I. Еттің жиырылуы белгілі бір жағдайға (тәуелділігіне) байланысты:
- изометриялық режим;
- изотониялық режим.
- ауксотониялық режим.
II. Сандық жағынан:
- бұлшықеттің дара жиырылуы;
- жинақы бұлшықет жиырылуы:
а)шала жинақталу;
б) толық жинақталу.
- тетанус (немесе сіреспе):
а) тісті тетанус;
б) тегіс (жайпақ) тетанус.
Еттің дара жиырылуы (ЕДЖ)
ЕДЖ – жеке импульс әсері нәтижесінде пайда болады.
1. Латенттік (жасырын) кезеңі – 0,01 сек;
2. Жиырылу кезеңі – 0,05 сек;
3. Босаңсу кезеңі – 0,05-0,06 сек.
Тетанус – бұл жиі тітіркендіргішке бұлшықеттің ұзақ және күштірек жиырылып жауап беруі.
I. Тісті тетанус төменгі жиілікті тітіркендіргіш әсер еткенде пайда болады
(10 – 20 Гц).
II. Тегіс тетанус жоғары жиілікті тітіркендіргіш әсер еткенде пайда болады (↑ 20 Гц).
Жинақталу тұрлері
Толық
Шала
Тітіркендіргіш жиілігінің оптимумы мен пессимумы (Н.В. Введенский)
Оптимум – бұл ең жоғары тетанусты тудыратын тітіркендіргіш жиілігін (оптималды) айтамыз.
Оптимум – бұл ең жоғары тетанусты тудыратын тітіркендіргіш жиілігін (оптималды) айтамыз.
Пессимум – бұл төмен тетанус тудыратын ең жиі тітіркендіргішті айтамыз.
Бұлшықеттің жиырылу механизмі
Тітіркендіру→ Әрекет потенциалының пайда болуы→ Оның жасуша мембранасы мен талшықтардың көлденең түтікшелері бойымен өтуі→ Саркоплазма ретикулум цистерналарынан Са2+ иондарының босап шығуы және олардың миофибриллдерге енуі→ Са2+ ионының тропонинмен байланысы→ Тропомиозиннің деформациясы→ Көлденең көпіршелердің белсенді актин орталықтарымен байланысы→ Актин жіпшелерінің жылжыуы, яғни миофибриллдер қысқарады→ Кальций насосының белсенуі→ Саркоплазмадағы бос Са2+ иондарының концентрациясының төмендеуі→ Көлденең көпіршелердің босауы→ Миофибриллдердің босаңсуы.
Қажу – бұл жасушалар мен мүшелердің немесе тұтас организмнің уақытша қызметінің төмендеуі. Демалыстан кейін қызметі қалыпына келеді.
Қажу – бұл жасушалар мен мүшелердің немесе тұтас организмнің уақытша қызметінің төмендеуі. Демалыстан кейін қызметі қалыпына келеді.
