Филология факультеті Теориялық және қолданбалы тіл білімі кафедрасы

12 

 

Ғ.Ғ.Сәйетбатталов  құрмалас  сөйлемдерді  паратаксис  (салалас)  және  гипотаксис  (сабақтас)  деп 

бөлетіндігі.  Салалас  сөйлемдердің  сабақтас  сөйлемдерден  ерекшелігі  ретінде  ғалым  –  салалас 

құрмалас  сөйлем  компоненттерінің  бір-біріне  тәуелділігінің  шартты  түрде  болатынын,  оларда 

қатыстық  сөздердің  қолданылмайтынын,  компоненттердің  сөйлемді  айту  мақсатына  сай, 

коммуникативтік  мақсатқа  сай  еркін  орын  ауыстыра  алатынын,  қажеттігіне  орай  олардың 

құрамындағы компоненттердің оңай ажырай алатынын көрсетуі. Салалас құрмалас сөйлемдерді өз 

ішінен жалғаулықты және жалғаулықсыз салалас деп жіктелетіндігі.  

Сабақтас  құрмалас  сөйлемдерді  құрылымдық-семантикалық  ұстаныммен  14  түрге 

ажыратылуы.  

Татар  тіліндегі  құрмалас  сөйлемдер  компоненттерінің  байланысу  тәсіліне  қарай 

жалғаулықты құрмалас сөйлем (бәйләгечле кушма жөмлә) және жалғаулықсыз құрмалас сөйлем  

(бәйләгечсез  кушма  жөмлә)  деп  жіктелетіндігі.  Аталған  тілде  құрмалас  сөйлемдерді  салалас 

құрмалас сөйлем (тезмә кушма жөмләләр) және сабақтас құрмалас сөйлемдер (иярченле кушма 

жөмләләр) деп жіктейтіндігі.   

Өзбек  тілі  синтаксисінде  құрмалас  сөйлемдерді  грамматикалық,  семантикалық, 

интонациялық ерекшеліктеріне қарай 3 топқа топтастыратындығы:  

1) жалғаулықсыз құрмалас сөйлемдер,  

2) салалас құрмалас сөйлем,  

3) сабақтас құрмалас сөйлемдер.   

жүктеу/скачать 1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: