"фараби əлемі" атты халықаралық ғылыми конференция материалдары
КАСПИЙ ТЕҢІЗІНІҢ СОЛТҮСТІК БӨЛІГІНІҢ ЗООБЕНТОСЫНЫҢ МАУСЫМДЫҚ
жүктеу/скачать 2,79 Mb. Pdf көрінісі
|
| КАСПИЙ ТЕҢІЗІНІҢ СОЛТҮСТІК БӨЛІГІНІҢ ЗООБЕНТОСЫНЫҢ МАУСЫМДЫҚ
ДИНАМИКАСЫ. Хасенғазиева Г.Қ. əл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті gulnur.hasengazyeva@gmail.com Солтүстік Каспий теңізінің зообентосының маусымдық динамикасын зерттеу алуантүрліліктің өзгеру сипатын анықтауға мүмкіндік береді. 2017 жылдың көктемі мен жазында Солтүстік Каспийдің жағалау маңы аймағының макрозообентосына зерттеу жұмыстары жасалды. Зерттеуге алынған аймақтан əр мезгілде 14 станциядан 28 сынама алынды. Макрозообентос сынамаларын алу қармау ауданы 0,025 м 2 жəне 0,1 м 2 болатын Петерсеннің су түбі қырғышымен жүргізілді. Солтүстік Каспийдің зертеуге алынған бөлігінің тереңдігі орташа 1-8,5 м. Грунт бақалшақты лайлы, сазды батпақты, құмды болып келеді. Алынған сынамалар кемеде үлкен елеуіште жуылады. Тазартылған грунт пен организмдер аузы жабылатын пластмас ыдысқа салынып, оған бояғыш зат қосылып 4 % формалин ерітіндісімен фиксацияланады. Сынамаларды алу жəне өңдеу жұмыстары Абакумов В.А. ұсынған жəне Шарипова Л.И., Фаломеева А.П əдістемелерінің негізінде жасалды. Су түбі омыртқасыздарын анықтау жарық микроскопының жəне МБС-10 бинокулярлы микроскопының көмегімен Богерова камерасында жүргізілді. Зерттеу барысында жаңа түрлер байқалмады. Зерттеу нəтежиесінде алынған сынамаларда бентосты омыртқасыздардың 4 систематикалық топқа біріктірілген 25 түрі анықталды. Зерттеуге алынған көктемгі пробаларда алуантүрлілік жазғы пробаларға қарағанда 16-дан 25 түр аралығында ауытқиды. Олардың ішінде құрттар-5, шаянтəрізділер-15, моллюскалар- 8 түрі бар.Барлық жерде таралған түрлер құрттар Hediste diversicolor, Oligochaeta gen.sp., шаянтəрізділер Stenocuma graciloides. Сонымен қатар зерттеуге алынған көктемгі жəне жазғы пробалардың ішінде осы биотопқа тəн хирономидтің личинкалары мүлдем кездеспеді. 72 Солтүстік Каспидің жағалау маңы аймағында макрозообентостың сандық көрсеткіші мезгіл бойынша өзгеріп отырады. 2017 жылы зерттеуге алынған аймақта барлығы 25 түр тіркелді, оның 16 түрі көктемде тіркелсе, 25 түрі жазда тіркелді. Барлық мезгілде түрдің саны бойынша құрттар мен шаянтəрізділер басым болды, көктемде жалпы түр санының 72,39 %-84,94 % , жазда 58,43 %-72,6 % құрттар құраса, шаянтəрізділер көктемде 13,34% -25,85%, жазда 22,59%-35,57% құрады. Шеннон индексі бойынша түр алуантүрлілігінің максималды мəні көктемде 0,78 -2,15, жазда 0,86 дан 2,82 шегінде өзгерген жəне су түбі организмдерінің алуантүрлілігінің төмен жəне қалыпты деңгейін көрсетті. Ғылыми жетекші б.ғ.к. доцент Мамилов Н.Ш. жүктеу/скачать 2,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|