.2 .  МИКРОБИОЛОГИЯЛЫҚ СИНТЕЗ ӘДІСІ

Ферментті препарапар
197
өнімдері, бидай кабығы, күнбағыс пилингтері, меласса, бұршак ұны 
және т.б.) падаланылуы мүмкін.
Биотехнологиялык үдеріс ферменттердін бөлінуінін алдындағы 
үлкен көлемдегі дайындык жұмыстарын енгізеді: тазалау және ауаны 
стерильдеу, жабдыктау, коректендіру заттарын дайындау және олар- 
ды стерильдеу; иітамм-продуценттерді өсіру мен жүргізу, стерильдеуді 
кұру және катан шарттарын сақтау, өсіру, кептіру және т.б.
Өнеркәсіптік өндірістегі көптеген ферменттер жасушалардан 
тыс өнімге жатады, олар өсірілетін сұйыктыктарда жиналады, ол 
онын бөлінуін едәуір женілдетеді. Изоферменттерді (жасушадан 
тыс) алу барысында кұрамында ферменті бар жасушаларды жинау 
және өндеу негізгі тапсырма болып табылады. Ферменттерді алудын 
биотехнологиялык үдерісінің сызбанұскасы төменгі суретте келтірілген.
Коректендіргіш зат дайындау үшін минералды. жануар және өсімдік 
шикізаттарын пайдаланады. Мәдени дакылдардын және аныкталатын 
өнімдердін биосинтезінің дамуын камтамасыз ететін коректендіргіш 
заттардын кұрамына кіретін заттар зиянды коспалардан жойылуы тиіс. 
Шикізаттарды тандау барысында оның өзіндік кұнын, ескеру керек, 
өйткені микробиологиялык синтезде бастапкы заттар мен материалдар 
кұны өте манызды. Қоректендіруші заттардын негізгі компоненттерімен 
бірге ферментация үдерісінде шикізатгардың косымша түрлерін де аз 
қоданбайды.
Микроорганизмдерді мәденилендіру. Микроорганизмдерді мәдени- 
лендіруді сұйык коректендіргіш ортада негізінен терен әдіспен катан 
белгілі pH мәнінде, уакьпта және температурада стерильді ауа бере от- 
ырып жүзеге асырады. Берілетін ауаны тазалау көп сатылы фильтрлеу 
жолымен жүргізеді.
Микробиологиялык өндірістерде өсіру үшін шартты түрде барбо- 
тажды, эрлифты, барботажды-эрлифтті механикалык араластырумен, 
циркуляиияны араластырумен барботажды болып бөлінетін әртүрлі 
ферментаторлары пайдаланады. Ферментатор ағынының кұрылысы 
бойынша толык араластыру немесе толык ығысу аппараттары болуы 
мүмкін. Энергия мен аэроция енгізу әдісі бойынша энергия өндірумен 
аппараттарды газды фаза, сұйык фаза немесе комбинирленген фаза деп 
айырады.
Өндірістік ферментатор көлемі 10-нан 1000 м3 механикалык ара­
ластыру мен барботаждау мен болуы мүмкін. Ферментаторлар әдетте 
герметикалык нилиндрлі сыйымдылыктағы биіктігі 2—2,5 диаметрден 
асатын, көбінесе тот баспайтын шойыннан дайындалатын заттар. Фер-

1 9 8
VIтарау
ментаторларды турбинді, пропеллерді жэне баска типтегі диаметрі 
аппараттың 1/3 кұрайтын араластырғыш кондырылады. Ферменттер 
өндірісінде сакина тәрізді немесе радиалды әуе барботерімен жабдыктал 
ған ферментаторлар таралған. Аппараттағы температураны ұстап тұру 
үшін екі кабатталған кабык немесе жылан тәріздес жылу алмастырғыш 
бар. Ферментаторлар коректендіргіш заттарды, суды және буды; ауаны, 
көбікті өшіргішті, ерітіндіні, pH мәнін реттегішті және т.б.
Ферментатордын жұмыс 
көлеміне 
әдетте 
жалпы 
көлемнен 
6—7/10 жоғары аспайды. Ерітінді бетіндегі бос кеністік көбік 
жинақталатын буферлік ерітінді ретінде пайдаланады және сонымен 
ары карай мәдени сұйыктыктың жоғалуын болдырмайды. Зерттеулер 
көрсеткендей, көбіктенген сұйыктыкта аэрация шарты тығыз ерітіндіге 
карағанда жаксырак болады.
Казіргі заманға сай ферментаторлар өлшеуіш және реттегіш прибор- 
лармен, люктармен және pH-тын оптималды мәнін, температураны, 
көбіктүзілуді, араластырғыштынайналужиілігін, еріген оттегі мөлшерін, 
субстратгы беру жылдамдығын ұстап тұруға арналған компьютерлік 
жүйемен баскару үдерісін жинактайды. Аппаратка койылатын негізгі 
талап — стерильділікті сактау, сондыктан олар жеткілікті түрде ауа 
өткізбейтін және ыстык бумен өндеуге колжетімді (23-сурет).
Микроорганизмдер — продуценттерді өсіру үшін өсірілудің екі 
әдісі-беттік және тереңдіктік колданылады.

жүктеу/скачать 9,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: