"фараби əлемі" атты халықаралық ғылыми конференция материалдары
АҚТӨБЕ ӨҢІРІНДЕ МАҚСАРЫ ӨСІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
жүктеу/скачать 2,79 Mb. Pdf көрінісі
|
| АҚТӨБЕ ӨҢІРІНДЕ МАҚСАРЫ ӨСІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
Шүкір М.Қ. Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе Өңірлік Мемлекеттік Университеті a.g.m.67@mail.ru Қазақстанда соңғы он жылдықта майлы дақылдарды өсіру жақсы жолға қойылған, өйткеніқазіргі нарықтың экономика жағдайында майлы дақылға деген сұраныс күшейген. Қазақстанда мақсарының 2009 жылға дейін егістік көлемі 148 мың га дейін болған болса,қазіргі таңда бұл көрсеткіш 278 мың га ға дейін жеткен. Соңғы 2000 жылдан бері мақсары өсімдігі Қазақстанда майлы дақыл ретінде өсіріліпдүниежүзілік бестік мемлекеттердің қатарына кірген. Мақсарының халық шаруашылығындағы маңызына келетін болсақ қазіргі кезде мақсарыдан май алуда, бояғыш заттар алуда,медицинада,мал шаруашылығында кең түрде қолданылады.Мақсарының тұқымының құрамында 27-30% -ға дейін май болып, оны тағам ретінде, маргарин алуда қолданылады. Мақсары майының ерекшелігі сонда,яғни құрамындағы адам ағзасындағы қандағы қантты реттеп, холестеринді төмендетуші, май қышқылының болуы жəне де олеин қышқылының жоғары концентрацияда болуымен зəйтүн майынан қалыспайтындығы ғылыми жақтан дəлелденген. Батыс елдерінде мақсары майын «ең жоғарғы адам ағзасын жақсартушы өнім» - деп бағалайды. Батыс Қазақстанда мақсарымен ХХ ғасырда (УСХОС-Д.И. Бертенов 1958 ж.,С.Г.Чекалин1997ж) айналыса бастаған. Мақсары өзінің құрғақшылыққа төзімділігімен, сондай-ақ топырақ талғамайтын қабілеттілігімен күнбағыстан қалыспайтын өсімдік болғандықтан соңғы жылдары Қазақстанның Батыс, Шығыс өңірлерінде өсіріле бастады. 75 Мақсарыны негізі Қазақстанның Оңтүстік өңірлерінде кең көлемде өсіріліп келеді. Ақтөбе өңірінде 2001 жылдан бастап жаңа майлы дақыл ретінде өсіріле бастаған. Сондықтан мақсарыны өсірудің негізгі агротехникасы əлі толық зерттелмеген. Мақсары құрғақшылыққа төзімді дақыл болғанымен топырақта қосалқы ылғалдылықты қажет етеді. Мақсарының тамыр жүйесі өте мықты дамыған болып, топырақтың терең қабатында орналасқан, ылғалдылығын тартып алу қабілеті жоғары. Қазіргі таңда Ақтөбе өңірінде майлылығы 27-35% дейін болатын «Ахрам» сорты кең түрде өндіріске енгізілген. Ахрам сорты осы өңірге бейімделген, жоғары өнім беру қабілеті бар сорт болғандықтан болашақта мақсарының Ахрам сортын Қазақстанның басқа өңірлерінде, сондай-ақ Ресейде, басқа да аймақтарда өсіру мүмкіншілігі жоғары. Ғылыми жетекшісі: Атаева Г.М. жүктеу/скачать 2,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|