Ғылыми журнал 1996 жылдың қарашасынан бастап екі айда бір рет шығады
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010
жүктеу/скачать 5,22 Mb. Pdf көрінісі
|
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Омар Е.О., Рахымжанов А.О. Сауықтыру кешендері арқылы оқушы-жастардың салауатты...
246
жолдардың бірі болып табылады», - деп атап айтылған [1]. «Жаңа онжылдық – жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» атты
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауында «Халық денсаулығы – ол Қазақстанның өзінің стратегиялық мақсаттарына жетудегі табысының ажырамас құрамдас бөлігі... Салауатты өмір салты мен адамның өз денсаулығы үшін ынтымақты жауапкершілігі қағидаты – міне, осылар денсаулық саласындағы және халықтың күнделікті тұрмысындағы мемлекеттік саясаттың ең басты мәселесі болуы тиіс... Денсаулық сақтау нысандарын салу және жабдықтау, кадрларды даярлау, салауатты өмір салты жөніндегі мемлекеттік шаралар кешені 2020 жылға қарай ана мен бала өлімін екі есе төмендетіп, жалпы өлімді 30%-ға азайтып, туберкулезбен ауруды 20%-ға қысқартуы тиіс», - деп атап көрсетілген [2]. Дана халқымыз: «Дені саудың – жаны сау», «Басты байлық – денсаулық», «Тазалық – саулық негізі, саулық – байлық негізі» - деп тегін айтпаса керек. Медицина атасы Ибн Сина: «Күнделікті дене шынықтырумен шұғылданып жүрген адам ешбір емді қажет етпейді», - деп өсиет қалдырды. Шығыстың ғұлама ғалымы Әл-Фараби: «Жас жеткіншектеріңізді көрсетіңіз, мен сіздердің болашақтарыңызды айтып берейін» десе, болашақ ұрпақ қамы жайында Елбасымыздың Қазақстан халқына жолдауында: «Қазіргі заманда кез-келген мемлекеттің жоғары тыныс-тіршілігін қалыпты ұстап тұрудың аса маңызды шарты – адамдардың өздері, олардың ерік-жігері, қажыры, білімі болып табылады», - деген [3]. Әлеуметтік-экономикалық өмірдегі елеулі өзгерістерге байланысты жастарды тәрбиелеу мәселесі дұрыс бағытта болуы қазіргі Қазақстанның өзекті мәселесіне айналып отыр. Себебі дені сау, денсаулығы мықты, дене күші, дене мәдениеті қалыптасқан адам ғана зерделі ойлап, өз іс-әрекетін өмірлік маңызды міндеттерді шешуде шығармашылық бағыт ұстана отырып, белсенді өмір сүруге қабілетті болады. Сондықтан сауықтыру кешендері денеге білім мен тәрбие беру саласының басты міндеттерінің бірі бола отырып, жеке тұлғаның жан-жақты дамуына, күшті де қуатты болып өсуіне, өмірге, еңбек нарығындағы бәсекелестікке және Отан қорғауға даярлауға қызмет етеді.
Көрсетілген міндеттерді толық жүзеге асыру сауықтыру кешендерінің жүйесіне және салауатты өмір салтын қалыптастыру жұмысына тікелей байланысты. Өйткені, сауықтыру кешендері жұмысы – денсаулықты нығайту,
білім беру, дамыту, тәрбиелеу міндеттерін шешуге арналған педагогикалық іс- шаралардың бірі бола отырып, жеке тұлғаның денсаулық деңгейін арттыру,
табиғи күш-қуатын нығайту, дене мүшелерінің гигиеналық негіздері мен дене қозғалыс қабілеті мүмкіндіктеріне сай, өз бетінше қимыл-қозғалыс жаттығуларын орындап, өзін-өзі үнемі дамытып, көңілді де сергек жүруге баулиды.
Омар Е.О., Рахымжанов А.О. Сауықтыру кешендері арқылы оқушы-жастардың салауатты...
247
Негізделген ғылым мен практиканың сабақтастығы бір дағдыда қалмайтындығы тағы да белгілі. Практика әрдайым жетіліп, ұшталып отырады, ол ғылыми тұрғыдан тұжырымдарды қажет етеді. Осы тұрғыдан қарағанда, соңғы уақытта салауатты өмір салты ғылыми тұрғыдан дамыды, өсті, сауықтыру кешендерінде практикалық тәжірибелер жинақталды, тәрбие мен үйретудің коммуникативті бағыттағы стратегиясы мен тәсілі анықтала түсті, жаңа ізденістер пайда болды. Осындай теориялық-практикалық мәселелерде, әдебиет көздерімен сұрақтар тәжірибелері көрсеткеніндей, оқушыларды салауатты өмір салтына сауықтыру кешендері арқылы әзірлеуде мәселенің өте күрделі екенін байқаймыз. Осы
жағдай біздің
таңдаған тақырыбымыздың өте маңыздылығын және тәжірибе барысында өте қажеттілігін аңғартады. Ғылыми зерттеулерде салауатты өмір салтын қалыптастыру мәселелері арқылы оқушы-жастардың салауатты өмір салтын қалыптастыру Ресейде өз деңгейінде қарастырылса, Қазақстан жағдайында сауықтыру кешендері мәселесі ғылыми негізде өте аз қарастырылған. Бүгінгі сауықтыру кешендері Қазақстанда қанағаттандырарлық деңгейде құрылған, бірақта онымен бұқара қоғамның айналысу деңгейі өте аз. Сауықтыру кешендерінің басым көпшілігі коммерциялық негізде
пайдаланылуда, сонымен
қатар мемлекет қарамағындағы сауықтыру кешендеріне оқушы-жастардың қамтылу мүмкіншілігі болмайды. Өйткені олардың өзіне арналған насихат жұмысы аз атқарылады. Практикадағы тәжірибелерге жасаған талдаулар негізінде және ғылыми-педагогикалық әдебиеттердегі жағдайын зерттеуімізде бірқатар қарама-қайшылықтардың бар екендігі айқындалды. Олар: салауатты өмір салтының қоғамдық қажеттілігі мен оларды жүзеге асыру мүмкіндіктері арасында, сауықтыру кешендері арқылы оқушы-жастардың салауатты өмір салтын қалыптастыру тәрбие іс-шараларында жинақталған тәжірибелердің тәлімдік-тағылымдық әлеуеті мен олардың бүгінгі сауықтыру кешендері тәрбие
әрекеттерінде жүйелі
пайдаланылмауы арасында, оларды ұйымдастыру қажеттілігі мен оқушы-жастарға меңгертуді жүзеге асыруға қажетті ғылыми-әдістемелік еңбектердің жоқтығы арасында қайшылықтар бар екені анық байқалады. Осы мәселелердің шешімін табу біздің зерттеу мәселемізді айқындап тақырыпты «Сауықтыру кешендері арқылы оқушы- жастардың салауатты өмір салтын қалыптастыру» деп алуға негіз болды.
ӘДЕБИЕТТЕР 1.
Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан 2030». Алматы: Білім, 1998. -92 б. 2.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы: «Жаңа онжылдық – жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» //Егемен Қазақстан, 2010, 30 қаңтар. 3.
Әбділлаев Ә.К., Оңалбек Ж.К. Дене мәдениетінің ілімі және әдістемесі. Түркістан: Тұран, 2004 - 223 б.
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Е.И.ҚЫСТАУБАЕВ 248
техника ғылымдарының кандидаты, доцент Академиялық инновациялық университет ЖОҒАРЫ ЖЫЛДАМДЫҚТА ЖҮРЕТІН ХИМИЯЛЫҚ РЕАКЦИЯЛАРДЫ КОМПЬЮТЕРЛІК ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ КӨМЕГІМЕН ОҚЫТУ В статье рассматривается изучение кинетики быстрой химической реакции с образованием твердого осадка и по уравнению Нернста рассчитаны потенциалы электродов путем эксперимента с помощью компьютерной технологии. Титрованием растворов 0,1М NaCI и 0,1М NaJ раствором 0,1М AgNO 3 и сравнением полученных результатов с показанием контрольного электрода Ag/AgCI была установлена графическая зависимость между потенциалом изучаемого электрода и общим объемом эталонного раствора. По графику определены эквивалентные точки. With the of computer technology by practical consideration the kinetics of fast chemical reaction with formation of a firm precipitation has been studied and the potentials of electrodes based on the equation of Nernst are defined in the following article . The graphic dependence between potential of a studied electrode and the general volumes a reference solution has been established by the titration of solutions 0,1М NaCI, 0,1М NaJ and solution 0,1М AgNO 3 and comparison of the received results with the indication of control electrode Ag/AgCI. Equivalent points are defined by the schedule.
ХХІ ғасыр – компьютер ғасыры. Ақпараттық технологияның қарқынды дамуы оқу процестеріне көптеген өзгерістер енгізді. Қазіргі кезде компьютерлік технологиялар ғылымның барлық салаларында қолданылуда. Ғылыми зерттеу
жұмыстарында да
компьютерлік технологияны пайдаланудың мүмкіншілігі мол. Химиядан лабораториялық сабақтарды жүргізуде компьютерді пайдаланып оқыту кезінде студенттердің ғылыми білімдерін тереңдетеді. Студенттер химиядан эксперименттік жұмыстарды жүргізу барысында арнайы химиялық қондырғы Химиялық блок “Cobra–3” пайдаланып және
Windows операциялық жүйесінде
бағдарламасын қолдану арқылы лабораториялық жұмысты жүргізу кезінде кинетика бөлімінен бірінші және екінші типтегі электродтардың потенциалдарын Нернст теңдеуімен есептейді, аргентометриялық титрлейді және реакция өнімінің ерігіштігін анықтай алады (сурет – 1). Экранның бетінде компьютерлік бағдарламалардың көмегімен химиялық реакциялардың процестерін есептеу арқылы кинетикалық сызықтарын тұрғыза алады. Химияның эксперимент жұмыстарын жүргізу кезінде компьютерлік технологияны пайдалану арқылы стехиометриялық және жоғары жылдамдықта жүретін реакциялардың тепе-теңдігі реакция өнімінің әлсіз ерігіштік жағына ығысады және титрлеу барысында тұнба түзілуін көрсетуге болады. Құрамында хлорид және иодид иондары бар ерітіндіні AgNO 3
потенциометриялық тәсіл арқылы бақыланады, ал эквивалент нүктесі потенциал қисығының нүктелерінің сынуынан анықталады.
0,1М NaCI және 0,1М NaJ ерітіндісін 0,1М AgNO 3 ерітіндісімен титрлеу. Ag/AgCI қапталған бақылау электродымен салыстырып өлшенген күміс А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Қыстаубаев Е.И. Жоғары жылдамдықта жүретін химиялық реакцияларды...
249
электродының потенциалы мен эталон ерітіндісінің қосылған көлемі арасындағы тәуелділік графигін тұрғызу болып табылады. Қондырғылармен жұмысты жүргізу барысы: қондырғыны 1-суреттегідей етіп жинап, компьютерге қосамыз. Компьютерде “Meausure” бағдарламасын жүктейміз. Эксперимент жүргізу үшін қажетті ерітіндіні дайындаймыз. 1.
AgNO 3 0.1M ерітіндісін дайындау үшін күміс нитратының 1,69 г өлшеуіш колбаға (100мл) салып, үстінен аз ғана дистелденген су құйып, тұзды ерітеміз, белгіге дейін тағы да дистелденген су құямыз. 2.
колбаға (100мл) салып, үстінен аз ғана дистелденген су құйып ерітеміз, белгіге дейін дистелденген сумен толтырамыз. 3.
колбаға салып, үстінен аз ғана дистелденген су құйып ерітеміз, белгіге дейін тағы да дистелденген су құямыз.
Колбаға (250 мл-лік) 100 мл эталон ерітінді (0.1M NaCI ерітіндісін және 0.1M NaJ ерітіндісінің қоспасын) құямыз, оның үстіне магнитті стерженьді араластырғышты бірге саламыз. Ұзындығы 10 см ені 1 см болатындай етіп қайшымен фольганы қырқамыз, содан кейін күміс электродқа қыстырғышты бекітеміз. Бақылау электродын қосып, 2 см тереңдікпен фольганы конусты колбаға саламыз. Бюретканы 0.1M AgNO 3 ерітіндісімен толтырамыз. “Cobra–3” химиялық блогының рН режиміне кіру үшін штепсель секілді ВNC/4 мм арқылы бақылау электроды мен күміс электродын қосамыз. Windows- та Meausure бағдарламасын ашып, өлшеуіш прибор ретінде химиялық блокта
жүктелгеннен кейін экранға қажетті өлшеу параметрлерін таңдаймыз. → мәзірінен “Потенциал” ( ) режимін таңдаймыз. Өлшеу бірлігін таңдау мәзірінен <мВ> таңдап, 300-500 мВ-қа дейін өткізетін диапазонын қосамыз. 1а диаграммасы үшін потенциалдың (Potential) өлшеу режимі 1В сандық дисплейін орнатамыз. А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Қыстаубаев Е.И. Жоғары жылдамдықта жүретін химиялық реакцияларды...
250
Дисплей диапазоны үшін <from o to 30ml> және <no auto range> таңдап, батырмасын басамыз. <Continue> (далее) басамыз (2-сурет). Дисплейді ыңғайлы ретке келтіріп экранда жүріп
жатқан процестерді бақылаймыз. Араластырғыштың орта жылдамдығын таңдап, бірінші алған мәнді сақтаймыз, ол үшін V=0.00 мл кезде <File> → <Save measurements as..> операциясын орындаймыз. 0,5 мл қадаммен бюреткадан AgNO 3 қосамыз. Берілгендерді сақтар алдында, әр қосқан сайын 30 секунд қосамыз. Осылайша қосып отырған ерітіндіміздің көлемі 30 мл болғанша қайталап отырамыз. Өлшеуді тоқтатып, мәндерді сақтап, Chem-Unit бағдарламасының көмегімен тәуелділік графигін тұрғызамыз.
теңдік күйде тұрса ионның активтілік өнімі өзгермейді. Ерігіштік өнімі неғұрлым аз болса, алынған тұздың ерігіштігі соғұрлым төмен болады. Максимальды ерігіштік бірдей көлемде ионның екі түрі қатысқанда байқалады. Тұнбаға түсетін күміс хлориді және күміс иодидінің ерігіштік өнімі төмендегідей өрнектеледі.
Ерітіндідегі иодид иондарының активтілігі 0,1 моль/л болса, онда күміс иодидіне күміс нитратын қосқаннан кейін 4,5·10 -17 моль/л активтілікпен тұнбаға түседі. Күміс иондарының активтілігі жоғарылаған сайын, ерігіштік концентрациясы жоғарылайды. Табылатын күміс электродының потенциалы ерітіндідегі Нернст теңдеуіне сәйкес күміс иондарының активтілігімен анықталады:
мұндағы: - жартылай ұяшықтың эталонды потенциалы Ag/Ag + = +0.81В; R – универсал газ тұрақтысы; А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Қыстаубаев Е.И. Жоғары жылдамдықта жүретін химиялық реакцияларды...
251
Ғ – Фарадей тұрақтысы; Т – абсолют температура. Эксперимент барысында күміс иондары күміс электродынан бөлініп шығады және активтілігі төмен болады. Эталон ерітіндісіне күміс нитратын қосқанда олардың активтілігі артады. Бірақ бұған қарамастан, ерітіндінің потенциалы бірден өзгермейді, олар тұнбаға күміс иодиді түрінде түседі. Иод иондарының барлығы тұнбаға түскеннен кейін, күміс нитратын қосқанда секірме потенциалы тағы да өсіп отырады. Күміс хлориді толығымен тұнбаға түскенде, тағы да тәуелділік графигінде потенциал секірмесі байқалады, бірақ әрі қарай күміс нитратын қоссақ, потенциал жоғарылайды (3-сурет).
6.707734 мВ, V=9.77 мл. 2-ші эквиваленттік нүктесі U=298.1750 мВ, V=19.3 мл Қорыта айтқанда, компьютерлік технологиялардың көмегімен жоғары жылдамдықта жүретін химиялық реакциялардың кинетикалық процестерін, электродтардың потенциалдарын Нернст теңдеуі арқылы есептеп, құрамында 0,1М NaCI және 0,1М NaJ ерітіндісін 0,1М AgNO 3 ерітіндісімен титрлеп, Ag/AgCI қапталған бақылау электродымен салыстыру арқылы анықталатын күміс электродының потенциалы мен эталон ерітіндісінің қосылған көлемі арасындағы тәуелділік графигін тұрғызуға болатынын анықтадық.
ӘДЕБИЕТТЕР 1.
Антонова Т.С., Батаева Т.В. Компьютерные технологии. «История России ХХ век». 2.
«Электроизмерительные приборы» Разработчики: студентки Каныщкина О.В., Корец Е.Б., Костюнина О.С. Мультимедийный электронный учебник. 3.
4.
www.phywe.com
Е.А.БАТЕШОВ 252
кандидат педагогических наук, доцент Академии финансовой полиции
Осы мақалада бірыңғай ұлттық тестілеу негізінде Қазақстан Республикасы жоғары оқу орындарына түсу кезінде гранттарды бөлу әділеттілігінің кейбір сұрақтары қарастырылған. Іn given article some questions of the correctness of distribution of grants of receipt in higher educational institutions of republic kazakhstan on the basis of uniform national testing are considered.
Процесс поступления в высшие учебные заведения является одним из важнейших этапов в жизни людей. От этого зависит как сложится их жизнь, работа и т.д. Поэтому важным является чтобы в ВУЗы поступали именно самые лучшие абитуриенты. Но так ли происходит в связи с внедрением процедуры Единого национального тестирования? В данной статье мы не планируем раскрывать положительные и отрицательные стороны тестовой формы контроля как идеального показателя качества знаний будущих студентов. Нас интересует сам механизм проведения ЕНТ. А именно разграничение при поступлении на ту или иную специальность грантов в зависимости от языка обучения. Так ли важна данная составляющая? В 2009 году получилось так, что, к примеру, абитуриент, » окончивший школу на казахском языке поступая на специальность «Электроэнергетика и набрав в результате ЕНТ 76 балла, поступает в институт и такой же абитуриент, окончивший школу на русском языке и, набрав 81 балл не становится обладателем гранта на бесплатное обучение. И обратная ситуация – абитуриенту с казахским языком обучения в 2009 году для поступления на специальность «Химическая технология неорганических веществ» нужно было набрать как минимум 73 балла, а с русским языком обучения достаточно было набрать 66 баллов. Прошу обратить внимание на разницу в пороговых уровнях поступления на грант [1]. Если рассчитать средний балл для поступления в казахских и русских группах, то он окажется равным 71,5 и 67,2. При составлении таблицы не учитывались абитуриенты получившие гранты по отдельному списку обладателей нагрудного знака «Алтын белгі», победители республиканских и международных олимпиад, соревнований, по списку получивших гранты по квоте для лиц казахской национальности, не являющимися гражданами РК, по списку абитуриентов, получивших гранты по квоте для детей-сирот, по общему списку с конкретным институтом обучения, и списком грантников поступившим по сельской квоте. Проведем более глубокий статистический анализ баллов, необходимых для поступления на гранты в казахских и русских группах обучения. Для этого запишем в последовательности минимальные баллы, необходимые на
253
поступления на грант для различных специальностей. Заранее оговорим, что из группы специальностей были исключены те специальности, грант в которых распределялся строго по одному языку обучения. К таким специальностям относятся: «Казахский язык и литература», «Русский язык и литература», «Казахский язык и литература в школах с неказахским языком обучения», «Русский язык и литература в школах с нерусским языком обучения», «Филология: казахский язык», «Переводческое дело», «Иностранная филология: узбекский язык», «Иностранная филология: уйгурский язык», «Иностранная филология: индийский язык (хинди, урду)» и «Иностранная филология: русский язык» Минимальные баллы, необходимые для поступления на грант в группах с казахским языком обучения в 2009 году составили: 71, 76, 90, 94, 74, 96, 96, 67, 72, 69, 74, 88, 77, 81, 86, 54, 71, 81, 69, 69, 75, 88, 60, 85, 86, 87, 93, 86, 81, 72, 75, 93, 93, 83, 85, 74, 78, 93, 89, 83, 93, 88, 71, 71, 94, 97, 86, 79, 86, 77, 98, 95, 80, 81, 74, 77, 80, 93, 83, 83, 87, 81, 63, 85, 83, 94, 82, 87, 67, 60, 77, 60, 68, 86, 64, 74, 68, 62, 63, 73, 76, 90, 73, 80, 65, 79, 63, 56, 63, 69, 64, 73, 66, 76, 86, 62, 68, 66, 65, 69, 82, 62, 61, 70, 68, 68, 82, 88, 87, 86, 89, 92, 87, 91, 74, 80, 70, 73, 77, 93. Минимальные баллы необходимые для поступления на грант в группах с русским языком обучения в 2009 году составили: 67, 75, 80, 83, 73, 80, 88, 49, 57, 57, 59, 76, 74, 78, 89, 45, 72, 78, 69, 64, 68, 92, 72, 83, 85, 86, 92, 89, 79, 60, 80, 89, 89, 84, 86, 69, 74, 83, 91, 84, 76, 70, 50, 60, 94, 93, 66, 78, 84, 82, 95, 96, 73, 76, 66, 68, 75, 86, 80, 82, 87, 77, 58, 85, 80, 90, 78, 77, 63, 56, 73, 56, 62, 84, 60, 69, 65, 45, 65, 75, 82, 88, 66, 77, 56, 73, 62, 53, 47, 63, 57, 73, 63, 71, 80, 47, 65, 64, 58, 58, 79, 58, 56, 63, 57, 65, 77, 88, 85, 86, 87, 86, 84, 91, 65, 71, 63, 72, 72, 94 Так как исходных частных первичных данных, которые подлежат статистической обработке много (120 чисел), они требуют огромного количества элементарных арифметических операций. Для того чтобы сократить их число и вместе с тем сохранить нужную точность расчетов заменим исходную выборку частных эмпирических данных на интервалы. Интервалом называется группа упорядоченных по величине значений признака, заменяемая в процессе расчетов средним значением [2].
Разобьем представленный ряд на десять подгрупп. Первая группа включит в себя первые двенадцать цифр, вторая – следующие двенадцать и т.д.
80,6; 74,7; 84; 85,2; 83,9; 77,2; 73,1; 68,5; 70,8; 83,3
70,3; 73,7; 82,3; 76,6; 80,3; 73,3; 69,8; 62,1; 65,7; 79,7 Вычислим средние значения для каждой из десяти образованных подгрупп чисел. Они соответственно будут равны x =78,1 и
y =73,4.
Проведем с данными рядами чисел регрессивное исчисление. Регрессивное исчисление – это метод математической статистики, позволяющий свести частные, разрозненные данные к некоторому линейному графику.
жүктеу/скачать 5,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|