Газет «а полиграфия» жшс баспаханасында

ішінен      пай-

ғамбар  жасы-

н а  

ж е т і п ,

қ а р т т ы қ қ а

м ә н д і   т ү р д е

а я қ  

б а с қ а н

с і з д і   т а ң д а п

о т ы р м ы з .

Ж а н   –   ж а ғ ы -

ң ы з  

қ а у м а -

л а п ,   ж ы л ы -

ң ы з б ен  

д е ,

ж а с ы ң ы з б ен

де  құттықтап

жатқан  болар.

Наурыз  мере-

к е с і н   е р е к ш е

к ү т е с і з .   Д е -

мек, наурызда

м е р е к е м е н

қ а т а р   т у ғ а н

к ү н   д е   қ а т а р

т о й л а н а д ы

екен  ғой...

—  Әрине,  баршамыз  күн  шуа-

ғын  төккен  Наурыз  айын  асыға

к ү т е м і з .     Б а р ш а   ж ұ р т   т ө с

қағыстырып, көрісу басталады.

Ұ л ы с т ы ң   ұ л ы   к ү н і н д е   а у ы л

т ұ р ғ ы н д а р ы   б і р   –   б і р і н   ж ы л

б а с ы м ен   қ ұ т т ы қ т а п ,     ж ы л ы

тілектерін  білдіреді.  Сонымен

қатар,  құдай  қосқан  қосағым

м е р е к е л і к   д а с т а р х а н   ж а й ы п ,

н а у р ы з   к ө ж е с і н   а с ы п   қ о я д ы .

Балаларым,  тума – туысым,

Наурыз  мейрамымен  құтты қ-

тай  келіп,  менің  туған  күнімді

де  ұмыт  қалдырмайды.

—   А у д а н д а ғ ы   б і р д ен   б і р

өнер  ордасы  мәдениет  үйінде

қызмет жасап, зейнетке шығып

ж а т ы р с ы з .  

О н ы ң  

ү с т і не

ж ұ р т ш ы л ы қ   с і з д і   б а я н н ы ң

қ ұ л а ғ ы н д а   о й н а й т ы н   м у з ы -

кант  ретінде  жақсы  таниды.

Қызмет  жолыңыз  туралы  да

айтып  отырсаңыз...

— Мен 5 класста оқып жүрге-

німде,  ауылға  ән – музыкадан

беретін  Айберген  деген  ағай

көшіп  келді.  Домбыра  тартуды

өзімнің  әуесқойлығыммен  әуелі

нотасыз   үйрендім .  Арасында

оркестрге  қосылып,  домбыра

тартатынмын.  Бірақ,  аккарди-

он  тартып  тұрған  балаларға

қызығып  қарайтын  едім.  Менің

аккардион тартуға көңілім ауып

тұрды. Айберген ағай мені бай-

қаған болар, бір күні «Марат сен

«Келіншек»  күйінің  нотасын  ак-

к а р д и о н ғ а   т ү с і р ш і » ,   -   д е д і .

Аккардионның  клавиштері  дом-

б ы р а ғ а   ұ қ с а с   е к ен,   б а я нғ а

т ү с і р д і м .   А й б е р г ен   а ғ а й д ы ң

көңілінен  шы қты.  Содан  бас-

тап  аккардион  тарта  баста-

д ы м .   Б ұ л   а с п а п т ы   т а р т у ғ а

құмартқаным    соншалы қ,  ор-

кестрде  кішкентай  болсам  да

аккардионның  ауыр  салмағын

сезбей  қалатынмын.  1968  жыл-

д а н   б а с т а п   « Қ а з а н ғ а п »   о р -

кестрінің  мүшесі  болдым.  Ол

кезде  мен  16  жаста  едім.  1969

жылы  кезіндегі  Ақтөбе  қаласы-

нада мәдени – ағарту училище-

с і не  

қ ұ ж а т т а р  

д а й ы н д а п

ж ү р г ен м і н.   О р к е с т р   М ә с к еу

қаласына  баратын  болып,  сол

7

20 наурыз 2015

Ұлыс  күнінде  сәлемдесудің  де

қалыптасқан дәстүрі бар, ер адам-

дар қос қолдасып төс соғыстыра-

ды, әйелдер құшақтасады. Деген-

мен әлеуметтік  дәрежесіне байла-

нысты көрісудің әдет – ғұрыптары

да біздің өңірімізде жақсы  сақтал-

ған. Қос қолдап амандасып, төс со-

ғыстыру – өмір  тірегім – төсім,

тіршілік көзім – екі қолым аман-сау

болсын  дегенді  білдіреді  екен.

Көрісудің  астарында  үлкен  мағы-

на жатқанын осыдан – ақ байқауға

болады.  1  қаңтардағы  жаңа  жыл

мерекесі  барынша  тойланса  да,

Наурыздың  жыл  басы  екенін

білеміз.  Юнеско  2010  жылдың  10

мамырынан  бастап  Біріккен

Ұлттар Ұйымының Бас ассамбле-

ясының 64-қарарына  сәйкес  21

наурыз  «Халықаралық  Наурыз

күні»  болып  аталып  келеді.  Бас

ассамблея өзінің берген түсінікте-

месінде «Наурызды көктем мере-

кесі  ретінде 3000 жылдан  бері

Балқан  түбегінде,  Қара  теңіз  ай-

мағында,  Кавказда,  Орта  Азияда

және  Таяу  Шығыста 300 миллион

адам  тойлап  келе  жатқандығын»

мәлімдеді.  Ал UNESCO болса,

2009  жылдың 30 қыркүйегінде

Наурыз  мейрамын  адамзаттың

материалдық  емес  мәдени  мұра

тізіміне кіргізді. Наурыздың айрық-

ша  тәлім-тәрбиелік,  үлгі-өнегелік,

сән-салтанаттылық,  мәрт-жомар-

ттық,  қадыр-қасиеттілік  нышан

белгілері  мен  таным-ұғымдары-

ның үлгі-түрлері өте көп. Оның бәрі

әр  адамды  жоғары  саналылыққа,

әдептілікке, өнегелікке, бауырмал-

дылыққа, көргенділікке, ізеттілік пен

білімділікке  баурайды.  Наурызды

әр халықтың асыға күтетіні де осы-

дан болса керек.

Халықтың мифологиялық түсінігі

бойынша  21  наурыз  түні  даланы

Қыдыр аралайды. Ұлыс күні қазақ

елі  үшін  әрқашан  қасиетті,  киелі

саналған.  Халық  таза,  жаңа  киім-

дерін киген. Наурыз - бірліктің, та-

тулықтың,  еңбектің,  көктемнің,

ізгіліктің,  бақыттың  мерекесі  реті-

нде  тойланған.  Сондықтан  да  бо-

лар, бұл күні шаттанбайтын, қуан-

байтын, мейірленбейтін адам бол-

маған.  Бұл  күні  жақсы  тілек  тілеу,

кұттықтау,  кешірім  жасау,  табысу

сияқты  адамгершілік  қасиеттер

көрініс тауып, кейінгі ұрпақтар сон-

дай  жақсы  өнегеден  үлгі  алған.

Наурыз діни де дінге жат та мере-

ке  емес.  Бүгінде  Наурыз  мере-

кесін  «жақсы  бидғат»  деп  тануға

бола  ма  деген  сыңайдағы  сұрақ-

тар кездесіп жатады. Ханафи маз-

хабының  шарттарымен  Наурыз

мерекесін  жақсы  бидғат  деп  та-

нуға  толық  негіз  бар  екендігін  ай-

тады  мамандар.  Себебі,  атақты

имам Ағзам құқықтық мектебіндегі

үкім берудің жеті қайнаркөзінің бірі

– «әдет-ғұрып» болып табылады.

Үкім берудің «әдет-ғұрып» қағида-

сы  бойынша,  ислам  жаңадан  ен-

ген елдің бұрынғы салт-дәстүрлері

ислам  негіздеріне  қайшы  келмей,

қоғамдық  қатынасты  оң  реттеген

болса,  бұл  салт-дәстүрлер  сақта-

лады,  әрі  мұсылман  құқығының

үкімі  ретінде  қарастырылады.

Бүгінгі  дәстүріміздегі  Наурыз  ме-

рекесінің  исламға  ешқандай  ала-

бөтендігі жоқ. Бұрынғы Наурыз ме-

рекесін от жағып қарсы алушылық

ритуалы үрдістен әлдеқашан шы-

ғарылып  тасталған.  Тіпті,  Наурыз

мерекесі  ислам  мәдениетімен  то-

лықтай  үндестік  табады  деуге  де

Қо

Қо

Қо

Қо

Қой  үстін

й  үстін

й  үстін

й  үстін

й  үстінеееее

болады. Мәселен, Наурыз мереке-

сінде  дайындалатын  «наурыз

көженің»  ислам  мәдениетіндегі

«ашура  тәттісімен»  мазмұны  бір.

Нұх  (ғ.с.)  кемеден  қауымымен

жерге  түскенде  дорбаның  түбінде

там-тұм қалған түрлі дақылдарды

қазанға салып пісіріп, содан «ашу-

ра  тәттісін»  жасаған.  Әрбір  жылы

мұсылмандар  Ашура  мерекесі

күндері  «ашура  тәттісін»  жасап,

бір-бірін  қонақ  етеді.  Қазақтар  да

Наурыз мерекесінде қыстан   қал-

ған дорбаның түбіндегі дән-дақыл-

дан «наурыз көже» дайындап, бір-

біріне  дәм  таттырады.  Сондықтан

наурыз көженің дәмін татып көрме-

ген қазақ жоқ шығар, сірә?!

Дана халқымыз: «Бір тал кессең,

он тал ек» деген. Осындай айтулы

күндері еліміздің әрбір азаматы өзі

ауласына, көшесіне ағаш отырғыз-

са  үлкен  сауапты  іс  болары  хақ.

Асыл  дінімізде  табиғатты  аялау

және  қамқорлыққа  алу  жайында

Пайғамбарамыз  (с.а.с)  айтып

өткен.  Хадисте: «Қиямет  қайым

басталған кезде кімнің қолында бір

құрма  ағашының  көшеті  (тал  шы-

Мәшһүр Жүсіп: «Қазақ-

тың қазақ болғанда,

өзіне арналған, сыбаға-

сына тиген жалғыз

мейрамы – наурызнама»

бығы)  болса,  қиямет  болмастан

бұрын  отырғызуға  күші  жетсе  де-

реу  отырғызып  үлгерсін». «Бір

мұсылман бір ағаш отырғызса не-

месе бір нәрсе ексе және одан бір

құс, бір адам немесе жануар жесе,

ол адам үшін садақа болып есеп-

теледі». «Бір адам бір ағаш  отыр-

ғызса,  дәптеріне  отырғызған

ағашының жемісіндей сауап жазы-

лады» — деген. Сондықтан да осы

күндері ағаш отырғызуды дәстүрге

айналдырудың  сауабы  өте  мол.

Кеңес өкіметінің алғашқы кезеңде-

рінде (1920 – 25) шығыс халықта-

ры  бұл  мерекені  атап  өткенімен,

1926  жылы  ол  “діни  мейрам”,

“ескілік сарқыншағы” деп танылып

тоқтатылды,  бірақ  Қазақстанның

бар аумақтарында жасырын түрде

сақталып қалды. 1988 жылдан Ал-

маты  қаласында,  республиканың

көптеген  аудандарында  Наурыз

жалпыхалықтық  мейрам  ретінде

қайта тойлана бастады.

Мұхарам – араб тілінде «тыйым

салынған»  деген  сөз.  Ертеде  Шы-

ғыс  елдері  Наурызды  «мұхарам»

деп  атаған.  Оның  мәнісі:  қасиетті

айда 

табиғатты 

ластауға,

тәртіпсіздікке,  ұрлыққа,  ғайбат

сөзге, ішімдікке тағы басқа жағым-

сыз  істерге  тыйым  салынған.  Де-

мек  мұсылман  елінде  наурыз

әдептілік,  адамгершілік,  пәктік  си-

яқты асыл қасиеттерді дарытатын,

дамытатын,  ұлықтайтын  күн  есе-

бінде ерекшелінген. Әр адам өзіне,

отбасына  немесе  жақын  тума-ту-

ыстары  мен  дос-жарандарын

Ұлыстың  ұлы  күнімен  құттықтап,

жақсы тілек тілейді, бір-бірінің үйіне

кіріп, дәм татады. Бұл тілек — дос-

тық көңіл мен тілектестіктің, адам-

гершіліктің  белгісі,  әр  тойдың  жа-

расты салтының бірі ретінде айты-

латын болған.

Б.  АЛПЫСБАЕВА

Интернет  материалдары

негізінде  әзірленді.

сарқыт

сарқыт

сарқыт

сарқыт

сарқыт

кездегі  басшымыз  марқұм  Са-

рыбаев  Сүндет  ағай  менің  бар-

ғанымды  ыңғайлады.  Сөйтіп,

Мәскеуге де  барып келдік.  Оқу

жайында  қалды.  Содан  келесі

ж ы л ы       А қ т ө б е   о б л ы с т ы қ

халы қ  шығармашылығы  үйі  жа-

нындағы  1  жылды қ  баянистер

д а й ы н д а й т ы н   к у р с т ы   о қ ы п ,

жақсы  аяқтап  шы қтым.

—  Алғаш  еңбек  жолыңызды

қай  жерден  бастадыңыз?

—   А л ғ а ш ы   е ң б е к   ж о л ы м д ы

Жарқамыс  ауылында  клуб  мең-

герушісі болып бастадым.  Сол

д ей і н   к ө т е р і л д і м .   А у д а н д ы қ

мәдениет  үйінде 2004 жылдан

бері  қарай  тұрақты  жұмыс  жа-

с а п ,   б ү г і н д е   з ей не т к е р л і к к е

шы ққан  жайым  бар.  Мен  жұмыс

жасаған  жылдары  ұжымымның

арасында  өте  жақсы  қарым  –

қатынаста  болдым.  Ұжымдас-

т а р ы м н ы ң   б і р не ш еу і   ө з і м н і ң

шәкірттерім.

—  Шәкіртім  деп  кімді  айта

алар  едіңіз?

—  Нұрәділ,  Гүлжан,  Рахила,

Мәншүк  барлығы  да  менің  мақ-

т а н ы ш т а р ы м .   С о н д а й   –   а қ ,

қателік  кетсе,  қателігімді  тез

түсініп,  қандай  жағдай  болма-

сын  кешірім  сұрауға  дайын  бо-

лып  тұрамын.

—  Т о й ы ң ы з   т о й ғ а   ұ л а с ы п

жатыр. Тәуелсіз елімізде де ай-

тулы даталар тойлануда. Пай-

ғамбар  жасына  жеткен  қария

келсе,  мінезі  сондай  болады

деп  естиміз.  Сіздің  мінезіңіз

қандай?  Жалпы,  өзіңізге  сын

көзбен  қарай  аласыз  ба?

— Көпшілігі,  мені қарапайым,

сабырлы кісі ретінде қабылдай-

ды.  Әрине,  сын  көзбен  қарай

а л а м ы н.   М і не з і м ,   б і р   і с т і

міндеттеп  алған  соң,  сол  істі

тындырмайынша  тыныш  тап-

п а й м ы н.   Я ғ н и ,   т е з   к ү й і п   –

п і с е м і н.  

С о н д а й - а қ ,  

м енен

ретінде  халыққа  тілегіңіз...

— Келе жатқан қой жылы той

ж ы л ы   б о л с ы н !   Б и ы л ғ ы   ж ы л

қазақ  халқы  үшін  мерекелі  де

б е р е к е л і   ж ы л   б о л ғ а л ы   т ұ р .

Күлімдеп келіп жеткен Ұлыстың

ұ л ы   к ү н і   б а р ш а ң ы з ғ а   б а қ

арада  әскер  қатарына  атта-

нып,  екі  жыл  борышымды  өтеп

келдім.  Одан  кейінде    де  мәде-

ниет  саласында  көптеген  қыз-

меттер  атқардым.  Сүйемел-

деушіден  көркемдік  жетекшіге

«Қызғалдақтар», «Жұлдыздар»

және  «Құрбы  қыздар»  атты

қыздар  ансамбльдерін  құрдым.

Олар  да  өз  заманында  мақтау-

лы  болды.

—  Адам  қай  мезгілде  өмірге

әкелсін!  Молшылы қ,  бақыт,  бе-

р е к е ,   б і р л і к ,   б ей б і т   ө м і р

тілеймін!

—  Әңгімеңізге  рахмет!

М.  МАНАРБЕКҚЫЗЫ.

Біздің  ауданда  жаңа  жыл  мерекесі  14  наурыздан  бастала-

ды.  Өзге  аудандарға,  өңірлерге  қарағанда  біздің  жердің

қазақы  иісі  бұрқырап  тұратыны  жасырын  емес.  Үйді – үйді

аралап,  қол  алысып  көрісу  жылдағы  жағымды  үрдіс.  Осы-

лайша күн мен түн теңелетін шаққа жетіп, жұртшылық мәре –

сәре  болып  Ұлыстың  ұлы  күнін  тойлайды.

бозторғай

бозторғай

бозторғай

бозторғай

бозторғай

жұмыртқалайтын

жұмыртқалайтын

жұмыртқалайтын

жұмыртқалайтын

жұмыртқалайтын

жыл

жыл

жыл

жыл

жыл