып, әкеліп көрсетейін» 

- деген екен. 

- Бір жерде концерт-

тен соң қонақасы бері-

ліпті. Ауылдың басшы-

сы сөз алып "Жүсеке, 

ән айтылып жатады, күй 

тартылып жатады, шы-

нымды айтайын соның бі-

рі құлағыма кірмеуші 

еді. Тіпті келген әртіс-

тердің ойынына барған 

емеспін. Бүгін сіздің әні-

ңізді тыңдап, көңілім 

өсіп қалды" - десе ке-

рек. Жүсіпбек қабағын 

шытып: Сен "құлағыма ән 

кірмейді" дейсің. Баяғыда 

қалың жылқы қайыру 

бермей үріккенде жүйрік 

атпен алдынан шығып 

қобыз тартып тоқтатады 

екен. Жылқы құрлы се-

зімің жоқ деп айта ал-

маймын. Бірақ, орындық-

қа әркім сияды. Ел жүре-

гіне сыя білген адамның 

жөні бөлек" -депті. 

Балқантау.-1992.-15 тамыз