Физиология (гректің physis – табиғат, logos – ілім)
Гипоталамустың нейросекреторлы функциясы: либериндер мен статиндер
жүктеу/скачать 367,64 Kb.
|
| 55. Гипоталамустың нейросекреторлы функциясы: либериндер мен статиндер. Гипоталамустың гипофиз безімен функционалы байланысы. Аденогипофиздің рөлі. Гипоталамус- вегетативті нерв жүйесінің симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдерінің ми орталығы бола отырып, нервтер мен эндокриндік реттелу
механизмдерін біріктіреді. Гипоталамустың алдыңғы бөлігінде вазопрессин және окситоцин ақуыз гормонын өндіретін ірі нейросекреторлы жасушалар орналасқан. Бұл гормондар гипофиздің артқы бөлігінде жинақталып, сол жерден қанға түседі. Көптеген зерттеулер ішкі ағзалардың функцияларын реттеуде гипоталамустың нейроскреторлы жасушаларының маңызын көрсетті. Бұл реттеу тікелей немесе ішкі секреция бездері арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. Нейроскреторлық элементтер ағзаның қорғаныш және бейімделгіш реакцияларын жүзеге асыруда ерекше маңызға ие. Гипоталамус нейросекреттері (релизинг-факторлар) — либериндер және статиндер. Либериндер ынталандырады, ал статиндер гипофиздің алдыңғы және аралық үлесімен гормондардың бөлінуін тежейді. Өз кезегінде либериндер мен статиндердің пайда болуы қандағы гипофиз және гипофиз бақылауындағы ішкі секрецияның басқа да бездерінің гормондарының концентрациясына байланысты. Гипоталамустың алдыңғы аймағында ірі нейросекреторлық жасушалардан тұратын қос супраоптикалық және паравентрикулярлы ядролар орналасқан. Нейросекреторлық жасушалар басқа нейрондармен көптеген синапстарды құрайды. Нейросекреторлы жасушалардың аксондары гемокапиллярларда аяқталады және аковазальды синапстарды құрайды. Гипоталамо-гипофизді жүйе-гипофиз және гипоталамус құрылымдарын біріктіріліп, нерв жүйесінің де, эндокриннің де функцияларын атқарады. Гипоталамо-гипофизарлы жүйе гипоталамустың вентромедиалды аймағында басталатын гипофиз аяқтарынан және гипофиздің үш: аденогипофиз (алдыңғы үлес), нейрогипофиз (артқы үлес) және гипофиздің салмалы үлесінен тұрады. Барлық үш бөліктегі жұмыс арнайы нейросекреторлы жасушалардың көмегімен гипоталамуспен басқарылады. Бұл жасушалар арнайы гормондар — рилизинг-гормондар - окситоцин және вазопрессин. Гипоталамустың қандай да бір әсерінен гипофиз үлесі адамның бүкіл эндокриндік жүйесінің жұмысын басқаратын әр түрлі гормондар бөлінеді. Ерекшелік- өз реттеу жүйесі бар ұйқыбезі және бүйрек үсті безінің ми бөлігі. Аденогипофиздің рөлі. Аденогипофиз –троптық гормондар: адренокортикотропты (АКТГ), соматотропты (СТГ), фолликулостимулирлеуші (ФСГ), лютеинизирлеуші гормон (ЛГ), тиреотропты гормон (ТТГ), меланоцитостимулирлеуші (МСГ), сондай-ақ пролактин, липотропин, эндорфиндер бөлетін жер болып табылады. Көрсетілген гормондар перифериялық эндокриндік бездердің қызметін реттегіштердің рөлін атқарады: бүйрек үсті бездері, жыныс және қалқанша бездері, сондай-ақ әйелдерде лактация кезеңінде сүт бездері. Тропикалық аденогипофиз гормондары өнімдерінің қарқындылығы гормональды және гуморальды факторлармен реттеледі: рилизинг-тиреотропты, соматотропты, кортикотропты, гонадотропты гормондардың факторлары, сондай-ақ гипоталамуспен өндірілетін статиндер; "кері байланыс" принципі бойынша гипоталамус пен аденогипофиз тропикалық гормондарының рилизинг-факторларының өнімін ынталандыру немесе тежеу қабілеті бар перифериялық эндокриндік бездер гормондарының концентрациясы; ми діңінің ретикулярлы формациясының құрылымына, лимбиялық жүйеге орталық және перифериялық нерв әсерлерінің (адренергиялық, холинергиялық, допаминергиялық, пуринергиялық) қарқындылығы; бейімделу реакцияларының дамуын қамтамасыз ететін цитокиндер өнімінің қарқындылығы. жүктеу/скачать 367,64 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|