3- ші дәріс. Электр және магнетизм. Электр өрісі. Магнит өрісі. Электромаг-ниттік ндукция. Максвелл теория-сының элементтері. Тұрақты ток. Айнымалы ток.
Электростатикалық өріс.
Кулон заңы.
Электростатикада қозғалмайтын зарядтардың өзара әсері қарастырылады.XIX ғасырдың аяғында француз ғалымы Ш, Кулон тәжірибе жүзінде қозғалмайтын нүктелік φ заряды екінші қозғалмайтын q зарядына әсер ететін күш, заряд шамаларының көбейтіндісіне тура пропорционал да олардың ара қашықтарының квадратына кері пропорционал
(1)
Бұл жазылған (1.1) өрнек күшті нақты дәлдікте анықтауға мүмкіндік берілмейді. Өйткені онда пропорционалдық коэффициентпен күштің әсер ету бағыты көрсетілмеген.
Кулон заңын:
(2)
мұндағы E0 = 8,85*10-12 ф/м- вакуумның электрлік тұрақтысы. Бұл өрнек F күші мен пропорционалдық коэффициенттің шамасын және күштің бағытын көрсетеді. Бірлік вектор радиус вектор бағытымен сәйкес келеді: ол φ зарядынан q зарядына қарай бағытталады (1-сурет)
1-сурет
Жоғарыдағы (1.2) өрнегінен егер әсерленуші зарядтар оң болса, онда олар бір-бірінен тебіледі. Бұл жағыдайда күштің бағыты радиус вектордың бағытымен сәйкес келеді. Егер әсерлесуші екі зарядтардың таңбалары әртүрлі болса, онда олар бір-біріне тартылады. Күш радиус вектордың бағытына қарама-қарсы бағытталады (1.б сурет) φ және q зарядтарына әсер ететін күштер шама жағынан бір-біріне тең, бағыты жағынан қарама-қарсы болады да бір түзудің бойында жатады. Кулондық күштегі r радиус-вектор әсерлесуші зарядтардың ортасынан бастап есептелгендіктен, оларды орталық (центрлік) күш деп атайды.
Кулон заңы қозғалмайтын зарядтар үшін абсолютті-нақты орындалады. Кулон заңының жылдамдықтары аса үлкен болмайтын жақын аралықта қозғалған зарядтар арасындағы әсерлесуші күшін есептеуге де жуықтан қолдануға тең.
Достарыңызбен бөлісу: |
