Эволюция ілімі табиғаттың тарихи дамуының жалпы заңдылықтары және қозғаушы күштері жайлы ілім. Эволюцияның негізгі дәуірлері


Ламарктың эволюциялық заңдылықтары



бет10/131
Дата20.09.2023
өлшемі0,75 Mb.
#109266
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   131
Байланысты:
Эволюция ілімі табиғаттың тарихи дамуының жалпы заңдылықтары жән-emirsaba.org

Ламарктың эволюциялық заңдылықтары. Ламарк органикалық формалардың эволюциялық қозғаушы күшін өзі ұсынған заңдылықтарымен түсіндіреді.
«Мүшелердің жаттығу және жаттықпау» заңы
- Орта жағдайлардың өзгерісі өсімдіктерге немесе жануарларға тікелей әсер етіп, оларды өзгертеді. Өзгеріске ұшыраған кейбір мүшелер жақсы жұмыс істеп, жаттыға келе дамып жетіледі, ал басқалары көп қолданылмағандықтан, керісінше жаттықпайды да, біртіндеп жойылады. Мысалы, Ламарк пікірі бойынша тіссіз (кит, құмырсқа жегіштің) сүтқоректілердің тістерінің жойылып кетуі, олардың ата тектілерінің коректік заттарды шайнамай жұтуының салдарынан болса, жер астында тіршілік ететін жануарлардың көздері пайдаланбағандықтан қажетсіз мүше ретінде жойылуы.
Суда жүзетін құстарда саусақтарының арасында терісінің керілу салдарынан саусақ аралық жүзу жарғақтары пайда болған. Шөбі жоқ құрғақ жерде мекендейтін жираф үнемі бойын созып ағаш жапырақтарын үзіп жеп қоректенді. Осылай биіктегі жапырақтарға ұмтылып дағдыланғандықтан біртіндеп олардың алдыңғы аяқтары мен мойны ұзарған.
«Тікелей бейімделу» заңы
- Тіршілік барысында пайда болып, қажетті бағытқа толық сәйкестелген белгілер міндетті түрде тұқым қуалайды. Мысалы, су сарғалдағы (Ranunculus agvafilis) терең суда өссе, жапырақтарының бәрі су ішінде дамиды да жапырақ алақандары жіңішке тілімді болады. Егер су сарғалдағы таяз суда өссе, сабағы ұзарып, үстіңгі жапырақтары судағыға қарағанда өзгеше болып өседі. Бұл жағдайда төменгі жапырақтары жіңішке тілімді, жоғарғы жапырақтары жалпақ дөңгелек, ойық жиекті болады. Тағы бір өсімдік түріндегі тікелей бейімделуді айтуға болады. Жебежапырақ (Sagittaria sagittifolia) өсімдігінің су ішіндегі жапырағы таспа тәріздес болса, су бетіндегі жапырағы дөңгелек, су үстіндегі жапырағы жебе тәрізді болады.





14.Сүтқоректілер


13. Құстар


Жүйкелері бас миында жиналған, жүректері екі қарыншалы, жылы қанды.





12.Жорғалаушылар


11.Балықтар


Жүйкелері бас миында, бірақ ми қаңқасын түгел толтырмайды, жүрек-бір қарыншалы, суыққандылар.





10.Былқылдақденелілер


9.Мұртша аяқтар
8.Буылтықтылар
7.Шаянтәрізділер


Жүйкелері бас миында жиналған, тыныс алу үшін желбезектері бар, қан айналу үшін салатамыр, көктамырлары бар.





6.Өрмекші тәрізділер


5.Жәндіктер

Басында жүйке түйіндері бар, тыныс түтіктері бар, қан айналымы дамымаған.





4.Құрттар


3.Сәулелілер


Жүйке түйіндері жоқ, тамырлары жоқ, ас қорыту және ішкі мүшелері бар.


2.Полиптер


1.Кебісшелілер


Жүйкелері жоқ, тамырлары жоқ, арнайы ішкі мүшелері жоқ, ас қорыту мүшелері бар.
























Ламарк адамның шығу тегі жайында өз ойын қорыта келе адам дене құрылысы жағынан басқалардан гөрі маймылға жақын деген пікір айтты.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   131




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет