29
Эссе - адамның өз ойын,
сезімі мен уәждерін ұғынуы, талдауы. Ой, сөз,
қиял сияқты саналы қызметтің барлығы да рефлективті ойлау бола алады. Бірақ
оның барлығына сыни тұрғыдан қарап, «мен неге бұлай ойлаймын?», «мен неге
бұлай қиялдаймын?» деген сияқты сұрақ қойып отыратын болса ғана нәтижелі
болмақ.
Психологияда және тұрмыстағы мағынасына қарайтын болсақ,
рефлексия
адамның өзіндік талдауы, өз жағдайын,
қылықтарын, өткен оқиғаларға талдау
жасауы. Оның барлығы адамның даму деңгейінен: білімділігінен,
моральдік
сезімі мен өзін-өзі бақылау дәрежесінен байланысты.
Қазіргі таңда адамның өз әрекетіне рефлексия жасаудың көптеген түрлері
бар. Соның бірі ретінде эссені қарастыруға болады. Жалпы, «эссе» сөзі орыс
тіліне француз тілінен енген және оның тарихы латынның exagium (өлшеу,
таразылау) сөзінен бастау алады. Француздың «еззаi» сөзін тура аударғанда
тәжірибе, сынама, қадам, очерк деп беруге болады.
Эссе дегеніміз (фр. тіл.
essai -тәжірбие, лат.т. exagium – құрау ) –
философиялық, әдеби, тарихи, публицистикалық, әлеуметтанулық,
саяси және
тағы басқа саладағы ғылыми емес, автордың жеке көзқарасын білдіретін
прозалық мәтін. Жанр ретінде енгізген 1580 ж.
Мишель Монтень болатын, ал
«эссе» сөзін бірінші рет қолданып, осы жанрда 1597 жылы Френсис Бэкон
кітаптарын жазып шығарды.
Достарыңызбен бөлісу: