Ғылыми таным деңгейлері Ғылыми таным әдетте екі негізгі деңгейге бөлінеді: эмпирикалық және теориялық
жүктеу/скачать 29,85 Kb.
|
Лекция №14-15. КАЗ Зерттеудің ғылыми әдістері
| Эмпирикалық зерттеу әдістері
бақылау, салыстыру, өлшеу, эксперимент материалдық модельдеу Бақылау Бұл, ең алдымен, адамның сезім мүшелерінің жұмысына және оның объективті материалдық қызметіне, құбылыстардағы мағынаны зерттеу және табу мақсатында сыртқы әлем құбылыстарын әдейі және мақсатты қабылдауға негізделген белсенді танымдық процесс. Оның мәні зерттелетін объектіге бақылаушы әсер етпеуі керек, яғни объект қалыпты, табиғи жағдайда болуы керек. Бұл басқа эмпирикалық әдістердің құрамындағы элементтердің бірі ретінде әрекет ететін ең қарапайым әдіс. Тікелей бақылау (визуалды), егер ақпарат аспаптардың көмегінсіз алынса және жанама бақылау болса - ақпарат аспаптардың көмегімен немесе автоматты түрде тіркеу аппаратурасының көмегімен алынады. Таным құралы ретінде бақылау эмпирикалық мәлімдемелер жиынтығы түрінде әлем туралы алғашқы ақпарат береді. Күнделікті және ғылымда бақылаулар субъектілердің ерік-жігеріне, сезімдері мен тілектеріне тәуелді емес нәтижелерге әкелуі керек. Кейінгі теориялық және практикалық әрекеттердің негізі болу үшін бұл бақылаулар бізді нақты заттар мен құбылыстардың объективті қасиеттері мен қатынастары туралы хабардар етуі керек. Танымдық әдіс табысты болу үшін бақылау бірқатар талаптарды қанағаттандыруы керек, олардың ішіндегі ең маңыздылары: жоспарлылық; фокус; белсенділік; жүйелілік. Салыстыру Танымның кең таралған әдістерінің бірі. «Бәрі салыстыру арқылы танылады» деп бекер айтылмаған. Бұл заттар мен құбылыстардың ұқсастығы мен айырмашылығын анықтауға мүмкіндік береді. Салыстыру табысты болуы үшін ол екі негізгі талапты қанағаттандыруы керек. тек белгілі бір объективті қауымдастық болуы мүмкін құбылыстарды салыстыру керек. объектілерді тану үшін оларды салыстыру ең маңызды, маңызды (белгілі бір танымдық тапсырма тұрғысынан) белгілерге сәйкес жүргізілуі керек. Салыстыру арқылы объект туралы ақпаратты екі түрлі жолмен алуға болады. Біріншіден, ол салыстырудың тікелей нәтижесі бола алады. Екіншіден, көбінесе бастапқы ақпаратты алу салыстырудың негізгі мақсаты ретінде әрекет етпейді, бұл мақсат бастапқы деректерді өңдеудің нәтижесі болып табылатын екінші немесе туынды ақпаратты алу болып табылады. Мұндай өңдеудің ең кең таралған және маңызды әдісі – ұқсастық туралы қорытынды. Өлшеу Салыстырудан айырмашылығы – дәлірек танымдық құрал. Өлшеу бірлік арқылы белгілі бір шаманың сандық мәнін анықтау процедурасы. Бұл процедураның құндылығы – ол қоршаған шындық туралы нақты, сандық анықталған мәліметтерді береді. Өлшеу сапасының, оның ғылыми құндылығының маңызды көрсеткіші – дәлдік, бұл ғалымның еңбекқорлығына, ол қолданатын әдістерге, бірақ негізінен қол жетімді өлшеу құралдарына байланысты. Ғылыми танымның эмпирикалық әдістерінің ішінде өлшеу бақылау мен салыстыру сияқты орын алады. жүктеу/скачать 29,85 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|