Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
Қ-танда ғылым мен білім-ң дамуы (1946-1964жж)
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
тарих
| 130.Қ-танда ғылым мен білім-ң дамуы (1946-1964жж)Ғылым-ң дамуы. Соғ-тан кей-гі ж-да мәдениет-ң материалдық базасы әлсіз болды. Тек 1950 ж-р ішінде мәдениетті дамыту жағдайы біртіндеп түзеле бастады. 1946ж-ң маусым айында КСРО ҒА-ның Қазақ филиалы-ң негізінде Қазақ КСР Ғылым академиясы-ң (ҒА) құрылуы респ-ң ғылыми және мәдени өміріндегі елеулі оқиға болды. Қ-да жаңа ғылым ордасын құруға көрнекті орыс ғалым-ы – С.И.Вавилов, И.П.Пардин, А.М.Панкратова ж/е т.б. ұйымдастырушылық көмек көрсетті. Академия- тұңғыш президенті болып, көрнекті ғалым, Кеңестік ғылымын ұйымдастырушы Қаныш Имантайұлы Сәтбаев сайланды.ҒА-да Қ-н ғалымд-ы жемісті еңбек етті. Қазақ КСР ҒА-ның ғылыми мекеме-і 1946-1949ж-ы халық шаруа-ына енг-у үшін 900-ден астам ұсыныс-р мен зерттеу-р ұсынды. Минералды шикізат-р мен кен орындары-ң табиғатта таралу заңдылық-ын ашып, металлогендік және болжамдық карта жасағаны үшін Қ.И.Сәтбаев бастаған бір топ ғалымға Лениндік сыйлық берді. 1950ж-р ішінде қоғамдық ғылым-ды зерттеу ауқымы кеңейтілді. Ш.Уәлиханов-ң. Ы.Алтынсарин-ң шығарма-рын жинап, жарыққа шығару қолға алына бастады. ҚазМУ-де философия факультеті ашылды. 1958ж Қазақ КСР ҒА-ның философия және құқық институты құрылды. 1961 жылы Тіл білімі, әдебиет және өнер институт-ы шаңырақ көтерді.Тарихшы-р 1957-1959ж-ы “Қазақ КСР тарихы-ң ” 2томдығын жариялады. Ә.Марғұлан көшпелі-ң қола дәуірдегі тарихы мен мәдениетін зерттеді.Сонымен қоса респ-ғы қоғам-қ ғылым-ң даму бар-да келешекте тоқырауға соқтырмай қоймайтын келеңсіз үрдіс те орын алды. Оның себ-і, ол ж-ры қоғам-қ ғылым-р коммунистік идеология үстемдігі жағдайында дамыған еді. Қоғам-қ ғылым-р түгелдей партиялық құжат-да тұжырымдалған бағыт-ды дәріптеуге жұмылдырылады. Партия тарихы барлық жоғ оқу орын-ында өтілетін ең негізгі пәнге айналды. Партиялық әкімшілік қоғамтанушы ғалым-дан тек коммунистік идеологияны қуаттаған зерттеу-р талап етті.1950-1965ж ар-да респ-ғы ғылыми-зерттеу институт-ң, филиал-р мен бөлімшелері-ң саны 38-ден 84-ке дей, ал оларда істейтін ғылыми қызмет-ң саны 3,3 мыңнан 18,2 мыңға дей өсті. Өскеменде, Қарағандыда, Шымкентте ірі ғылыми орталық-р бой көтерді. Жаратылыстану ж/е нақты ғылым сала-ы жоғ қарқынмен дамыды.Білім. Соғ-тан кей-гі жыл-да ағарту ісіне бөлінетін қаржы-ң көлемі біртіндеп арта бастады. Мектеп-ге көмек көр-ді, қор жасау үшін жексенбілік-р ұйым-ды, халық сирек қоныстанған ауд-да малшы бала-ы үшін мектеп-интернат-р сал-ды. Бұл жыл-ры респ-ң бірқатар ауд-да бала-ң бәрі бірдей мектеп-ге қамтылмады, мект-де сабақ-р бірнеше ауысыммен жүргізілді.Жалпыға бірдей міндетті 7жылдық білім беру ісі 1949 ж қайтадан қолға алынды. 1948 ж респ-да оқуға тартылмай жүрген 15 жасқа дей-гі 200 мың бала болған еді. 1955 ж олар-ң саны 16 мыңға түсті. 1950 ж ішінде мектеп-де политех-қ білім беруге, оқушы-ды өндірістік еңбекке араластыруға, мектеп-ң өмірмен байл-сын нығайтуға бағ-ған шара-р жүргізілді.1959 ж Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі “Мектеп-ң өмірмен байл-сын нығайту тур ж/е ҚАзақ КСР-де халыққа білім беру жүйесін одан әрі дамыту тур.” заң қаб-ды. Жаңа заң бой., 1962-1963 оқу ж-нан бастап, жалпыға бірдей міндетті 8 жылдық білім беруге көшу, 11 жылдық еңбек-политех-қ мектеп-ін құру, жұмысшы жас-р мект-н көбейту, мектеп-интернат-р жүйесін кеңейту шара-ы көзделді.1946-1956ж ар-да респ-ң кәсіптік-тех-қ білім беру жүйесінде 344,5 мың жас маман жқмысшы-р дайындалды. Тығ игеру ж-да ауыл ш-ғы кәс-к-тех-қ білім беру жүйесі өрістеді. 1954 ж бастап ашыла бастаған, негізінен, орта білімі бар жас-р қабылданған тех-қ училещеде фрезерші-р, машина жүргізуші-р, краншы-р, экскаваторшы-р, т.б.маман-р дай-ды.Соғ кей-гі ж-да Қаз-ң жоғары білім жүй-де педагогика мамандық-ын даярлау басым болды. Эвакуацияланып келген оқытушы-р мен профессор-ң бірқатары ел-іне кеткен соң, педогог кадр-р жетіспеушілігінен қиындық-р туындады. 1947 ж КСРО Министр-р Кеңесі қаб-ған “Қазақ КСР-де жоғ ж/е орта білім беруді одан әрі дамыту шара-ы” тур қаулысына орай жоғ ж/е орта білім беру жүй-не бөлінетін қаржы молайды.Облыс орт-да (Ақмолада, Семейде, Өскеменде,Қарағандыда) жаңадан бірнеше институт-р мен техникум-р ашылды. 1965-1966 оқу ж-да 39 жоғ оқу орын-да 144,7 мың студент оқыды.Соғ-н кей-гі 20 ж ішінде жоғ білімді маман-р даярлау 11 есеге жуық өсті. 1965 ж респ-а халық шар-да 0,5 млн-нан астам дипломды маман жұм. істеп жатты.
жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|