байқалады.  Ал  өте  төмен  температурада,  өте

Ал  олардын  кезектік  реттері  ауысып  кетсе,  ұйқы  шала 
болып,  адам  жақсы  демалып,  тынықпайды.
Адамнын  ұйкысынын 
жылдам
  жэне 
баяу
  түрлерін 
айыруга  болады.  Жылдам  үйкы  кезінде  электроэнце- 
фалограммадан 
жогары  жиіліктегі  төмен  амплитудалы 
тербелістерді,
 
ал  баяу  үйқы 
кезінде  оның 
жогары 
амплитудалык  баяу  тербелістерін
  көруге  болады.  ЭЭГ- 
ньщ  жогары  жиіліктегі  томен  амплитудалы  тербелістері 
адамнын  сергек  кезіне  тән  жағдай.  Үйқыны  зерттеуші 
галымдар  жылдам  үйкыны  — 
парадоксты,
  ал  баяу  үйқы- 
ны 
ортодоксты
  үйкы  деп  атаган.  Парадоксты  кезең  деп 
атау  себебі  —  ағза  бүл  кезде  сыртқы  ортаның  күшті 
әсеріне  оте  әлсіз  жауап  береді  не  мүлде  жауап  болмайды, 
ал  әлсіз  әсерге,  керісінше  өте  күшті  жауап  береді. 
Өздеріңіз  білесіздер,  қалыпты  жағдайда  күндіз  адам 
күшті  әсерге  —  күшті,  ал  әлсіз  әсерге  —  әлсіз  жауап 
береді  не  мүлде  жауап  бермейді.  Парадоксты  үйкы 
кезінде 
адамнын 
психофизиологиялық 
жағдайын 
зерттеуге  болады.  Мысалы,  адамнын  түс  көруін  байқауға 
болады.  Түс  кору  кезіндегі  ми  потенциалын  жазып  алып, 
электроэнпефалограммасын  талдауға  болады.
Адамның  біркалыпты  сергек  және  мүлгу  кезінде  ЭЭГ 
а-ыргагы 
тіркеледі. 
Оның 
амплитудасы 
бірте-бірте 
төмендеп,  мүлде  жойылып  кетуі  ықтимал.
Тітіркендіргіш  эсер  еткенде  сергектік  жагдай  пайда 
болады  немесе  а-ыргагы  жогары  жиіліктегі  (З-ыргагына 
ауысады.
Үйкы 
жана 
басталган 
кезде 
түраксыз 
жогары 
аплитудалық 
белсенділік 
байкалады. 
Мезгіл-мезгіл 
амплитудасы  тэмен  баяу  импульстерді  де  коруге  болады. 
Келесі  кезеңінде  терен  үйқы  басталады  да  жогары 
амплитудалы  баяу  белсенділік  күшейеді.
Парадоксты  үйкы  амплитудасы  тэмен,  белсенділігі 
түраксыз  сирек  а-ыргақты  топтарынын  кенеттен  пайда 
болатын  аралык тісті  толқындармен  сипатталады.
|>алалардың  үйқысы  есейген  сайын  өзгереді.  Егер 
жана  туган.  нәресте  тәулігіне  терт  сагаттай  ояу  болса, 
өмірінің  алғашкы  жылының  соңында  күніне  он  сагаттай 
сергек  болады.  Олардын  жылдам  үйкысынын  үзактыгы
183

10  сагаттай  болады.  Ересек  адамдардьщ  бір  түндегі 
үйқысы  үзактығы  20  минөттік  4-6  циклге  бөлінеді,  ал 
жылдам  үйкы  үзақтығы  не  бәрі  1,5  сағаттай  ғана.  Бірақ 
адамның  жасы  үлғайған  сайын  жылдам  үйкының  маңызы 
жоғарылайды.  Ересек  адамның  үйкысынын  үзақтығы 
оның  жеке  басының  қасиеттеріне  байланысты  болады. 
Соңғы  мәліметтер  бойынша  қартайған  кезде  үйқынын 
жалпы  үзақтығы  өзгермейді,  бірақ  онын  түнгі  үйқысы 
азайыгт,  күндізті  үйкысының  молшері  артады  және  түнде 
жиі  оянып,  терең  баяу  үйқы  кезендері  кысқарады. 
Сондықтан  кәрі  адамдар  аз  үйықтаған  сияқты  боладуі
Баяу  үйкы  кезінде  көздін  қарашықтары  кішірейеді, 
коз  жасының  бөлінуі  азаяды,  көздің  қимылы  баяулайды, 
теріге  кан  мол  келіп,  өңі  кызарып,  тер  шығу  мүмкіндігі 
артады,  вегетативтік  тонус  төмендейді,  сілекей  шығару 
азаяды,  жүрек-қан  тамыр,  тыныс,  ас  корыту,  зәр  шығару 
жүйелерінің  кызметі  төмендейді.
Адамның  үйкысының  терендігі  жануардың  үйкысынан 
айрыкдіа,  өйткені  адамның  түрмыс  жағдайының  мәдениеті 
арткан сайын жатар  орынының кауіпсіздігі артады.
Үйқыны  2 типке  бөледі:  жалғыз  кезенді және  коп  кезе- 
ңці.  Күндізті  немесе  түнгі  үйқы  кезінде  оянбаса  — 
жалгыз 
кезенді,  ал
 бірнеше рет оянса,  — 
көп квзенді
 дейді.
Парадоксты  үйкы  эволюциялык даму  сатысында  кеш 
пайда  болтан  үйкының  түріне  жатады.  Бүл  үйқы  бауыры- 
мен  жоргалайтындарда  —  жок,  күстарда  —  аз,  сүтқорек- 
тілерде  үзакка  созылады.  Үйқынын  бүл  түрі  жана  туған 
сәбилерде  анық  байқалады.  Оларда  тек  біраз  күннен  соң 
баяу  үйқынын  белгілері  пайда  бола  бастайды.  Бүл 
айтылгандар  ми  әрекетінің  эволюциясының  үш  түрін 
анық  көрсетеді:  сергектік,  жылдам  үйқы,  баяу үйқы.
Үйқысы  канбай  жүртен  адамдар,  Билл  Демент  айт- 
канындай,  мінезі  өзгеріп,  кауіпті  жанға  айналуы  мүмкін. 
Әсіресе  мәшине,  үшак,  пойыз,  т.б.  техниканы  жүргізу- 
шілер  авариялық жағдай  тудырады.
Мамандардың  болжауынша,  Чернобыльдеті  АЭС, 
АҚШ-тың  Тримайл-Айлендегі  опаттардың,  сол  сияқты 
Индиядаты  Бхопал  химия  зауытындаты  улы  газдардын 
адамдарды  уландыруынын  нәтижесінде  адамның  “биоло-
184

гиялык  сағаттары”,  олай  болса,  үйқысы  бүзылды.
Үйқының  бүзылуы  ауруға  шалдықтырады  және, 
керісінше,  аурудың  әсерінен  үйқы  да  бүзылады.  Осының 
бір  түрі 
летаргиялык
  үйкы.  Качалкин  деген  кісі  23  жыл 
үйыктаған.  И.П.  Павлов  оны  ауруханада  бақылаған.  23 
жылдан  кейін  өзі  оянғанда  Иван  Петрович  онын  қасында 
болган  екен.  Сөйлескенде  оның  сана-сезімі  үйқыдан 
бүрынғы  дәрежесінде,  дамымаған,  өзгермеген.
Біздің  дәуірімізде  де  үзақ  үйықтап  қалған  бірнеше 
адамды  дәрігерлер  мен  галымдар  бақылаған.  Днепро- 
петровскіде  түрған  Надежда  Артемовна  Лебедина  20  жыл 
үйықтаған.  1953  жылы  33  жасында  Н.А.  Лебедина  қала- 
дан  ауылына  барады.  Шешесіне  “Мен  ауырып  түрмын, 
жата  түрайыншы”,  —  дейді.  Суық  тиген  шығар  деп 
шешесі  қызын  төсекке  жатқызады.  Ертеңінде  өзі  түрма- 
ған  сон  анасы  қызын  оятса,  ол  оянбайды.  Шаршаған 
ғой,  үйықтасын,  —  дейді үйдегілер.  Бір  апта  бойы  осылай 
жатып  алады.  Қасықпен  сусын,  тамақ  беріп  шешесі 
күтеді.  Дәрігерлер  де  оята  алмайды.  4  жылдан  соң  шешесі 
қызын  емханадан  үйіне  алып  келеді.  Біраз  жылдан  кейін 
Лебедина  өзі  тамак  іше  бастаған,  бірақ  үйкысын  үзбеген. 
1973  жылы  20  жыл  өткен  соң  ол  қимыллап,  туыстарының 
сөзін  есгіген  ишарат  білдіреді,  әсіресе  шешесінің  науқасы 
туралы  соз  болғанда  кимылы  анық  болады.  Кәрі  анасына 
жаны  ашыған  мінездерін  үйдегілер  байқап  калады.  Осындай 
бір  жағдайда  Надежда  алгаш  рет  көзін  ашады,  оянады. 
Сөйлескенде  оның  сана-сезімі  бүрынғы  қалпында,  үйықтап 
түрған  адамдай  сүрақгарға  дүрыс  жауап  берген.  Бірак  копке 
дейін жүре  алмаған.
Кейбір  адамдар  5-6  күн  үдайы  үйқыда  болған 
жағдайлар  дәрігерлер  тәжірибесінде  кездескен.  Бір  кыз 
40  күн  үйықтап  түрып,  ештеңені  сезбестен  бүрынғы 
қызметін  істей  берген.
Джин  Типпсу  Техас  штатында  ауруханада  8  жыл 
үйықтап  түрған.  Автокатастрофадан  сон  осылай  үйықтап 
1975  жылы  бірден  оянады.  29  жастағы  бүрынгы  студент 
Типпсу  қатарынан  қалып,  озінен  8  жас  кіші  студент- 
термен  бірге  колледжді  бітіреді.
Летаргиялык  үйкының  3  себебі  бар.  онын  бірі  кын-
185

жылу  ренжу,  нервтік  соккыға  шалыну.  Ол  адам  оянғанда 
да  осындай  тосыннан  эсер  еткен  себеппен  оянады.
Н.А.  Лебединаны 
бакылаған  дәрігерлер 
ол 
осындай 
себеппен  үйықтап,  оянды,  —  дейді.  Қалған  екі  себебі 
ауыр  науқастанумен  байланысты.  Летаргиялық  үйкыға 
біртіндеп  емес,  бірден  үзак жахыд  алады.  Оянғанда да  бір 
сэтте  оянады.  Ал  нақтылы  ішкі  себептері  физиологиялык 
механизмі  әлі  толық  зерттелмеген.  Ғалымдардың  пікірі 
бойынша, 
летаргия 
қүбылысының 
маусымдық  үзақ 
үйкыға  үқсастығы  бар.
АҚШ-тың  Кентукки  штатында  Р.  Олджен  басқарган 
бір  топ  ғалымдар  мынадай  гылыми  зерттеу  жүргізген. 
Үйқы  тудыратын  зат  болуы  тиіс  деген  болжаммен 
маусымдық  үйқыдағы  жануарлардын  канын  маймыл- 
дарға  күйған.  Сонда  олардын  температурасы  10  градусқа 
төмендеп, 
жүрек 
соғысы 
екі 
есе 
азайған, 
сосын 
маужырап  үйықтай  бастаған.  Тексеріп  Караганда  кандагы 
ол  зат  опиумға  өте  үқсас  болды,  —  дейді  Р.  Олджен. 
Александр 
Бекманның 
зерттеулерінін 
нәтижесінде 
маусымдык  үйқыдағы  жануарлардын  канында  белоктың 
ерекше  бір  түрі  түзіледі.  Ондай  белогы  бар  жануар 
морфиге  тітіркеніп  жауап  бермейді.  Ал  кейін  оянғаннан 
соң  морфий  оларға  эсер  етеді.
Демек,  маусымдык  үйкы  тудыратын  зат  наркотик 
тәрізді  деген  жорамал  жасауға  тура  келеді.  Летаргиялык 
үйқы  да  осындай  заттың  әсерінен  тууы  мүмкін  деген  ой 
келтіреді.  Бірак  анық  ғылыми  деректер  болмаған  соң, 
жай  жорамал  ғана  жасауға  болады.
Маусымдық  үйкыны  тудыратын  затты  хирургиялық 
операция  кезінде  жүректің  температурасын  төмендету 
үшін  пайдалануға  болады.  Жеке  мүшелерді,  ткандерді 
тоңазытып  сақтау  үшін  де  керек,  кейін  оларды  операция 
кезінде  колдануға  болар  еді.
Үйкы механизмінің  қагидамары.
  Үйкының  пайда  бо­
луы  жүздеген  ғасырлар  бойы  қүпия  болды.  Не  себептен, 
калай  туады,  азайтуға  болмай  ма?  —  деген  сүрақтарға 
жауап  табылмағандыктан  әркім  әртүрлі  пікірлер  айткан.
1. 
Швейцар  физиологі  Гесстің  кагидасы  бойынша, 
үйкының  орталығы  гипоталамуста,  себебі  ұйкы  оның

нүктелерін микроэлектродтар аркылы тітіркендіргенде туады.
2.  П.К.  Анохиннін  түсінігі  бойынша,  үйқының  тууы 
ми  кыртысы  мен  онын  астындағы  нерв  түйіндерінің 
әрекеттенуінен  болады,  онын  орталығы  орталык  жүйке 
жүйесінін  бір  жерінде  емес,  әр  жерінде.
3.  Нейрогуморальдык  кағида.  Мүны  қолдаушылар- 
дын  айтуы  бойынша,  адам  кажығанда  онын  қанында 
гипнотоксиндер  жиналады  да  ми  торшалары  тежеледі. 
Үйқыны  нейрондардың  тежелуі  себебінде  қарау  керек. 
Бірак  егіз  туған  адамдардың  біреуі  үйықтағанда,  екіншісі 
үйықтамаған.  Екі  коянның  кан  тамырларын  айкастырып 
тәжірибе  жүргізгенде,  бірінің  миындағы  микроэлектрод 
арқылы  үйқы  орталығын  тітіркендіргенде  екі  қоянның 
екеуі  де  үйықтап  қалған.  Егер  қояндарға  гистамин  не 
серотонин  жіберсе,  үйкы  колма-кол  келген.
4.  И.П.  Павловтың  қағидасына  жүгінсек,  ми  кырты- 
сындағы  тежелудің  иррадиация  тәртібімен  тарап,  мидың 
төменгі  боліктерін  камтыған  кезде  үйқы  туа  бастайды. 
Демек  тежелудін  ми  нейрондарының  80-90  пайызына 
тараған  жағдайында  үйкы  туады.
5.  Тәжірибедегі  жануардың  миының  торлы  күрылы- 
мын  тежегенде  үйкы  келген,  ал  коздырганда  үйкыдан 
оянған.  Олай  болса,  торлы  күрылымда  үйқы  орталыгы 
болуға тиісті.
6.  Қазіргі  гылыми  кағида  бойынша  гипофиздің, 
қалқанша  бездің,  бүйрек  үсті  безінің  гормондарының 
және  нейромедиаторлардың  мидың  нейрондарына  эсер 
етуінің  нәтижесінде  үйкы  пайда  болады.
Үйкынын  физиологиялык  маңызы.
 
И.П.  Павлов 
айтканындай,  үйқы  шаршаған  мидын  нейрондарына  нәр, 
куат  беріп,  кайта  іске  косады,  сөйтіп  мидын  қызметін 
нәтижелі  етеді.
Освальдтін  пікірінше,  үйыктаган  ми  тканінде  РНҚ, 
белок  т.б.  биологиялық  заттар  түзіледі.  Үйқының  орта 
шамасында 
глиальдік 
торшаларда 
осы 
заттар 
коп 
жиналады.  Ал  парадокс  кезеңінде  митохондрияда  АҮФ, 
гликоген  сиякты  куат  шыгаратын  заттар  пайда  болады.
Біраз  галымдардың  айтуы  бойынша  үйкы  кезінде 
күндізгі  жиналган  мәліметтер  үмытылады  да  миды
187

олардан 
босатады. 
Танертен  ми  сеп-сергек 
болып, 
жаңадан 
іске 
кіріседі. 
Ал 
баска 
бір 
ғалымдардың 
пікірінше,  ұйкы  кезінде  күндіз  есте  сақталған  мәліметтер 
текшеленіп,  қалыптасады. 
Күндіз  шешіп  үлгермеген 
мәселелерді  түнде  шешеді.  Мысалы,  Ленгли  қозудың 
медиатор  арқылы  таралу  занын  үйықтап  жатқанда  түс 
көріп  барып  тапқан.  Кейбір  математиктер  күндіз  шығара 
алмаған  есебін  түнде  үйыктап  жатқанда  шығарған.
Үйқы  —  ағзаның  ерекше  жағдайы.  Ол  кезде  дененің 
қимылы 
толық 
токырайды. 
Үйқы 
потенциалынын 
ырғағын  мидың  қаракүс  аймағыннан  бақылауға  болады. 
Сондықтан 
болар, 
үйқысы 
келмеген 
адам 
қолын 
басының желке  түсына  қойғанда  тез  үйыктап  калады.
Қатты  үйыктаған  адам  тез  тынығады,  аз  үйықгаса  да 
ертеңінде  ширақ  болады.  Мысалы,  1-Петр  ересек  кезінде
5-6  сағат  кана  үйықтаған.  Гумбольдт,  Кювье,  Келлер  4-ақ 
сағат,  Наполеон,  Гитлер,  Сталин  соғыс  жылдары  оте  аз 
үйыктаған.  Бүл  адамнын  жауапкершілігіне  байланысты. 
Емтиханға  дайындалу  кезінде  жақсы  окитын  окушылар 
аз  үйықгайды.  Емтиханды  тапсырып  болғаннан  сон 
көбірек  үйықтап,  жақсы  тынығып  алады.  Демек,  аз 
үйықтаса  да  қатты  үйыктаған  адам  окуды  да  жаксы 
оқиды,  қызметін  де  жондеп  атқарады.
Қазақтың  халық  әртісі  М.  Ералиева  жаксы  үйыктап, 
демалғандықтан  мен  көңілім  жайбарақат,  күні  бойы 
сергек  сезінемін,  —  деді теледидарда  сойлегенде.
Гипноз.
  Гректің  hipnosis  —  үйкы  қүдайы  деген 
созінен 
шыққан. 
Ол 
ағзаның 
ерекше 
психикалық 
жағдайы.  Гипнозды  сөзбен  иландыру  арқылы,  не  дәрі- 
дәрмекпен  тудыруға  болады.  Гипноздалған  адам  өте 
көнгіш,  біреудін  айтканын  орындайды,  оның  сөзіне 
әбден 
беріліп 
иланады. 
Гипноз 
тудыратын 
маман 
сендіріп,  окімді  сөйлеуге  тиісті.  Алдындағы  адамды 
үйытып,  өзіне  бағындырып  алады.  Үстемділік  көрсетіп 
алдындағы  кісіні  маужыратып,  жартылай  үйықтатып 
тастайды.  Бірақ  гипноздалған  адамнын  миы  толык 
тежелмейді, 
біраз 
нейрондык 
орталыктар, 
әсіресе, 
таламустағы,  кыртысасты  түйіндер  тежелмейді.  Сол  арал 
сияқты  тежелмей  калган  орталык  аркылы 
екеуінін
188

арасында 
байланыс 
сакталады. 
Осыны 
пайдаланып 
гипноздаушы  адам  гипноздалушы  кісіге  өзінің  әмірін 
жүргізе  алады.  Гипноздың  3  кезеңі  бар:
1)  Сомноленция  —  маужырағанымен  үйықгагысы 
келмейді.  Көзін  ашканымен  жанжағына  карай  алмайды.
2)  Гипнотакция  —■
  үйқысырау.  Көзі  жабык,  гипноз 
жасаушының  әміріне  бағынышты  икемделе  бастайды.
3)  Сомнамбулизм  —  жартылай  үйқы.  Әміршінің 
айтканының  көбін  орындайды.
Гипноздан  оянган  адам  еш  нәрсені  есіне  түсіре 
алмайды.  Не  істедің?  —  деп  сүраса,  жауап  бере  алмайды.
Сомнамбулизм  немесе  лунатизм  жай  өмірде  де 
байкалады.  Кейбір  дені  сау  адамның  өзі  түнде  үйыктап 
жүріп,  түрып,  далаға  шығып  жүреді.  Кейбір  қауіпті 
өткелдерден  оп-оңай  өтіп  кетеді.  Қайтып  орынына  келіп 
жатып  үйықтап  қалады.  Таңертең  неге  сөйттің  деп  сура- 
ганда,  ештеңе  айта  алмайды,  есінде  ештеңе  калмайды. 
Ол  көбінесе  жас  өспірім  балаларда  кездеседі,  жиі  емес 
сирек  кездесетін  жагдай.
Физиологтер  гипнозды  зерттеп,  оның  механизмін 
білмекші  болган.
В.М.  Бехтерев: 
Мидың 
ерікті 
механизмі 
істен 
шыгарылганнан  соң,  еріксіз  механизм  негізінде  гипноз 
туады.  Сондықган  гипноздалган  кісі  еріксіз  қимыл 
жасай  береді.
И .П.  Павлов:  Нерв  процестерінің  теріс  индукция 
ықпалы  нәтижесінде  гипноз  туады.  Гипноздалушының 
сөзі  тежелуді  иррадиация  тәртібімен  ми  қыртысының 
көпшілік  аумагына  таратады.  Бірақ  біраз  нейрондар 
камтылмай  арал  тәрізді  сақталып  калады.  Сол  аркылы  ол 
әмірін  жүргізеді.
П.В.  Симонов:  Гипноз  үйкы  да  емес,  оның  кезеңінің 
бірі  де  емес,  мидын  калыпты  жагдайы да  емес.  Ол  мидың 
әртүрлі  болімдерінін  функциялык  өзара  байланысының 
үзілгендігі,  бірақ  кейбір  қозу  орталыгының  басқалардан 
басымдылыгы  туган  кезде  болатын  агзанын  ерекше  күйі.
Барлык  адам  гипнозга  бірдей  берілмейді.  20  пайызы 
оңай,  тез,  55  пайызы  орташа  көнеді,  ал  25  пайызы  өте 
баяу  киын,  не  тіпті  гипнозга  берілмейді.  Ол  жогаргы
189

жүйке  әрекетінің  типтік  қасиеттеріне  байланысты:  күшті 
үстамсыз  және  күшті  лабильді  типтегілер  қиын  гипноз- 
далады,  ал  күшті  инертті  және  әлсіз  типті  адамдар 
көнгіш  келеді,  өйткені  олар  тез  иланады.
Гипнозбен  емдеу.
 
Гипнозбен  емдеуді 
медицина 
маскүнемдерді,  наркомандарды,  жүйкесі  тозып  үйқысы 
бүзылған  ж әне  т.б.  науқасты  сауыктыру  үшін  колда- 
нады.  Тістің  ауруын  басуға,  хирургиялык  операция  жасау 
кезінде,  әйелдердің  босану  сәтінде  гипнозды  пайдала- 
нып,  ауырсынуды  жеңілдетеді.  Невроздың  кейбір  түрле- 
рін де  гипнозбен  емдеуге  болады.  Психологияда  жүлдызы 
қарсы  адамдарды  созбен  иландырып  мәмлеге  келтіру 
үшін  гипнозды  пайдаланады,  жүйкенін  катты  козуын 
созбен  жайлап  бәсеңдетуге  гипноздын  коп  пайдасы  бар.
Гипноздың  кейбір  әдістерін  театр,  цирк  т.  б.  көніл 
котеретін  демалыс  орындарында  қолданады.  Француз 
Робер  Гудэн  мынадай  гипноздық  сиқыр  корсеткен. 
Бошкеге  топырақ  салдыртқан.  Оның  ішіне  апельсиннің 
дәнін  салған,  үстіне  су  күйған.  Біраздан  кейін  карап 
отырған  жүрттын  көзінше  дән  когеріп  шыға  бастаған. 
Гүл  шашқан.  Жемісі  осіп,  оны  кісілерге  таратып  берген.
Филиппин  хирургтерінің  пышаксыз  операция  жасап 
жатқанын  кинокамерамен  корсеткенде,  сенбеске  болмай­
ды.  Барлық қол  кимылдары  көз  алдында  ешбір  алдау жоқ 
сиякты. 1974  жылы  Филиппин  хирургтерінін  басшысы 
Алекса  Орбито  Швецияга  шақырылып,  дәрігерлер  оның 
мамандыгын  тексергенде 
бөтен  жерде 
оның 
онері 
шықпай  қалған,  өйткені  әрбір  фокус  үйренген  жерде 
және  жағдайда  гана  орындалады.  Оған  шыны  кабырға, 
үстел, 
орындык 
және 
көмекші 
қызметкерлері 
де 
көмектеседі.
Мүндай  гипноз  жасаушылар  біз  куатты  гарыштан 
аламыз,  —  дейді.  Алекса  Орбито  куат  Филипиннін  солар 
түрган  жерінде  ғана  алынады,  —  деген.
Баска  бір  иллюзионист  әйелді  жаткызып  койып, 
арамен  кесіп  екі  боледі.  Қан  бүрк  етіп  шапшып  9-ы 
қатарға  дейін  жетеді.  Қарап  отырған  қауым  сол  кез- 
дейсоқ  канның  бүрк  етуіне  караған  кезде,  әлгі  әйел 
түрып  жүре  береді,  тіпті  ешнәрсе  болмағандай  болып
190

шығады.  Әрине,  мүның  бәрі  гипноз  емес,  жай  коз 
бояушылык
Бүрынғы  кеңес  Одағының  халық  әртісі  Арутюн 
Акопянның 
түсіндіруінше, 
гипнозбен 
хирургиялык 
операция  жасау  мүмкін  емес.  Ал  денесін  арамен  екі  бөліп 
тастап,  қайта  жалғастыруды  иллюзиялық  көрініс  деген. 
Ал  гипноздық  иландыру  түрімен  науқасқа  тек  қана 
уақытша  жәрдем  беруге  болады.  Ол  кәдімгі  жақсы 
дорігерлердің, 
жақсы 
психологтардың 
күнделікті 
әдістерінін  бірі  болып  саналады.

жүктеу/скачать 5,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: