Плутарх
Плутарх (І ғ.). Плутарх — (46-127 ж.) әйгілі грек философы, биограф-қаламгері. Ол Беотии облысында Хероней жерінде ауқатты отбасында дүниеге келеді. Жоғарғы білімді Афиныда алады. Плутарх дельфиялық абыздармен тығыз байланысының арқасында Афины азамттығын алады. Оның бізге жеткен шығармаларын екі топқа бөлуге болады: «Ноіка» және «Моrаlіа» деген жалпы атауға ие болған биографиялық не тарихи еңбектері мен философиялық публицистика стилінде жазылған шығармалар.
Бірінші топқа жататын шығармаларынан 46 қатары жеткен, онда 4 биографиялық суреттеулері (Артаксерк, Арат, Гальб және Отон) де кездеседі, қалғаны жетпеген.
Плутархтың еңбектерінің 20 шақтысы арнайы этикаға арналып жазылған. Онда Плутарх барынша адамдарды «қайырымдылыққа үйретуге» тырысады, өмірден алынған даналық сөздер мен ақын адамдардың сөздерімен толықтырады. Плутарх шығармаларындағы мораль дінмен байланыстырылады. Ол ырымшылдыққа қарсы тұрды, сонымен қатар эпикуршілдердің атеизміне және евгемеристтердің прагматикалық рационализміне қарсы шықты.
Плутархтың «Үстел басындағы әңгімелер» атты шығармасында тұлға түсінігі барынша кең мағынада талқыланған. Бұл шығарма 9 кітаптан тұрады. Онда еврейлердің шошқа етінен өздерін тыюы туралы, музалар саны туралы, билердің түрлері жайлы, т.б. жазады. Қаламгер сонымен қатар «Жеті ғұламаның думаны», «Гомердің өмірі», «Философтардың догматтары туралы», «Өзендер туралы» т.б. көптеген туындылары да бар.
Плутархтың жазбалары негізінде еуропалық мәдениетте антикалық тарих туралы пікірлер қалыптаса бастады. Сондықтан да Плутархтың еңбектерін Ағартушылық дәуір ойшылдары, Ұлы француз қайраткерлері және декабристердің ұрпақтары жоғары бағалады.
Достарыңызбен бөлісу: |