Ғылым тарихы және философиясы пәні бойынша магистранттарға арналған ДӘрістер
Ғылым этосы келесі мәселелерді қамтиды
жүктеу/скачать 1,12 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қазіргі /жаңаеуропалық/ ғылыми этостың қалыптасуы
| Ғылым этосы келесі мәселелерді қамтиды:
Ғылым этикасы профессионалдық этиканың түрі ретінде; Ғылым этосының қалыптасу факторлары; Р. Мертонның «ғылымның нормативтік этосы» атты концепциясы; Ғылыми іс-әрекетте этикалық нормалар және контр-нормалар; Ғылым этосын бұзуда білім сапасының төмендеуі; Ғылыми ұжымның автономиясы және оның тоталитаризімде құлдырауы /«арийялық ғылым», «совет халық ғылымы», лысенковщина/. Ғылым этикасының негізгі идеясы Аристотельмен жарияланған – «Платон маған дос, бірақ ақиқат маған қымбат». 19 ғ. басынан ғылыми іс-әрекет профессионалды болған. М. Вебер арнайы шығарма жазды «Наука как призвание и профессия». Ғылымның этикалық нормалары негізінде жазылмаған /тек плагиат/. Ғылым этикасының профессионалдық сипаттамасы ғылыми ұжымның автономиясымен байланысты: ол өзі оны қолдайды және өз нормалары мен құңдылықтарын қолданады, ол өзі іс-әрекетінің мазмұны мен мақсатын анықтайды. Басқа жағынан, ол тар корпоративтік этика болмағансон демократиялық мінез-құлықтың универсалдық нормаларын іске асырады. Қазіргі /жаңаеуропалық/ ғылыми этостың қалыптасуы: Объективтік білім сфераның кеңейюі және алуы – универсалды мақсат; Протестантизмнің діни-құңдылық ұстанымдардың әсері /Вебер-Мертон гипотезасы/; Жаңа заманда дәлелденіп жайылған демократиялық мінез-құлықтың светский нормасы, оның ішінле – толеранттылық нормасы; әлеуметтік фактор: 17 ғ. ғылымға адамдар қала буржуазия жіктен шығады; ғылымдағы карьера ұзақ жолдан тұрғансон, утилитарлық емес, жоғары интеллектуалдық құңдылықтар үстемді болған. Сонымен қатар, «өз атын» сақтау, ғылыми шындық деген сұрақтар жалпы қоғамға жайылып өз орының алды. 20 ғ. жағдай өзгерді, себебі, ғылым «бай» болды. Кең танылған ғылым этосының «классикалық» концепциясы Роберт Мертондікі /1910-1-2004 жж./. 1942 ж. өзінің шығармасында ол былай деген: «Ғылымның моральдық нормалары методологиялық тұрғыдан рационалды, бірақ оларды процедурлық эффективтілігінен емес, әдлетті және ігілікті болғансон. Ол нормалар бірікелей моралды және техникалық ережелер. Қазіргі ғылымның этосының компоненті: универсализм, коллективизм /коммунизм/, бейтарап, ұйымдасқан скептицизм. жүктеу/скачать 1,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|