Горизонтальдардың қасиеттері және оларды биіктіктер арқылы жүргізу
Жер бетінің бедері топографиялық карталар мен пландарда горизонтальдар, шартты белгілер және биіктіктерді жазу арқылы бейнеленеді. Құрлық бетіндегі абсолют биіктері бірдей нүктелерді біріктіретін қисық тұйық сызықтар горизонтальдар деп аталады.
Жер бетінің бедері топографиялық карталар мен пландарда горизонтальдар, шартты белгілер және биіктіктерді жазу арқылы бейнеленеді. Құрлық бетіндегі абсолют биіктері бірдей нүктелерді біріктіретін қисық тұйық сызықтар горизонтальдар деп аталады.
Горизонтальдардың өзара қашықтығы еңістің қаншалықты құлама тіктігін білдіреді.
Горизонтальдар арасындағы ең қысқа арақашықтық, яғни горизонтальға перпендикуляр
Горизонтальдың қасиеттері
Бір горизонтальдың бойында жатқан барлық нүктелердің биіктіктері бірдей болады.
Тұйықталған горизонталь төбе не қазаншұңқырларды білдіреді. Оларды бергштрихтар немесе жазулар арқылы айыруға болады.
План мен карталардағы горизонтальдар үздіксіз болуы тиіс.
Гризонтальдар бір-бірімен қиылыспайды.
Жер бедерінің түрлері
Топографиялық түсірістер нәтижесінде жер бетіндегі нүктелердің пландық орны мен биіктіктері алынады. Осы нүктелердің биіктіктері негізінде жердің бедері горизонтальдар арқылы бейнеленеді.
Топографиялық түсірістер нәтижесінде жер бетіндегі нүктелердің пландық орны мен биіктіктері алынады. Осы нүктелердің биіктіктері негізінде жердің бедері горизонтальдар арқылы бейнеленеді.
Ол үшін ең алдымен жер бедері қимасының биіктігі таңдалып алынады. Содан кейін бір еңістікте жатқан нүктелер түзусызықпен қосылады да, сол сызықтар бойынан жер бедері қимасының биіктігіне сай келетін нүктелер табылады. Бұл әрекетті интерполяциялау деп атайды.
Ол үшін ең алдымен жер бедері қимасының биіктігі таңдалып алынады. Содан кейін бір еңістікте жатқан нүктелер түзусызықпен қосылады да, сол сызықтар бойынан жер бедері қимасының биіктігіне сай келетін нүктелер табылады. Бұл әрекетті интерполяциялау деп атайды.
Ол үшін миллиметрлік қағаз бетіне ара қашықтығы бірдей параллель бірнеше сызықтар жүргізіледі. Олар қабылданған жер бедерінің қимасына және нүктелердің биіктігіне сәйкес цифрланады, 1-2 сызығынамиллиметрлік қағазды параллель ұстап, 1 және 2 нүктелерін олардың биіктігіне сәйкес миллиметрлік қағазға түсіреді.
Ол үшін миллиметрлік қағаз бетіне ара қашықтығы бірдей параллель бірнеше сызықтар жүргізіледі. Олар қабылданған жер бедерінің қимасына және нүктелердің биіктігіне сәйкес цифрланады, 1-2 сызығына миллиметрлік қағазды параллель ұстап, 1 және 2 нүктелерін олардың биіктігіне сәйкес миллиметрлік қағазға түсіреді.
Ол үшін миллиметрлік қағаз бетіне ара қашықтығы бірдей параллель бірнеше сызықтар жүргізіледі. Олар қабылданған жер бедерінің қимасына және нүктелердің биіктігіне сәйкес цифрланады, 1-2 сызығынамиллиметрлік қағазды параллель ұстап, 1 және 2 нүктелтүсіредіерін олардың биіктігіне сәйкес миллиметрлік қағазға.
Табылған нүктелерді түзу сызықпен қосып, 1-2 сызығының профилін табамыз, профильді миллиметрлік қағаздың цифрланған сызықтарымен қиылысқан нүктелерін белгілейміз. Осы нүктелерді 1-2 сызығына проекциялап, биіктіктері 49, 50 және 51м-лі горизонтальдар өтетін нүктелердің орнын табамыз.
Іс жүзінде интерполяциялау үшін миллиметрлік қағаздың орнына паралель сызықтар жүргізілген мөлдір қағаз (калька) жиі қолданылады. Калькадағы паралель сызықтарды жер бедерінің қималары мен пландағы нүктелердің биіктіктеріне сай етіп цифрлайды.
Іс жүзінде интерполяциялау үшін миллиметрлік қағаздың орнына паралель сызықтар жүргізілген мөлдір қағаз (калька) жиі қолданылады. Калькадағы паралель сызықтарды жер бедерінің қималары мен пландағы нүктелердің биіктіктеріне сай етіп цифрлайды.