Ғылым министрлігі ҚазаҚстан респуБликасы


Жұмыстың бастапқы кезеңінде аутизм бұзылымдары бар балаларға арналған арнайы дамыту бағдарламасы



бет9/53
Дата01.11.2023
өлшемі356,64 Kb.
#121356
түріБағдарламасы
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   53
Байланысты:
autizmkaz

2 Жұмыстың бастапқы кезеңінде аутизм бұзылымдары бар балаларға арналған арнайы дамыту бағдарламасы


Бағдарламаның мақсаты-аутизмі бар баламен байланыс орнату және өзара әрекеттесудің бастапқы формалары.


Бағдарламаның міндеттері:

  • баланы психологқа және сабақ жағдайларына бейімдеу;

  • эмоционалды-ойын байланысын, жеке формаларды, оның мінез- құлқына еліктеу және оның іс-әрекетіне қосылу арқылы өзара әрекеттесу тәсілдерін құру;

  • ересек адамның еліктеуі мен іс-әрекетін ынталандыру, ересектермен бірлескен іс-әрекеттің алғышарттарын қалыптастыру;

  • сенсорлық және эмоционалды ыңғайсыздықты жұмсарту;

  • психофизикалық тонустың жоғарылауы, психикалық сарқылу мен қанықтылықтың төмендеуі;

  • проблемалық мінез-құлықты азайту немесе жеңу. психологиялық жұмыстың әдістері мен тәсілдері.

  1. Баланың мінез-құлқына еліктеу. еліктеуші мінез-құлықты қабылдаудың әдістемелік негізі аутизмі бар балалардың отбасыларына көмектесуге арналған Son-Rise бағдарламасы шеңберінде Б.кауфман мен с. кауфман ұсынған әдіс болды [10].

Осы бағдарламаға сәйкес баламен алғашқы байланыстарды орнату ере- сек адамды баланың мінез-құлқына еліктеу арқылы баланың стереотиптік мінез-құлқына қосу арқылы жүзеге асырылады. ересек адам баланың соңынан еріп, оның барлық қимылдарын, әрекеттерін заттармен, дыбыстар- мен және т.б., олар қаншалықты оғаш немесе күлкілі көрінсе де, дәл көшіруі керек.
авторлардың пікірінше, бұл аутизмі бар баланың мінез-құлқын түсінудің кілтін береді және байланыс орнатуды жеңілдетеді. әрі қарай баланың ойынға мұқият қосылуы және оның негізінде қарапайым өзара әрекеттесуді дамыту керек. Баланың мүмкіндігіне қарай оны күнделікті жаңа, барған сай- ын күрделі, әр түрлі және ынталандыратын іс-шараларға біртіндеп енгізу жүреді.

  1. психолог м.е. Баймуханова ұсынған және әзірлеген мінез- құлықтың артта қалған еліктеуі [13]. әдістің мәні мынада, белгілі бір кезеңнен кейін тікелей еліктеуден кейін психолог зейнетке шығады. Ол баланың қимылдарын, әрекеттерін, дыбыстарын дәл қайталайды, бірақ ба- ладан кейін бірден емес, белгілі бір уақыттан кейін, яғни ересек баланың барлық стереотиптерін баланың бір сәттік мінез-құлқына қарамастан орын- дайды.

Бұл әдісті қолдану, автордың пікірінше, баланы ересек адамды байқауға және оның мінез-құлқына жауап беруге ынталандырады. Қасақана әрекеттер пайда болуы мүмкін: бала ересек адамда бірдей әрекетті байқау үшін әрекетті әдейі орындайды, мұндай бірлескен ойыннан ләззат сезімін сезінеді. әрі қарай ол психологтың іс-әрекеттеріне, оның ішінде оның стереотиптері мен аутостимуляторларын қамтымайтын жаңа әрекеттерге қосылуға дайын.

  1. сенсорлық интеграция теориясының авторы Дж.айрес және басқа

авторлар сенсорлық ыңғайсыздықты азайту, оның психикалық тонусын жоғарылату үшін қолданылады және бірлескен іс-шаралар мен ойындардың дамуына негіз болады [22,23,43].

  1. Даму әдісі прелингвистикалық дағдыларын мелье (Prelinguistic Milieu Teaching (PMT: Yoder and Warren, 1998) [12,12]. рMT бағдарламасы аясында баламен жұмыс істеудің негізгі стратегиялары:

  • баланы ұстану, оның іс-әрекеттері мен ойынына қосылу, баланы риясыз ойынға тарту, балаға қол жетімді қарым-қатынасты біртіндеп арттыру;

  • ішінара құрылымдалған іс-әрекет барысында шешуді талап ететін жаңа міндеттерді біртіндеп енгізу; коммуникативтік әрекеттерді ұлғайту үшін проблемалық жағдайлар жасау; пәндік ойындар мен әлеуметтік өзара іс- қимылға бағытталған ойындарды пайдалану.

  • белгілі бір жоспарға сәйкес дағдыларды мақсатты оқытуды көздейтін құрылымдық қызмет.

  1. О. с. никольская, е. р. Баенская және м. м. либринг жасаған эмоционалды-деңгейлік терапия және эмоционалды-семантикалық түсініктеме әдісі [8,44,45]. Баламен байланыс орнату жақын жерде селқос қатысудан, баланың іс-әрекеттеріне еліктеуден және мұқият түсіндіруден, оның назарын және қызығушылығын ересек адаммен жағымды және бірлескен сенсорлық және басқа ойындарға біртіндеп тартуға байланысты. Баланың стереотиптерін мағыналы ойын мен іс-әрекетке біртіндеп өзгерту, оларға әлеуметтік мағына беру бойынша жұмыс жүргізілуде. Баланы эмоци- оналды тәжірибеге енгізу және не болып жатқанын түсіну баламен бірлескен ойынмен бірге жүретін психологтың сөйлеу түсініктемесі арқылы жүреді.

психологиялық-педагогикалық жұмысты жүргізу шарттары мен талап- тары:

  • шартты түрде тиісті жабдығы бар аймақтарға бөлінген үлкен бөлме (кемінде 20 ш.м.). Бөлмеде баланың назарын аударатын немесе алаңдататын ештеңе болмауы керек, қажет болған жағдайда алынып тасталуы мүмкін ар- найы таңдалған заттар мен ойыншықтардан басқа;

  • балаға ұнайтын жұптасқан заттар мен ойыншықтардың болуы: 2 бірдей зырылдауық, машина, доп, арқан және т. б.;

- сабақта ата-аналардың болуы қажет. Біріншіден, ата-аналар үйде баламен қалай айналысу керектігін білуі үшін, екіншіден, егер қажет бол- са, балаға қолдау көрсету және қажет болған жағдайда психологқа көмек көрсету.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   53




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет