Ғылым тарихы және философиясы пәні бойынша магистранттарға арналған ДӘрістер
Ғылым этикасын бұзғанда «білім сапасының» төмендеуі
жүктеу/скачать 1,12 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ғылымдағы тұлға мәселесі. Тұлға, кісі
| Ғылым этикасын бұзғанда «білім сапасының» төмендеуі:
-мукулатура білімі (имитация); -идеологияға бағынғын ғылымдар; -бұқаралық ақпарат құралдарындағы ғалымдар /«көзге түскен ғалымдар»/. Ғылымдағы тұлға мәселесі. Тұлға, кісі, жетілген, кәмелетке жеткен адам (личность). Жас нәресте де, бала да – адам. Олардың нақты ерекшеліктері бар. Бірақ олар кісі болған жоқ, кәмелетке жетпеген. Кісі деп ер жеткен, бұғанасы қатқан, ақылы толған, өз ісіне өзі жауап бере алатын адамды айтады. Ондай адамның дүниеге көзқарасы бар. Адам әр түрлі: азамат, тәрбиелі, зиялы адам, маскүнем, қылмысқер, ел басшысы да болады. Әр кісінің тарихта алар орны әрқилы. Тұлғаның қалыптасуына қандай факторлар ықпал етеді және тұлғаның қарапайым адамдардан қандай айырмашылығы бар? Әрине, мұндай факторлар өте көп, бірақ оның қалыптасуындағы негізгі рөл әлеуметтік жағдайларға – тәрбиеге, білімге, қоршаған әлеуметтік ортаға, ата – анаға тиесілі екендігін атап өту маңызды. Тәрбиенің рөлі адамның балалық және жасөспірімдік кездері қандай моральдық, қоғамдық құндылықтарды игеруімен байланысты. Білім адамға әр алуан ақпаратты және ең маңыздысы, өтіп жатқан оқиғаларды талдау мен бағалау қабилетін беріп ойлауды дамытады. Қоршаған әлеуметтік орта – бұл адамның мекен ету әлемі, бұл тұлғаның қалыптасуына тікелей әсер ететін дүниетанымдық, кәсиби, адамгершілік құндылықтар. Ата ананың жеке абыройы, олардың бала тәрбиесіне қатысы, қоғамға және өзі сияқтыларға қатынасы – баланың тұлға болып қалыптасуындағы маңызды фактор болып табылады. Тұлға бос кеңістікте емес, ұжымда, қоғамда әрекет ететіндіктен, ол белгілі дәрежеде оларға тәуелді. Мұндағы қоғамның рөлі тұлға пайда болуына және оның мүмкіндіктерін жүзеге асыруға қажетті алғышарттар қалыптастырумен қатар, осы жолда кедергілер жасаумен де көрінеді. Тек әрекетте ғана индивид тұлға ретінде орнығады, онсыз ол «өзіндік зат» болып қалар еді. Адам өзі туралы қаншама ойларға беріліп, кез–келген қиялдар тудыруы мүмкін, ал өзінің нақты болмысында тек іс арқылы ғана аңғарылады. Бекерден – бекер Конфуций адамдар сөздерін тыңдап қана қоймай, олардың істерін де көре білген, сол сияқты Аристотель де былай деп жазған: «Женіс сыйлықтарын тек жарысқа қатысқандар ғана алады». Адамның әлеуметтік-әрекеттік мәні ең алдымен тұлғаның әлеуметтену негізіне жатады. Әлеуметтену – бұл индивидтің қоғамда өз өмірқамын дұрыс тәсілмен іске асыруына мүмкіндік беретін білімдердің, нормалар мен құндылықтардың белгілі бір жүйесін игеру үдерісі болып табылады. Ол адамның әлеуметтік тәжірибені игеру барысында жүзеге асады, тек ең алдымен оның белгілі бір қоғамдық қатынастарға, әрекет түріндегі қарым–қатынас формасына түсүі нәтижесінде іске асады. Бұл жағдайда әлеуметтену филогенезде де (адамның тектік қасиеттері мен сипаттарының қалыптасуы), онтогенезде де нақты (нақты тұлғаның қалыптасуы) жүзеге асыралады. Адамның тарихы дамуы тұрғысында да, онтогенезде де тұлға – индивидтің әлеуметтену нәтижесі. жүктеу/скачать 1,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|