82
III тарау
Сондай-ак, киыстыру тәсілі де колданылады: екі компонентте
ерітіндіде болады, одан екеуі бірге тұнады, сонынан олардың біреуін
ерітіндіге өткізеді, екіншісі тұнбада калады. Егер кедергі жасайтын
компонент бірнеше болса төмендегі тәсілдердін біреуін тандап алады:
•
селективті тұндырғыш көмегімен, аныкталатын компонентгі
бөліп алады, кедергі жасаушы компоненттер ерітіндіде калады;
•топтык тұндырғыш тандап алады, ол барлык кедергі жасаушы
компоненттерді бөліп алуға мүмкіндік жасайды, аныкталатын
және ерітіндіде калады.
•барлык элементтер бірге тұндырылады,
одан сон аныкталатын
компонентті ерітіндіге өткізеді, кедергі жасаушылар тұнбада
калады.
Күрделі коспалар болғанда әр түрлі нүскалар және оларды киыстыру
колданылады, сондай-ак тұндыруды баска әдістермен сәйкестендіреді.
Тұндыру әдісімен заттарды бөлу дәрежесіне эсер ететін факторлар:
• тұндырылатын косылыстың ерігіштігі;
• түндырғыштын артык мөлшері;
• ерітінді pH;
• комплекс түзушінің болуы.
Тұздандыру. Акуыздардың тұзды ерітінділердегі ерігіштігі таза
сулы ерітіндідегі ерігіштігіне Караганда томен болып саналды. Акуыз
ерітіндісіне тұзды косу, белгілі бір түз коннентрациясының акуыз кон-
центрациясына карағанда жоғары болуына
әкеп соктыруы акуыздын
тұнбаға түсуіне әкеп октырады. Акуыздардың түнбаға түсу дәрежесі
ерітіндідегі тұз концентрациясынан және ерітінді жүйесіне байланысты
болмак. Осындай үдерістер әсерінде тұздандыру үдерісі негізделген.
Ерітіндідегі акуызды тұрактандырушы фактор ретінде гидратгык
кабыкты айтуға болады, ол — акуыз молекуласының бетінде белгілі
бір бағытпен бағытталып орналаскан су молекуласынан тұратын
кабык. Көптеген акуыз молекулаларынын беттері теріс зарядталған
және оларға су молекуласының дипольдері
оң зарядталған полюстері
аркылы тартылады. Акуыз молекуласының гидрофилдік касиеттері
жоғары болған сайын, оның кұрамында және бетінде акуыздын по-
лярлы радикалдары көп болтан сайын онын гидраттык кабыкты тар-
туы және түзуі күшті байкалады және онда кабат калындау болады.
Гидраттык кабыктағы су ерекше касиеттерді көрсетеді: ол бос болмай-
ды, керісінше акуыз молекуласымен байланыскан. Бұл — байланыскан
су. Ол акуыздыкка жаткызылады және сондыктан ерекше касиеттерді
көрсетеді.
Жаңа галенді препарапар және жеке
запардың препараттары
8 3
Тұздандыру үдерісінде әртүрлі тұз әртүрлі тұздандыру дәрежесін
және әртүрлі касиетті көрсетеді. 1389 жылы Гофмейстер айтып кет-
кендей акуыздардын тұнбаға түсуі көп зарядты анионды немесе кати-
онды тұздардың әсерінен болады деген. Алдағы берілген Гофмейстер
иондарының катары (немесе лиотропты катар) тұздандыру дәрежесінін
төмендеуіне байланысты орналаскан:
Достарыңызбен бөлісу: