X. СРСП Тапсырма 1 Мәтінмен танысу. Адамның, заттың, құбылыстың біліктілігін білдіретін конструкциялар.
1. Адамның, заттың, құбылыстың біліктілігін білдіретін конструкциялар.
- бұл не;
- болу;
- нені білдіреді;
- қызмет ету;
- неде (осында; онда) тұратын (конструкция);
- Не үшін болу (қызмет ету).
Байланыс қызметінде болу етістігі бар конструкция заттың (құбылыстың) мәнін, оның қызметін немесе берілген жағдайда маңызды белгісін білдіреді.
Мысалы: Сутегі судың құрамдас бөлігі. не деген
Байланыс ретінде бейнелеу етістігі бар конструкция заттың немесе оның құрылымының сыртқы белгілерін көрсетеді және объектіні сипаттағанда қолданылады.
Салыстыру: Су – күрделі зат. – Су – мөлдір, түссіз және иіссіз сұйықтық. не қызмет етеді
Етістікпен жасалған құрылыс байланыс қызметін атқарады, заттың мақсатын, қолданылуын көрсетеді. Етістікпен жиі кездесетін тіркестер қызмет етеді: материал, шикізат, көз, мысал, негіз, катализатор, тотықтырғыш, тотықсыздандырғыш.
Мысалы: Су аммиак алудың шикізаты болып табылады.