Физикалық практикум

Бета-нұрдың максимал энергиясын толық жұтылу әдісімен анықтау

жүктеу/скачать 3,87 Mb.

Pdf көрінісі

бет	98/113
Дата	12.04.2022
өлшемі	3,87 Mb.
	#30798
түрі	Практикум

1 ... 94 95 96 97 98 99 100 101 ... 113

18.2. Негізгі теориялық қағидалар

Бета-нұрдың максимал энергиясын толық жұтылу әдісімен анықтау

18.1. Жұмыстың мақсаты:
18.1.1. Бета-ыдыраудың негізгі ерекшеліктерімен танысу.
18.1.2. Бета-нұрдың затпен әсерлесуін зерттеу.
18.1.3.  Радиоактивті  сынаманың  бета-нұрының  максимал  энергиясын  тәжірибелік
анықтау.

18.2. Негізгі теориялық қағидалар
18.2.1.  Бета-ыдырау  деп  нықсыз  ядролардың  өздігінен  зарядтары  +1-ге  (
-ыдырау)
немесе -1-ге (
-ыдырау немесе электрондық қарпу) өзгерген изобар-ядроларға, мына:
e
A
Z
A
Z
e
Y
X
~
0
1
1

           (18.1)
e
A
Z
A
Z
e
Y
X
0
1
1


(18.2)
e
-қарпу
e
A
Z
A
Z
Y
e
X
1
0
1

       (18.3)

схемалар  бойынша  лептондар  шығарып  иә  жұтып,  түрленуін  атайды.  Мұнда
Y
X
A
Z
A
Z
1
,
-
алғашқы  және  ақырғы  ядролар,
e
0
1
-электрон,
e
0
1
-позитрон,
e
-электрондық  нейтрино,
e
~
-
электрондық антинейтрино.
Бұл  реакцияларға  ядроның  құрамындағы  нуклондардың  өзара  түрленулері  сәйкес
келеді.
Атап айтқанда, ядроның (18.1) ыдырауына нейтронның
e
e
p
n
~
0
1
1
1
1
0



(18.4)

141

арнасымен, ал (2) мен (4)-ке протонның
e
e
n
p
0
1
1
0
1
1



(18.5)
e
n
e
p
1
0
0
1
1
1



(18.6)
арналарымен түрленулері сәйкес келеді.
(18.4)-ыдыраудың еркін нейтрон үшін де, ядродағы байланысқан нейтрондар үшін де
мүмкін  екендігін,  ал  (18.5)  пен  (18.6)  ыдыраулардың  тек  байланысқан  протонда  ғана  өте
алатындығын атап өткен жөн.
(18.1)-( 18.6) - реакциялары нәзік әсерлесулер қатарына жатады. Олар үшін бариондар
мен лептондардың сандары сақталады. Бірақ нәзік әсерлесу кезінде изоспиннің, изоспиннің
үшінші  проекциясының,  адрондардың  тағы  да  басқа  кванттық  сандарының  сақталмауы
мүмкін. Бұл әсерлесу үшін кеңістіктік жұптылықтың сақталу заңы әрқашан бұзылады.
Келтірілген  реакцияларда  изотоптық  спиннің  үшінші  проекциясының  сақталу
заңының  орындалмайтыны  анық  көрінеді,  ал  жұптылықтың  сақталу  заңының
орындалмайтынын бастапқы және ақырғы бөлшектердің үйектенулердің өлшеу арқылы ғана
байқауға болады.
-ыдыраулардың энергиялық шарты былай жазылады:
0
}
)
1
,
(
)
,
(
{
2
c
m
Z
A
M
Z
A
M
E
e
яд
яд
ыд


(18.7)
Электрондық қарпу үшін бұл шарт
0
)}
1
,
(
)
,
(
{
2

жүктеу/скачать 3,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 94 95 96 97 98 99 100 101 ... 113