Гесс заңы және оның салдары

1840 ж. Г.И. Гесс ашқан заң соның атымен аталып, термохимияның негізгі заңы болып табылады. Ол заң бойынша егер бастапқы берілген заттардан әр түрлі жолдармен белгілі бір өнімдер алатын болса, онда осы өнімдердің алу жолдарына байланыссыз барлық жолдардың жылу эффектілері бірдей болады. Басқаша айтқанда, химиялық реакцияның жылу эффектісі бастапқы заттар мен реакция өнімдерінің түрлері мен күйіне байланыста болады да, ол реакцияның жүру жолына тәуелсіз болады.

Гесс заңы тұрақты көлемде жүретін процестерге (онда жылу эффектісі Q=ΔV) және тұрақты қысымда жүретін процестерге (онда жылу эффектісі Q=ΔH) қолданылады. Изобарлық процестер үшін Гесс заңының сұлбасын былай түсіндіруге болады (2.2-сурет).

Мұндағы бастапқы заттар - А₁, А_2, А₃, ал В₁, В₂, В₃ реакция өнімдері. 2.2-суретте көрсетілгендей, реакция өнімдерін үш түрлі жолмен алуға болады екен. Бірінші жолдың жылу эффектісі - ΔН₁. Ал екінші жолдың реакцияларының жылу эффектілері - ΔН₂, ΔН₃,

үшінші жолдың жылу эффектілері - ΔН₄, ΔН₅ және ΔН₆. Осы жылу эффектілері Гесс заңы бойынша мынадай қатынаста болады:

ΔН₁=ΔН₂+ΔН₃=ΔН₄+ΔН₅+ΔН₆

Гесс заңын көрнекті етіп түсіндіру үшін бастапқы заттар ретінде оттек пен көмірді (таза көміртектен тұратын болса), ал реакция өнімі ретінде көмірқышқыл газын қарастырайық (2.3-сурет).

Сұлбада көрсетілгендей