Философия адамзат баласының сонау ықылым заманнан басталған білімі
жүктеу/скачать 18,1 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Космоцентризм
- Теоцентризм
|
Философия — адамзат баласының сонау ықылым заманнан басталған білімі, қоғамдық сананың формасы, болмыс пен танымның жалпы заңдылықтары туралы ілім. Философия сөзі грек тілінен аударғанда - даналыққа деген құштарлық мағынасын білдіреді. Б.з.д. 7-6 ғ.ғ. Ежелгі Үндістан, Қытай және Грекия жерлерінде бір уақытта пайда болады. Мәліметтерге сүйенсек, «философия» терминін алғаш қолданған Антика дәуірінің атақты философы және математигі Пифагор. Философия - дүниеге көзқарастың ғылыми-теориялық түрі. Философиялық көзқарас мифологиялық және діни көзқарастан айырмашылығы - нақты ұғымдарға, категорияларға сүйене отырып логикалық ой қорыту ерекшелігінің бар болуы. Философия даму барысында үш кезеңнен өтті: Космоцентризм, теоцентризм, антропоцентризм. Космоцентризм - әлемді түсіндіруде ғарыштың шексіз сыртқы күші қолдана отырып, ой тұжырымдау (философияның бұл кезеңі Ежелгі Үнді, Қытай және Ежелгі Грек жерлерінде көп таралды ) . Теоцентризм - барлық тіршілік атаулыны жоғары жаратушы күш - Құдай арқылы түсіндіру (Ортағасырлық Еуропа философиясына тән ерекшелік). Антропоцентризм - негізгі орталық мәселесі адам болып табылатын философиялық көзқарас (Қайта өрлеу дәуірімен жаңа заман, қазіргі заман философиялық мектептерінде қарастырылады). Философияның пайда болуы адамзат баласының білім деңгейі мен ой-санасының едәуір дамуына байланысты әлемді ғылыми тұрғыда түсінуімен орайлас дүниеге келді. Философияны алғаш рет ерекше теориялық білім ретінде жинақтап дәлелдеген ерте грек философы Аристотель (б.з.д. 384-322 ж.ж.). Философия пәнінің зерттейтін сұрақтары: болмыстың өмір сүру жағдайы, материя, оның формалары, сана және санасыздық, адам, оның өмірдегі мәні мен әлемдегі алатын орны, жан, адамның рухани өмірі, қоғам, табиғат, өркениет, т.б. Философияның негізгі пәні мен обьектісі - адам және оның әлемдегі орыны. Дүниетаным дегеніміз – дүниені түйсіну, түсіну арқылы адамның өзіне өзінің, сыртқы дүниеге қарым – қатынасын анықтаудың өзегі, күре тамыры. Жалпы, дүниетаным адамның тану функциясын орындайды. Бұл оның мәнінен туындайтын негізгі ролі. Сөйтіп, дүниетанымның әр түрлі түрі, қыры, типі бар. Діни дүниетаным құдыретті күшке, яғни құдайға сеніп, соған табынуға құрылған. Діннің дүниетанымдық принципі негізінде адам мен дүниенің жаратылуы туралы наным жатыр. Ғылым, ең алдымен, ұғымдық дүниетаным болып табылады. Қарапайым дүниетаным адамдардың өзі және қоршаған дүние туралы күнделікті іс - әрекетінде пайда болып тұратын жекелеген білімдеріне негізделеді. Ол әркімнің жеке өмірлік тәжірибесінде көрініс табады. Қарапайым дүниетаным халық даналығына сүйенеді. Философия ерекше дүниетаным және адамның рухани іс - әрекетінің көрнекті саласы ретінде аталған дүниетаным түрлерінің өзара қабысуының нәтижесінде қалыптасты. Бірақ ол олардан жоғары дәрежеге көтерілді, сонымен бірге, алғашқы бастауы, қайнар көзі ретінде олармен байланысын жоғалтқан жоқ. Философия адамның дүниені тану тәжірибесін жинақтау, әлемнің біртұтас теориялық үлгісін жасау, әлемге қарым – қатынасты білдіру қажеттігінен туындаған ерекше феномен. Қазіргі кезде ғылым мен философия бір-біріне тығыз байланысты. Себебі ғылым бақыланатын салдары бар теорияларға негізделген, олар алдыңғы теорияларға сәйкес келуі керек. Философиядағы теориялар қолданыстағы теориялармен сәйкес келеді. Жалпы ғылыми процесте болып жатқан құылыстардың барлығын бақылау керек. Ғылым не болып жатқанын байқай алатын эмпирикалық зерттеу ретінде сипатталады. Бұл бақылау процесті сипаттауға арналған. Ғылым тиімділікті білдіреді, өйткені ол технологияны ойлап табуға көмектеседі және оның мақсаттары алдын-ала болжанады. Олардың барлығында қол жеткізуге тиісті мақсатттар мен дәлелдеуді қажет ететін пікірлер бар. Ал философияда жалпы процесс, бақылау мәліметтерін зерттеуге және сол арқылы ой қорытуға көбірек бағытталған. Философияда адамдар байқаған нәрселеріне сүйене отырып дәлелдер келтіре алады. Бұл бүкіл дүниежүзілік жүйенің дамуына әкелетін аргументтерге түсініктеме беру арқылы көрініс табады. Философия белгілі бір заттың мағынасын іздеу мен түсінуге негізделеді. Ғылым бұрмалауды іздейді. Егер бірдеңе болған болса, гипотеза мен дәлел бар, ол ғылым деп саналады. Егер принципі жоқ және эксперименттермен дәлелденбейтін ғылыми көзқарастар болса, мұны жалған ғылым деп атайды. Көптеген философтар мен ғалымдар ғылым философиясын зерттеуге қатысады.Олардың арасында Аристотель мен Карл Поппер де бар. Аристотель өзі үшін физика, астрономия, биология, гносеология және математика сияқты тақырыптарды ашты. Карл Поппер теріске шығарушылық ғылыми теориялардың айрықша белгісі және ол ғалымдардың қолдануы үшін дұрыс әдістеме болады дегеп санаған. Ол барлық ғалымдар теорияны жоққа шығаруға мүмкіндік іздеуі керек деп тұжырымдады. Философиясыз ғылымды жетілдіру мүмкін емес. Ғалымдар өз тәжірибелерінен алған мәліметтерді бақылайтын болса, философтар оларды және олардың көмегімен ақыл-ойды зерттейді. Ғылым әлемдік технологиялардың дамуына ықпал етеді, ал философия әлемдік жүйені дамытады. жүктеу/скачать 18,1 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|