Физиологические свойства мышц и нервных волокон. Учение Н. Е. Введенского о парабиозе

№1 дәріс

• Тақырып: : «Қозғыштық. Қозғыштықтың көрсеткіштері. Биоэлектрлік құбылыстар».

• Дәріс жоспары:
• 1. Қозғыш тіндердің физиологиялық қасиеттері.
• 2. Қозғыштықтың көрсеткіштері (қозу табалдырығы – реобаза, пайдалы уақыт, аккомодация, лабилдік).
• 3. Қозғыштық, оның кезеңдері.
• 4. Қозғыш тіндердегі электрлік құбылыстар.

Қозғыштық – бұл тірі тіндердің тітіркендіргіштерге қозу үрдісімен жауап беруі. Қозу – бұл физиологиялық, биофизикалық, биохимиялық және құрылымдық өзгерістермен сипатталатын тіндердегі күрделі үрдіс.

Қозғыштықтың өлшемдері

• 1. Қозу табалдырығы – қозу үрдісін (яғни минималды жауап реакциясын) тудыратын тітіркендіргіш күшінің ең аз мөлшерін айтады.
• - Реобаза – қозу тудыратын токтың минималды күші (Вольт).
• 2. Пайдалы уақыт – табалдырық күшпен әсер еткенде қозуды тудыратын ең аз уақыт.
• 3. Хронаксия – тінді қоздыратын екі реобазаға тең күш әсерінің ең қысқа уақыты.
• 4. Аккомодация – қозғыш тіннің ток күші үдеуіне бейімделуі. Күш үдеуінің ең аз уақытымен өлшенеді.
• 5. Лабилдік – тітіркендіру жиілігіне сәйкес бір секунд ішінде пайда болатын қозудың ең жоғарғы (максималды) санын айтады.
• - жүйке тіні: - 500-1000 имп/сек;
• - абсолюттік рефрактерлік кезеңі – 1-2 мсек.
• - бұлшықет: - 250-330 имп/сек;
• - абсолюттік рефрактерлік кезеңі – 4-5 мсек
• - синапс: - 100-125 имп/сек;
• - абсолюттік рефрактерлік кезеңі – 8-10 мсек.

«Күш – уақыт» қисығы (Гоорвег, 1892 ж.; Вейс, 1901 ж.; Лапик, 1909 ж.)

• 1 – реобаза;
• 2 – екі реобаза.
• а – пайдалы уақыт;
• б – хронаксия.

Қозу кезіндегі қозғыштықтың өзгеру кезеңдері

• 1. Абсолюттік рефрактерлік кезең.
• Бұл кезеңде тін ешқандай тітіркендіргішке жауап бермейді.
• Бұл кезеңнің ұзақтығы:
• - жүйке талшығында – 1-2 мсек;
• - бұлшықетте – 4-5 мсек;
• - мионевралды синапста – 8-10 мсек.
• 2. Салыстырмалы рефрактерлік кезең.
• Бұл кезеңде табалдырық күшінен жоғары тітіркендіргішке жауап реакциясы туады.
• 3. Супернормалды кезең.
• Бұл кезеңде, тін, табалдырықтан төмен күшкеде жауап береді.
• 4. Субнормалды кезең.
• Бұл кезеңде тіннің қозғыштық қосиеті күрт төмендейді де, табалдырық күшінен жоғары тітіркендіргішке жауап береді.