Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
Қазақстанды индустрияландырудың нәтижелері
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
тарих
- Бұл бет үшін навигация:
- 116. ХХ ғ. 20-30-жылдарындағы мәдени революцияның мазмұны, қайшылықтары, онда большевиктік тұжырымдаманың үстемдік алуының салдары.
| 115. Қазақстанды индустрияландырудың нәтижелері. Большевиктер инд. Бағ-н ешбір қатнсі жоқ толық аяқталған саясат деп қараст-ы.осы негізде қаз.одақтың шикізат бөлшегіне айналу к/к б-ы.Қаз.инд саясатын жүзеге асыру өте күрделі б-ы.Өлкенің әл-к эк-қ дамуы ресейдің орт-қ ауд/мен салыс/да артта қалған.Өлкеде соғыстан қираған шар/ты қайта қалпына келтіру созылып кетті.Осыған қарамастан больш/р қаз/ды инд.жетекші бағыт белгілід.Қ.инд/ң алғашқы қарлығашы Түркістан-сібір темірж.инд жж қарағанды-балқаш,гурьев-доссор, ақмола-қарағанды,жайық-жезқазған темір жолдары салынды.Инд-ру нәтижесінде негізіненшикізат көздері жақсы игерілді.Респ.заыттары мен фабрикалары дайын өнім шығармады.1933-34жж теміржол саласы мен өнеркәсіпті өркендету мақсатында 500млн нан аст. Қарсы бөлінген.Инд.дамуына кадр мәселесі маңызды орынға шықты.Бұл мәселені шешу үшін қысқа мерзімді курстар ,фаб-зауыт мектептері ашылды.Өнеркәсіп орындары шоғырланған қалаларда орта маманданған мектептер аш-ды.Жоғары дәрежелі мамандар дайындау үшін рес-да жоо ашылды.Инд.зардаптары үлкен б-ды:1.өлкенің эк.лық дәстүрі толық өзгерді.2.қала халқының санының артуына ,қалалардың урбанизациясына әкелді.Көші-қон нәт-де демографиялық өзгерістер б-ды.4.инд-ру нәт-де өлкедегі ұлтаралық қарым-қат. шиеленісті.
116. ХХ ғ. 20-30-жылдарындағы мәдени революцияның мазмұны, қайшылықтары, онда большевиктік тұжырымдаманың үстемдік алуының салдары. Мәдени революцияның жүзеге асырылуы — социалистік қоғам құру туралы лениндік жоспардың біп тармағы болатын. Мәдени революция қоғамдық өмірдің барлық саласын қамтып, жаңа мәдениет түрін жасау ж/е жаңа адамды тәрбиелеу міндетін шешуге тиісті болды. Мәдени революция коммунистік партия белгілеген міндет/ге сәйкес білім беру, ғылым мен мәдениет мекемелерінің қызметін түбірімен өзгерту дегенді білдіреді. Бұл кезеңде Қаз.н мәдениеті кеңес елінің орталық аудан/нан айтарлықтай артта қалған-ды. 1920ж тамызда партияның ОК-де үгіт-насихат бөлімі құрылды. Осы жылы 6 қарашада РКФСР Ағарту халкомы жанынан Бас саяси-ағарту комитеті іске қосылды. Бұл 2 партиялық ж/е мемл.к орган мәдени революцияға күнделікті практикалық басшылықты жүзеге асыра бастады. Кеңес өк.ң алғашқы онжылдығында партияның ОК-де мәдениетке байланысты әр түрлі мәселе/ туралы мәжіліс/ өткізілді.Қаз.да мәдени революцияны түпкілікті жүзеге асыру үшін бірқатар міндет/ді шешу қажет болды: *жергілікті жерде нақты мәдени база жасау үшін сауат ашу және саяси білім тарату шара/н жүзеге асыру; *Қаз.дағы оқу-ағарту мекеме/н бір жүйеге келтіру, оқытуды бірыңғай оқу бағдарламасымен жүргізу; *рухани өмірге жаңа мазмұн беру үшін қазақ социалистік музыка мәдениетін дамыту; *кеңестік мемл.т/ң тұтас аумағында бірыңғай мәдени кеңістік жасау үшін өлкеде өнердің жаңа түр/н — театр, кино, бейнелеу өнерін, т.б. қалыптастыру; *Қаз.да ғылымды дамыту үшін ғылыми мекеме/ жүйесін құру; *жергілікті халықтың қоғамдық ж/е жеке өмірдегі рулық ж/е діни наным-сенім/н жойып, кеңес адамының жаңа өмір салтын енгізу; *социалистік қоғам құру міндет/н шешу үшін ұлттық кадр/ды даярлау; *Қаз.да орта арнаулы ж/е жоғары білім жүйесін құру. Осылайша 1920—1930ж партияның мәдени саясатының мазмұны партиялық ж/е мемл.к орган/, қоғамдық ұйым/, сондай-ақ рухани саладағы мекеме/ мен ұйым қызметі арқылы жаңа кеңестік сана қалыптастыру ісіне бағытталды. Көп ұлтты мемлекеттің рухани саласын бірегейлендіру беталысы кейінірек ондағы қарама-қайшылық/ң шиеленісуіне алып келді. Кеңес өкіметінің алғашқы күн/нен бастап мәдени құрылыс мәселесімен халық ағарту бөлімдері айналыса бастады. Барлық мәдени революция міндет/ң ішінде сауатсыздықты жою жөніндегі шара/ ерекше мәнге ие болды. 1919ж 26 желтоқсанда РКФСР ХКК қабылдаған «РКФСР халық/ы арасында сауатсыздықты жою туралы» Декреті бұл мәселе бойынша негізгі міндет/ді белгілеп берді. 1919—1923ж Қаз.да сауатсыздықты жою науқанын бастау барысында мынадай кедергі/ң бар екендігі байқалды: *халықты оқытуға жарайтын маман кадр/ң жетіспеуі; *жаңа оқулық/ң жоқтығы ж/е жазу құрал/ң жоқтығы ж/е жазу құрал/ң жеткіліксіздігі; *қала/да әсіресе ауылдық жер/де білім беру орган/ң материалдық-техникалық базасының әлсіздігі. 1924ж ақпанда Қаз.да Бүкілодақтық «Сауатсыздық жойылсын» қоғамының бөлімшесі құрылды. 1930ж 11 ақпанда Қаз ОАК-і «Қазақ АКСР-інде халықтың сауатсыздығын міндетті түрде жою туралы» қаулы қабылдады. Жою мерзімі 1-ші бесжылдықтың аяғы болып белгіленді. Шара/ды жүзеге асырудың жоспары жасалды ж/е сауатсыздықты жоюға арналған қаржы қоры құрылды. 1931ж респ.да шалғай аудан/ға мәдени жорық ұйымдастырылды.1926ж наурызда Бүкілодақтың түрколог/ съезі өтіп, түркі тілдес халық/ жазуын латын графикасына көшіру мәселесі қаралды. Латын қарпіне көшу ісіне сол кездегі Қазақ АКСР халық ағарту халкомы А.Байтұрсынұлы қарсы шықты. Ә.Бөкейханов пен А.Байтұрсынұлыараб жазуының кейбір белгі/н жеңілдетуді ұсынды. Араб әліпбиін қалдыруды жақтаушы/ латын қарпін қолдануға көшу — ұлттық мәдениетке жасалған қастандық екендігін айтты. Жаңа әліпби жасау жөніндегі комиссия құрылып, ол 1928ж күзінде латын қарпі негізіндегі қазақ әліпбиінің жобасын ұсынды. Латын қарпіне түгел ауысып болғанша араб графикасы пайдаланыла тұратын болды. ХХғ 30-жыл/ң соңына қарай КСРО тоталитарлық мемл.тке айналды. Тоталитарлық жүйенің орнауы мәдениеттен де байқала бастады. 1940ж кириллица негізіндегі жаңа қазақ әліпбиінің жобасы жасалды. Жоғарғы кеңестің 1940ж 10 қарашадағы сессиясында «Латынданған қазақ жазуын орыс графикасы негізіндегі жаңа әліпбиге көшіру туралы» Заң қабылданды. Қаз.да сауатсыздықты жою Коммунистік партияның жергілікті халық арасында саяси ағарту жұмысын жүргізуімен тығыз байланысты болды. 1920—1930ж Қаз.да саяси-ағарту орын/ң ең көп тараған түрі: оқу үй/і, қызыл отау, клуб/р, ктапхана/, ағарту қызметкер/ң үй/і болды. жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|