ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚСТАН ИНЖЕНЕРЛІК-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
"Есептеу техникасы, автоматтандыру және телекоммуникация" кафедрасы
Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету факультеті
СӨЖ
Тақырыбы: «Қиял түрлері және оның қысқаша сипатамасы »
Орындаған:Күзембек Қ.Р.
Тексерген: Абдисулейменова Р.Ш.
2021-2022 оқу жылы
МАЗМҰНЫ:
Ⅰ. Кіріспе.
Ⅱ.Негізгі бөлім.
А)Қиял .
Б)Қиял түрлері .
В)Қиял мен ойлау.
Ⅲ.Қорытынды.
Қиял немесе қиял, ойлау сияқты, жоғары танымдық және проблемалық процестердің қатарына жатады, онда адамның іс-әрекетінің нақты сипаты айқын көрінеді. Дайын еңбек нәтижесін елестете алмай, жұмысқа кірісуге болмайды. Қиялдың көмегімен күтілетін нәтижені бейнелеуде адам еңбегі мен жануарлардың инстинктивті мінез-құлқының түбегейлі айырмашылығы бар. Кез-келген еңбек процесін қажеттілігіне қамтиды қиял. Ол өнер, дизайн, ғылыми, әдеби, музыкалық, жалпы шығармашылық қызметтің қажетті жағы ретінде әрекет етеді.
Қиял-бұл адамның шығармашылық іс-әрекетінің қажетті элементі, ол еңбек өнімдерінің имиджін құруда көрінеді, сонымен қатар проблемалық жағдай белгісіздікпен сипатталатын жағдайларда мінез-құлық бағдарламасын құруды қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, қиял белсенді әрекетті бағдарламаламайтын, бірақ оны алмастыратын бейнелер жасау құралы ретінде әрекет ете алады.
Қиялдың психикалық процесс ретіндегі бірінші және маңызды мақсаты-бұл еңбек нәтижесін оның басталуына дейін ұсынуға, еңбектің соңғы өнімін (мысалы, дайын өнім ретінде аяқталған үстел) ғана емес, сонымен қатар оның аралық өнімдерін де ұсынуға мүмкіндік береді (бұл жағдайда кесте құру үшін дәйекті түрде жасалуы керек бөлшектер).
Проблемалық жағдай айтарлықтай белгісіздікке ие болған кезде, бастапқы деректерді дәл
талдау қиын болады. Бұл жағдайда қиял тетіктері әрекет етеді.
Сіз қиялдың қандай түрлерін білесіз?
Ерекшеліктер мен себептерді ескере отырып, қиялдың бірнеше түрі бөлінеді.
1. Еріксіз (пассивті, байқаусызда) қиял-бұл сыртқы қоздырғыштарсыз жаңа бейнелер жасау. Ол болып табылады туындауы және үйлестіре түсінік және олардың элементтерін жаңа табыс жоқ ниетін тарапынан адам босаңсыған саналы түрде бақылау және оның тараптар үшін ағымын өз ұсыныстарын. Ол Арманда немесе жартылай ұйқысыз, ұйқысыз күйде, идеялар өздігінен пайда болған кезде, кейде ең фантастикалық формаларды қабылдай отырып, өздігінен өзгереді, біріктіріледі және өзгереді.
2. Ерікті (белсенді, қасақана) қиял-ерікті күш-жігердің көмегімен жаңа бейнелер жасау. Бұл белгілі бір қызмет түріндегі саналы түрде қойылған міндетке байланысты суреттерді әдейі салу.
3. Арман - қалаған Болашақтың бейнесі. Өз армандарында адамдар осы болашақтың жарқын суреттерін әр түрлі қызмет салаларында салады: олар болашақ планетааралық рейстерді армандайды, өз қиялында қажетті ғарыш аппараттарын жасайды, оларды әлі жасалмаған күрделі құрылғылармен және қозғалтқыштармен жабдықтайды, осы ұшулардың нақты жағдайы мен жағдайларын елестетеді; энергияның жаңа түрлерін ашудың және қолданудың тәсілдері туралы армандайды, адамды ауыр физикалық еңбектен мәңгі босататын бұрын-соңды болмаған қуатты машиналарды ойлап табу туралы; адамға табиғат күштеріне шексіз күш беруге арналған ғылыми жаңалықтар туралы; Адамды көркейтуге қабілетті керемет өнер туындыларын жасау туралы; адамзат қоғамын әділ әлеуметтік негізде қайта құру, жер бетіндегі кедейліктің, мүліктік теңсіздіктің, адамды адам қанауының барлық түрлерінің жойылуы туралы және т. б.Адам өз армандарында жасайтын бейнелер келесі ерекшеліктермен ерекшеленеді:
жарқын, жанды, ерекше сипатқа ие, көптеген бөлшектер мен бөлшектер бар;армандарды жүзеге асырудың нақты жолдарының әлсіз ауырлығы, осы жолдар мен құралдарды ең жалпы мағынада елестету;кескіннің эмоционалды байлығы, оның армандайтын тұлға үшін тартымдылығы;Арманды оның орындылығына деген сеніммен, оны шындыққа айналдыруға деген құштарлықпен біріктіруге деген ұмтылыс.
4. Шығармашылық қиял-бұл адамның шығармашылық қызметі процесінде (өнерде, ғылымда және т.б.) жаңа бейнелер жасау. Жазушылар, суретшілер, мүсіншілер, композиторлар өмірді бейнелерде көрсетуге тырысып, шығармашылық қиялға жүгінеді. Олар өмірді көшіріп қана қоймайды, сонымен қатар бұл өмір өзінің ең жарқын және жалпыланған ерекшеліктерінде шынайы көрінетін көркем образдар жасайды. Сонымен бірге, бұл суреттерде жазушының, суретшінің тұлғасы, оның дүниетанымы, қоршаған өмір туралы түсінігі, өзіне тән көркемдік стильдің ерекшеліктері бейнеленген.
5. Қайта құру (репродуктивті) қиял-бұл оқыған немесе естігенге негізделген қиял. Бұл адам бір сипаттамаға сәйкес бұрын ешқашан қабылдамаған затты елестетуі керек болған жағдайларда орын алады. Мысалы ол ешқашан теңізді көрмеген, бірақ кітаптағы оның сипаттамасын оқып отырып, теңізді аз немесе аз жарқын бейнелермен елестете алады.
Демек, қиял адамды іс — әрекет процесінде басшылыққа алады-түпкілікті немесе аралық еңбек өнімдерінің психикалық моделін жасайды, бұл олардың объективті жүзеге асырылуына ықпал етеді.
Қиял ойлаумен тығыз байланысты. Ойлау сияқты, бұл болашақты болжауға мүмкіндік береді. Ойлау сияқты, қиял проблемалық жағдайда пайда болады, яғни.жаңа шешімдерді табу қажет болған жағдайларда; ойлау сияқты, ол адамның қажеттіліктеріне негізделген. Қажеттіліктерді қанағаттандырудың нақты процесі қажеттіліктердің иллюзиялық, қиялды қанағаттандырылуынан бұрын болуы мүмкін, яғни.осы қажеттіліктерді қанағаттандыруға болатын жағдайдың тірі, жарқын көрінісі. Бірақ қиял процестерінде жүзеге асырылатын шындықтың алдын-ала көрінісі нақты формада, жарқын идеялар түрінде болады, осылайша, іс-әрекет басталатын проблемалық жағдайда осы қызметтің нәтижелерін санадан озудың екі жүйесі бар: ұйымдасқан бейнелер жүйесі (көріністер) және ұйымдасқан ұғымдар жүйесі. Кескінді таңдау мүмкіндігі қиялдың негізінде жатыр, тұжырымдамалардың жаңа комбинациясының мүмкіндігі ойлаудың негізінде жатыр. Көбінесе мұндай жұмыс бірден "екі қабатта" жүреді, өйткені кескіндер мен ұғымдар жүйесі бір-бірімен тығыз байланысты.
Қиял таным кезеңінде, жағдайдың белгісіздігі өте үлкен болған кезде жұмыс істейді деп қорытынды жасауға негіз бар. Жағдай неғұрлым таныс, дәл және анықталған болса, соғұрлым қиялға аз орын беріледі. Негізгі заңдар анықталған құбылыстар саласы үшін қиялды қолданудың қажеті жоқ екені анық. Алайда, жағдай туралы өте жақын ақпарат болған жағдайда, керісінше, ойлау арқылы жауап алу қиын—мұнда қиял пайда болады.
Достарыңызбен бөлісу: |