Ф. Ш. Оразбаева, Ж. Т. Дәулетбекова

«Ортақ портрет» әдісі — сабақтың кез келген бөлігінде қолдануға болатын әдіс. Оқушыларға жаңа тақырып бойынша сипаттама беру жұмысы тап- сырылады. Әр оқушы тақырыпқа қатысты бір сөйлем айтуы керек. Тапсырманың соңында оқушылардың айт- қан сөйлемдерінен тақырыптың сипаттамасы қалып- тасады. Сипаттамадан ортақ портрет құралады.

«Төртсөйлем»тәсілі—мәтіндегіақпаратты талдауда, ой қорытындылауда пайдаланылатынтиімді

әдіс-тәсілдердің бірі. Формасы:

Пікір. Оқыған мәтін бойынша өз пікіріңді бір сөйлеммен жаз.

Дәлел. Өз пікіріңді бір сөйлеммен дәлелде.

Мысал. Пікіріңді өмірмен байланыстырып, мысал келтір.

Қорытынды. Тақырып бойынша қорытынды жаз.

«ПОПС» формуласы — мәтінді талдау үшін қолданылатынтәсіл.Олмынандайқұрылымнантұрады:

Бірінші сөйлем: «Менің ойымша, ...».

Екінші сөйлем: «Себебі мына жайттарды ескеру керек: ... ».

Үшіншісөйлем:«Онымен...сияқтыфактілермен, мысалдармендәлелдейаламын».

Соңғы сөйлем: «Осыған байланысты мен: «...» деген шешімге келдім».

«Дербес пікір жазу» тәсілі бойынша әр оқу- шыдан тақырыпқа қатысты өз көзқарасын білдіруі сұралады.Оқушы7-8минуттақарастырылғантақырып бойыншаөзойынжазады.Оймынандайқұрылымнан тұруыкерек:

1. 
   Өзіндікпікір—1сөйлем.
   
2. 
   Дәлел—2сөйлем.
   
3. 
   Өзпікіріндәлелдейтінмысал—2сөйлем.
   
4. 
   Өзпікірінеқарсыдәлел—1сөйлем.
   
5. 
   Қарсыдәлеледіжоққашығаратынмысал—1 сөйлем.
   
6. 
   Қорытынды—2сөйлем.
   

«Синектика» әдісі — У.Дж.Гордон ұсынған ұжымдық интеллектуалды іс-әрекеттің әлеуметтік- психологиялық мотивациясына негізделген зерттеу әдісі.Яғни«Ойшақыру»әдісінің(метод«Мозгового штурма»)жетілдірілгентүрі,эвристикалықәдіс.Қаты- сушылардың ойлау, өзіндік ой қорытындылары арқылы тақырыпқа қатысты көптеген идеялар жинақ- тап алу әдісі. Бірінші кезекте ой шақыру арқылы жазба жұмыс орындалады, екінші кезеңде талқылау ұйымдастырылады, үшінші кезеңде әр білім алушы өзойынайтып,толықтырады,нақтылайды.Сарапшы ұсынылған идеялардың бәрін жазып отырады. Оның ерекшелігі білім алушылардың өзара тығыз әрекет жасауы, коммуникативтік қатынасқа түсуі нәтижесіндеізденісжұмыстарынбірлесіпжүргізіуінен, идеялардыбіргеталқылапіріктеуіненкөрінеді.Тікелей аналогиялар қолданылады, атап айтқанда: біртек- тес, ұқсас тапсырмаларды шешудегі жеке және эмпатиялықұқсастықтар(өзінтаныстыруқажетболған жағдайда тапсырманың шарты бойынша талдау жасау, мысалы,шетелдіктуристіңатынанҚазақстанжайлыөз ойынбілдіру)тапсырманыңшартын(түрлісимволдар, суреттер, кластер, постер түрінде) бейнелі түсіндіру; фантастикалық ұқсастықтар (ұсынылғантапсырманы қиял-ғажайыптұрғыдатүсіндіру)ұсынылады.