Ғылым ретіндегі стратегиялық жоспарлау: пәні, объектісі және маңызды аспектілері
Қоғамда болып жатқан әлеуметтік-экономикалық процестерді басқару және реттеу жүйесінде, коммерциялық ұйымдардың қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз етуде жоспарлау ерекше орын алады. Елде ұлттық экономиканың барлық деңгейлерінде жасалған болжамдар, бағдарламалар мен жоспарлар тиісті басқару субъектілерінің саясатын жүзеге асырудың аса маңызды құралдары болып табылады. Нақ солар қоғам мен шаруашылық субъектілерінің алдына қойылған міндеттерге жету үшін нақты, ойластырылған, жан-жақты негізделген жұмысты ұйымдастыруға мүмкіндік береді.
Жоспарлау – бұл болжамдар, бағдарламалар мен жоспарлар жобалары түріндегі басқару шешімдерінің әртүрлі нұсқаларын дайындаудан, олардың оңтайлылығын негіздеуден тұрады және оларды іске асыру мүмкіндігін және олардың орындалуын бақылау болып табылады.
Стратегиялық жоспарлау
Жоспарлау эволюциясындағы 3 жүйе:
Бюджеттік жоспарлау
Ұзақ мерзімді жоспарлау
Нарыққа бағытталған жоспарлау
Бюджеттеу. Екінші дүниежүзілік соғысқа дейінгі алып корпорациялардың қалыптасу дәуірінде компанияларда арнайы жоспарлау қызметтері, әсіресе ұзақ мерзімді жоспарлау қызметтері құрылмады. Корпорациялардың жоғары басшылары өз бизнестерін дамыту жоспарларын үнемі талқылап, жоспарлап отырды, алайда тиісті көрсеткіштерді есептеуге, қаржылық есептілік нысандарын жүргізуге және т.б. байланысты ресми жоспарлау тек жыл сайынғы қаржылық сметаларды — әртүрлі мақсаттарға арналған шығыстар баптары бойынша бюджеттерді құрумен шектелді.
Ұзақ мерзімді жоспарлау. 1950 жылдары — 1960 жылдардың басында американдық компаниялардың экономикалық даму шарттары - тауар нарықтарының жоғары өсу қарқыны, ұлттық экономиканың даму тенденцияларының салыстырмалы түрде жоғары болжамдылығы болды. Бұл факторлар жоспарлау көкжиегін кеңейту қажеттілігін тудырды және ұзақ мерзімді жоспарлауды дамытуға жағдай жасады.
Стратегиялық жоспарлау. 1960 жылдардың аяғында көптеген индустриалды дамыған елдердегі экономикалық жағдай айтарлықтай өзгерді. Дағдарыс құбылыстары өсіп, халықаралық бәсекелестік күшейген сайын экстраполяцияға негізделген болжамдар нақты сандардан алшақтай бастады, ал ең типтік құбылыс нақты нәтижеге сәйкес келмейтін оптимистік мақсаттар қою болды.
