Қола дәуіріндегі жерлеу дәстүрінде кез- десетін адамды өртеп жерлеу салтын И.А. Ку-
кушкин, Қазақстан жері мен Орал маңына Орталық Азия арқылы келген халықтар
салты- мен байланыстырады. Ғалым андрондықтардағы
«арийлік» негіздер туралы үнді мәдениетінің көне діни-әдеби ескерткіші Ригведада,
Авеста мәтіндерінде көрсетілген әлеуметтік-тұрмыстық және діни дүниетанымдық
деректердің прото- андрондық және андрондық мәдениеттерде көрініс табатындығымен
түсіндіреді. Архео- лог И.А. Кукушкин: «...миграциялық үдерістер нәтижесінде үнді-
арийлік типтік бейнесі Орал өңірі мен Солтүстік Қазақстанда орналасқан сынташты-
петров мәдениеті ескерткіштерінде неғұрлым айқын көрсетілген. Бұл мәдениеттерде
арба мен дөңгелекті жылқымен жерлеу дәстүрі бар. Сонымен қатар, бай әскери құрал-
жабдықтар айқын дәлел болады. Керісінше, қайтыс болған адамды өртеу дәстүрі үнді-
арийлердің әдеттегі жерлеу рәсімі ретінде са- налса, біздің жағдайда неғұрлым кейінгі
федо- ров мәдениетінің қорымдарында байқалады»
– деп ойын қорытындылайды
(Кукушкин И.А., 2010). Аталған деректемелерді негізге
алсақ, ұсынылған пікірлердің өз шындығы бар.
(Кукушкин И.А тұжырымы)
Әлемдік ежелгі діни үдерістерді зерттеуші С.А. Токаревтің анықтауы
бойынша, қабір іші әлемі осы өмірдің жалғасы іспеттес болады. Адам
өлгеннен кейін де әлеуметтік ерекшеліктері жалғасады, сондай-ақ екі
дүниеде де өмір сүру жағдайларының ұқсастығын меңзейді (Тока- рев А.С.
1990).
Э.Р. Усманова мен В.В. Варфоломеев өлікті өртеп жерлеу дәстүрін
федоровтықтар салты үшін классикалық тәсіл ретінде, ал ингумация
дәстүрін балаларға қолданылатын балама әдіс ретінде қарастырады
(Усманова Э.Р., Варфоло- меев В.В., 1998).
