Стратегиялық жоспарлау – бұл басқарудың тиісті объектілерінің іс-әрекетінің мақсаттары мен стратегияларын қарастыратын, іске асырылуы олардың ұзақ мерзімді, жылдам, тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ететін стратегиялық шешімдерді (болжамдар, бағдарламалар жобалары мен жоспарлар түрінде) әзірлеу.
Стратегиялық жоспарлау келесі сипаттамаларға ие:
• орта және ұзақ мерзімді (бір жылдан астам мерзімге) бағдарлау;
• Жоспарланған жүйенің негізгі мақсаттарын шешуге бағдарлану, оған жету оның өмір сүруі, әлеуметтік және экономикалық прогреске байланысты;
• Жоспарланған мақсаттардың оларға қол жеткізу үшін қажетті ресурстардың көлемімен және құрылымымен, ақшалай және жоспарланған болашақта құрылатын органикалық байланыс;
• жоспарланатын объектіге көптеген сыртқы факторлардың оң немесе теріс әсерін ескере отырып, сыртқы факторлардың теріс әсерін барынша азайтатын немесе бейтараптандыратын немесе олардың стратегиялық міндеттерін табысты шешу үшін олардың оң әсерін пайдаланатын шараларды әзірлеу;
• бейімделу сипаты, яғни жоспарланатын объектінің сыртқы және ішкі ортасындағы өзгерістерді болжай білу және оның қызмет ету процесін соларға бейімдеу қабілеті.
Стратегиялық жоспарлау тиісті басқару субъектілерінің практикалық қызметінің процесі бола отырып, оның мәні мен формасын қамтитын және жоспарлау процедурасы арқылы ашылатын мазмұнға ие.
1990 жылдарға қарай бүкіл әлемдегі корпорациялардың көпшілігі стратегиялық жоспарлаудан стратегиялық басқаруға көшуді бастады. Стратегиялық менеджмент ұйымның ұзақ мерзімді дамуын анықтайтын стратегиялық басқару шешімдерінің кешені ретінде ғана емес, сонымен қатар кәсіпорынның стратегиялық қажеттілікке әкелуі мүмкін сыртқы жағдайдың өзгеруіне тез жауап беруін қамтамасыз ететін нақты іс-шаралар кешені ретінде анықталады.
Стратегиялық менеджменттің стратегиялық жоспарлаудан айырмашылығы:
- стратегиялық менеджмент реакциясы (стратегиялық және операциялық жоспарлау);
- стратегиялық менеджментте сыртқы орта берілген және өзгермейтін нәрсе ретінде қарастырылмайды, оған компания бейімделуі керек. Керісінше сыртқы ортаны өзгерту әдістері мен стратегиялары қарастырылады;
- Стратегиялық менеджмент барлық алдыңғы басқару жүйелерінің элементтерін қамтиды, яғни бюджеттеуді, салыстырмалы түрде тұрақты факторларды бағалау үшін экстраполяцияны қолдануды, Стратегиялық жоспарлау элементтерін қолдануды, сондай-ақ нақты уақыт режимінде жүзеге асырылатын стратегиялық шешімдерді бейімдеу үшін қажетті жетілдірулерді қамтиды
