Х а б а р ш ы с ы в е с т н и к семипалатинского государственного

 
 
19 
противоречий  между    принципалом    и    агентом.  В  классической  теории  в  качестве  принципала 
выступает  собственник  фирмы,  а  в  качестве  агентов  топ-менеджеры.  Определение  принципала 
нуждается,  однако,  в  некотором  дополнении.  С  юридической  точки  зрения  собственником 
является каждый акционер компании. 
С реальной точки зрения, в том числе и в Казахстане, на принятие решений, на выработку 
стратегии компании могут оказывать влияние только крупнейшие акционеры. 
В  связи  с  этим  часто  говорят,  что  крупнейшие  акционеры  осуществляют  свое  право  на 
контроль компании, тогда как остальные акционеры характеризуются как миноритарные, интерес 
которых  заключается  в  получении  дивидендов  и в  продаже  акций  компании  при  благоприятных 
изменениях цены.  
Во всех этих случаях контролирующие акционеры имеют различные мотивы и приоритеты, 
по-своему  строят  свои  взаимоотношения  с  менеджментом,  в  одних  случаях  активно  участвуя  в 
управлении,  в  других  —  лишь  осуществляя  контроль  над  ключевыми  решениями  через  Совет 
директоров. 
В казахстанской практике часто встречается ситуация, когда основной акционер, владеющий 
наибольшим  пакетом  акций,  становится  председателем  совета  директоров  и  из  этой  позиции 
осуществляет руководство и контроль над работой акционерного общества. Отдельную проблему 
представляет  взаимосвязь  между  эффективностью  деятельности  компании  и  качеством 
корпоративного управления в ней.Важность корпоративного управления в Казахстане официально 
была  признана  впервые  Ассоциацией  финансистов.  В  Казахстане  основными  внутренними 
инвесторами  являются  финансовые  институты.  Именно  они  нуждаются  в  дополнительной  к 
требованиям  законов  защите  инвестированных  капиталов.  Решив  начать  с  себя,  Ассоциация 
финансистов создала в  2004 г рабочую группу по разработке модельного Кодекса корпоративного 
управления.  Такой  кодекс  появился  2005  г.      Позднее  появились  требования  наличия  Кодекса 
корпоративного управления и для того, чтобы попасть в листинг Казахстанской фондовой биржи. 
Так  как  многие  казахстанские  компании  приняли  решение  о  выходе  на  IPO  (размещении  своих 
ценных бумаг) на других биржах, то и для них наличие системы корпоративного управления стало 
важным,  т.к.  требования  по  наличию  корпоративного  управления  имеются  практически  на  всех 
мировых торговых площадках.  
Обобщая  важность  корпоративного  управления  можно  говорить  о  том,  что  его  наличие 
приводит к: 
•
 
повышению  привлекательности в глазах акционеров (инвесторов); 
•
 
снижается стоимость привлекаемого капитала, повышается интерес инвесторов;  
•
 
повышению стоимости акций; 
•
 
увеличению  объема привлекаемого капитала на единицу номинальной стоимости акций; 
•
 
возможности  сэкономить  на  дивидендах  (акционеры  получают  прибыль  за  счет  роста 
курсовой стоимости); 
•
 
повышению  оперативной  эффективности  и  повышению  эффективности  использования 
капитала  в интересах прибыльного и устойчивого развития компании и ее акционеров; 
•
 
улучшается репутация компании и страны. 
Законодательства  стран,  в  том  числе  и  законодательство  Казахстана  не  может,  да  и  не 
должно  учитывать  все  нюансы  работы  акционерных  обществ,  взаимоотношений  между 
акционерами,  советом  директоров  и  исполнительным  органом,  все  особенности  проведения 
собрания    акционеров,  заседаний  совета  директоров,  работы  комитетов  совета  и  многое  другое. 
Это все внутренние стандарты общества. 
Но,  для  того,  чтобы  сохранять  и  увеличивать  благосостояние  акционеров,  учитывая 
интересы  и  других  групп,  которые  могут  повлиять  на  деятельность  общества,  Организация 
Экономического  Сотрудничества  и  Развития  (ОЭСР)  предлагает  принципы  корпоративного 
управления: 
1.
 
Обеспечение  основы  для  эффективной  структуры  корпоративного  Управления  - 
структура  корпоративного  управления  должна  продвигать  прозрачные  и  эффективные  рынки, 
соответствовать  требованиям  законов  и  ясно  определять  разделение  власти  на  надзорную, 
регулирующую и управляющую.  
2.
 
Соблюдение  прав  акционеров  -  они  включают  набор  прав,  в  том  числе  безопасность 
собственности  на  акции,  право  на  полное  раскрытие  информации,  право  голосовать,  участие  в 
принятии решений о продаже или изменениях корпоративной собственности, включая слияния и 
поглощения.  

 
 
20 
3.
 
Равное  отношение  к  акционерам  -  равное  отношение  включает  защиту    прав 
миноритарных  акционеров  через  постановку  систем,  которые  бы  не  позволяли  мажоритарным 
акционерам и инсайдерам, включая руководителей и директоров, получать преимущества от своих 
положения  и  должностей.  Сделки  с  внутренними  заинтересованными  лицами,  например,  прямо 
запрещены и директора обязаны раскрывать любой материальный интерес касающийся  сделок. 
4.
 
Учет  роли  заинтересованных  лиц  в  Корпоративном  Управлении  -ОЭСР  признает 
наличие  других  заинтересованных  лиц  в  компании  кроме  акционеров.    Банки,  держатели 
облигаций и сотрудники, например, являются важными заинтересованными лицами.  
5.
 
Раскрытие информации и прозрачность - структура корпоративного управления должна 
обеспечивать  своевременное  и  точное  раскрытие  информации  по  всем  существенным  вопросам, 
касающимся  корпорации,  включая  финансовое  положение,  результаты  деятельности, 
собственность и управление компанией, которые могут повлиять на решения акционеров. 
6.
 
Обязанности  совета  директоров  -  структура    корпоративного  управления  должна 
обеспечивать  стратегическое  управление  компанией,  эффективный  контроль  над  менеджментом 
со стороны правления, контроль совета директоров над правлением, а также подотчетность совета 
директоров  акционерам. 
У каждой страны и у каждой организации есть свои особенности. И наша страна не является 
исключение из правил. Тем самым в формирующейся в Казахстане система  КУ характеризуется 
некоторыми особенностями:  
•
 
перманентный процесс перераспределения собственности в Корпорациях;  
•
 
специфические  мотивации  многих  инсайдеров  (менеджеров  и  крупных  акционеров), 
связанные с контролем финансовых потоков и «выводом» активов корпорации;  
•
 
концентрация  акций  (контрольного  пакета)  в  руках  директорского  корпуса  или 
генерального директора;  
•
 
слабую  или  нетипичную  роль  традиционных  «внешних»  механизмов  корпоративного 
управления (рынок ценных бумаг, банкротства, рынок корпоративного управления и  контроля), и 
т.д. 
На ряду с особенностями есть и свои слабые стороны в развитии КУ: 
•
 
отсутствие  в  корпорации  равноправного  представительства  участников  деятельности 
корпорации.  Нет  четкой  равноправной  системы  разделения  властных  полномочий,  прав, 
ответственности и функций между различными уровнями управляющей системы, а также между 
участниками процесса принятия решений.  
•
 
высокая степень централизации управления корпорациями, т.е. это сильная привязанность 
к  центральному  органу  управления,  отсутствие  самостоятельности  в  принятии  решений.  Это  в 
значительной  степени  служит  препятствием  на  пути  формирования  и  развития  корпоративного 
управления 
•
 
непонимание многими  руководителями того, что собой представляет КУ, корпоративная 
культура,  предпринимательская  этика,  правила  экономической  игры,  кодекс  или  принципы 
корпоративного поведения и т.д.  
Как  показывают  исследования,  многих  международных  компании  многие  корпорации  в 
Казахстане    фактически  принадлежат  не  акционерам,  а  группам  частных  лиц,  контролирующим 
компании  на  основе  сочетания  законных  и  незаконных  методов.  Часто  реальных  владельцев 
вообще  трудно  или  даже  невозможно  обнаружить,  поскольку  отсутствуют  какие-либо  реестры 
собственников.  Причем,  как  пишут  А.  Радыгин  и  Ж.  Сидоров  «акционеры,  входящие  в 
контролирующую  группу  выступают  по  единому  сценарию,  разработанному  реальными 
владельцами.  В  этом  случае  иски  к  реальным  владельцам  при  нанесении  ущерба  рядовым 
«аутсайдером» невозможны  – владельцы скрыты за многими структурами». 
Говоря  другими  словами,  как  и  в  нашей  стране,  так  и  во  многих  странах  с  транзитной 
экономикой  особенностью  стало  отсутствие  разграничений  между  управляющим  и 
контролирующим акционером. Причина в том, что, многие акционеры и руководители в их лице 
бояться  потерять  контроль  над  своим  капиталом  и  тем  самым    не  желают  делегировать  свои 
полномочия  даже в  оперативном управление корпорацией. 
Поэтому  вполне  объясним  тот  факт,  почему    система  управления  носит  авторитарный 
характер.  Многие  ученые  характеризуют  все  это  отголосками  старой  советской  системы 
управления.  Руководители  и  акционеры  еще  не  в  полной  мере  осознали  преимущества  КУ.  В 
результате,  недоверия  к  корпоративному  управлении    теряется  целостность  корпорации  как 
взаимосвязанной  совокупности  человеческих  ресурсов,  средств  и  предметов  труда.  Все  это  в 
конечном  итоге  снижает  конкурентоспособность  и  рыночную  стоимость  корпорации.  Следует 

 
 
21 
подчеркнуть, что само понятие «КУ» имеет смысл лишь в том случае, если имеет место отделение 
собственности от управления и отделение финансов, во всяком случае, определенных источников 
финансов,  от  управления  в  корпорации.  Именно  разделение    функций  собственника  и 
управляющего  определяет  сущность  современной  корпорации  и  обуславливает  необходимость 
внедрения системы КУ 
Исходя из выше изложенного, можно сделать вывод, что в странах с транзитной экономикой 
и в отечественных условиях сформировалась своеобразная модель  КУ. Назовем ее моделью  КУ  
переходного периода.  
Список литературы: 
1.
 
Корпоративное управление: казахстанский контекст- 
www.cipe-eurasia.org/articles/Kaz_CG_Text.pdf
 
2.
 
А. В. Бухвалов. Российский журнал менеджмента .Том 3, №3, 2005. С. 81 
3.
 
Корпоративное управление, CIMA – www.cima.org.uk 
4.
 
Косолапов Г.В. Экономическая безопасность и управление стоимостью бизнеса // Саясат,- 2007. 
5.
 
Родыгин А., Сидоров Ж. Российская экономика: сто лет одиночества? // Вопросы экономики.- 2000. 
6.
 
http:/ www.vestona.ru/str-sys.htm 
7.
 
Принципы корпоративного управления ОЭСР. – 2004 – www.source OECD.org. 
8.
 
Патюрель Р. Создание сетевых организационных структур. //Проблемы теории и практика 
управления.-1997.- №3- с. 20. 
 
ЖОЖ 339.54 (574) 
Қуантқан Б., Ж.Т.Адильжанова. Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті. 
 
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ДҮНИЕЖҮЗІЛІК САУДА ҰЙЫМЫНА КІРУ  
МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН БОЛАШАҒЫ  
 
В  статье  рассматривается  история  возникновения  ВТО  и  важность  вступления 
Казахстана в эту организацию. 
In this article is described the history of origin World Trade Organization (WTO) and  importance 
of Kazakhstan´s entry in this organization. 
Халықаралық  сауданың  өсіп  келе  жатқан  маңызы  XIX  ғасырдың  өзінде  индустриялды 
елдерді кедендік баждар меселелері бойынша шектелген кооперацияларды халықаралық деңгейде 
қолдауға  мәжбүр  етті.  1929  жылы  болған  ғаламдық  экономикалық  дағдарыс  және жеке  дамыған 
елдерде ішкі нарықты шетел импортынан жоғары кеден баждарымен тікелей қорғау жолымен оны 
жеңу  әрекеттері,  сыртқы  сауданың  барлық  өсіп  келе  жатқан  көлемдерінде  оның  танылған 
халықаралық-құқықтық  шеңберлерде  институционализациясы  мен  ұлтүстілік  реттелуі  қажет 
екендігін көрсетті. 
Сыртқы  сауда  либерализациясы  талаптарының  экономикалық  іргетасы  болып,  XIX 
ғасырдың  басында  Давид  Рикардомен  құрастырылған  экономикалық  салыстырмалы 
артықшылықтар теориясы қызмет етті. 
Халықаралық  сауданы  реттеуге  негізделген  халықаралық  ұйымды  құру  идеясы  Екінші 
дүниежүзілік  соғыс  аяқталғанға  дейін  пайда  болған.  Негізінен  АҚШ  пен  Ұлыбританияның  күш 
салуларымен  1944  жылы  Бреттон  Вудстағы  конференцияда  Халықаралық  валюталық  қор  (ХВҚ) 
мен  Халықаралық  қайта  құру  және    даму  банкінің  (ХҚДБ)  негізі  қаланды.  Аталған  ұйымдармен 
қатар  жаңа  экономикалық  тәртіптің  үшінші  тірегі  Халықаралық  сауда  ұйымын  құру  болжанған 
болатын.  Ол  үшін  1946  жылы  Гаванада  тарифтерді  төмендету  туралы  халықаралық  келісімнің 
материалдық-құқықтық шеңберлерін жасап шығару, қызығушылық танытып отырған елдерге осы 
ұйымның  жарғысын  ұсыну,  елден  елге  тауарлар  тасымалы  жолында  кедендік  ауыртпалықты 
төмендету  және  сыртқы  сауданы  жеңілдету  мәселелерінде  байланыстырушы  рөлді  өзіне  алуы 
керек болған сауда және жұмысбастылық туралы конференция шақыртылды. 1947 жылдың қазан 
айында  алғашында  жаңа  халықаралық  сауда  ұйымының  шеңберінде  тегіс  қамтитын 
келісімшарттың  тек  бөлімі  ретінде  қарастырылған  Тарифтер  мен  сауда  жөніндегі  бас  келісімге 
(ГАТТ)  қол  қойылды.  Уақытша  қарастырылатын  бұл  келісім  1948  жылдың  1  қаңтарынан  бастап 
күшіне  енді.  КСРО  ХВҚ  мен  ХҚДБ  қатысушысы  болудан  бас  тартқандықтан  Гаван 
конференциясына  қатысуға  шақырылмады.  Кеңес  үкіметі  АҚШ-ның  бұл  ұйымдардағы  болған 
үлкен ықпалы және идеологиялық блоктар арасында қарама-қарсылықтың басталуы бұл ұйымдар 
шеңберінде қажетті мөлшерде КСРО-ның мүдделерін ескеруге мүмкіндік бермейді деп қауіптенді. 
Бірақ,  Құрама  Штаттар  ГАТТ  және  ХСҰ  ұйымының  басты  қозғаушы  күші  болғанына 
қарамастан АҚШ конгресі аяқ астынан ХСҰ жарғысын ратификациялаудан бас тартты, алғашқы 

 
 
22 
уақытша  келісім  ХСҰ  болуы  керек  болған  ешқандай  ұйымдастырушылық  құрылымсыз  әрекет 
етуді жалғастыра берді. 
Содан  кейінгі  жылдары  ГАТТ  алғашқы  ойластырылғанынан  қысқартылған  түрдің  өзінде 
айтарлықтай  тиімді  жүйе  болып  шықты.  Оның  шеңберінде  орташа  кедендік  баж  қырығыншы 
жылдардың ортасында келісімге қол қою сәтіне 40%-дан тоқсаныншы жылдардың ортасында 4%-
ға  дейін  төмендеді.  Шекара  сыртынан  шеттен  өнімдерді  әкелуге  тікелей  кеден  баждарын  және 
жасырын,  тарифтік  емес  шектеулерді  төмендету  мақсатында  ГАТТ  шеңберінде  қатысушы  елдер 
арасында жүйелі түрде   келісімшарттар раунды өткізіліп отырды. 1986 жылдан 1994 жылға дейін 
жалғасқан  келіссөздердің  Уругвай  раунды  ең  сәттісі  болды.  Ұзақ  келіссөздер  нәтижесінде  1994 
жылы  Марракеште  ДСҰ  құру  туралы  келісімге  қол  қойылды.  Ол  1995  жылдың  1  қаңтарынан 
бастап күшіне енді. Қатысушы елдер бұл ұйым шеңберінде тауарлар саудасын ғана реттеп қоймай, 
қызметтер  саудасын  да  реттеу  туралы  келісімге  қол  жеткізеді.  Бұл    постиндустриалдық  қоғамда 
қызметтер маңызының өсуімен және олардың халықаралық саудада өсіп келе жатқан үлесіне (XXI 
ғасыр басына – жуықтап 20%)  байланысты сыртқы сауданың осы саласын реттейтін Қызметтер 
саудасы  туралы  бас  келісімнің  (GATS)  қабылдануымен  байланысты  болды.  Сондай-ақ 
Марракештік келісім шеңберінде зияткерлік қызмет нәтижелеріне құқықтардың сауда мәселелерін 
реттейтін  және  ДСҰ-ның  құқықтық  іргетасының  ажыратылмайтын  бөлігі  болып  табылатын 
Зияткерлік меншік құқығының сауда аспектілері бойынша келісім (TRIPs) қабылданды. 
Осылайша,  халықаралық  сауда  ұйымын  құрудың  сәтсіз  әрекеттерінен  кейін  және  сыртқы 
сауда  мәселелерін  реттейтін  ГАТТ  уақытша  конструкциясының    өмір  сүрумен  жуықтап  50  жыл 
өтісімен 1995 жылдың 1 қаңтарынан бастап ДСҰ өз жұмысына кірісе бастады [1].  
Дүниежүзілік  сауда  ұйымы (ДСҰ;  ағыл.  World  Trade  Organization  -  WTO)  —  халықаралық 
сауда ережелерін либерализм принциптеріне қарай реттейтін халықаралық экономикалық ұйым.  
ДСҰ  негізінен  өз  саласы  бойынша  нақты  заң  шығаратын  және  институционалдық 
халықаралық сауда-экономикалық жүйе негізін ұсынатын, көп жақты келісу механизмі және сауда 
сферасындағы тауарларымен және қызметтерінің оған кіруші мемлекеттердің жөнге салу саясатын 
реттеудің,  стандарттық  сыртқы  саудалық  құжатнама  өңдеулері  мен  саудалардағы  таласты 
реттеуші  рөлін  атқаратын  ұйым.  Алғашқы  кезеңде  ДСҰ-ға  77  мемлекет  кірсе  [2],  2011жылдың 
соңғы мәліметі бойынша оған 153 ел мүше болды.  Бұрынғы кеңестік елдерден оның қатарында 
Литва,  Латвия,  Эстония,  Грузия,  Армения,  Молдова,  Қырғызстан,  Украина  бар.  2011  жылдың 
соңына қарай Вуанату, Ресей, Самоа және Черногория елдерінің ДСҰ-на кіруі туралы хаттамаға 
қол  қойылған  болатын.    Енді  бұл  елдер  ұйымға  кіру  үрдісін  аяқтау  үшін    ДСҰ-мен  жасалған 
келісімдерді  ұлттық  деңгейде  ратификациялағаннан  кейін,  2012  жылы  ұйымға  мүше  елдер  саны 
157 – ні құрамақ [3]. 
Қазақстанның ДСҰ-на кіруі – бұл республика саясатының сыртқы және ішкі экономикалық 
маңызды факторларының бірі. Әлемдік экономикадағы Қазақстанның бәсекелестік позицияларын 
нығайтуы негізінен оның дүниежүзілік сауда ұйымына кіруімен анықталады.  
Қазақстанның  ДСҰ-на  кіру  процесі  1996  жылғы  26  қаңтарда  ДСҰ  Хатшылығына 
Қазақстанның ДСҰ-на кіру туралы ресми өтінішін беруден басталды.  
1996  жылдың  ақпан  айында  Қазақстанға  ДСҰ-ғы  бақылаушы-ел  мәртебесі  берілген.  Осы 
кездері  Қазақстанның  ДСҰ-на  кіру  бойынша  Жұмыс  тобы  құрылды.  ДСҰ-на  кіруде 
республиканың  шарттары  мен  міндеттемелерін  талқылауға  тілек білдірген  Қазақстанның барлық 
негізгі  сауда  серіктестері  Жұмыс  тобына  кірді.  Жұмыс  тобының  төрағасы  БҰҰ-ның  бөліміндегі 
және  Женевадағы  басқа  халықаралық  ұйымдардағы  Финляндияның  тұрақты  өкілі,  елшісі  Веса 
Химанен болды. 
Кедендік-тарифтік саясатын жетілдіру, Қазақстанның ДСҰ-на кіру, сонымен қатар екі жақты 
және көп жақты сауда келіссөздері барысында жасалатын оның жеке келісімдеріне шарттары мен 
кезеңдерін енгізе отырып, экономикалық саясаттың нақты мәселелері бойынша келісілген келіссөз 
ұстанымын  әзірлеу  мақсатында  республикамызда  1996  жылы  ДСҰ-на  кіру  мәселелері  бойынша 
Ведомствоаралық  комиссия  құрылды.  Кейін  ол    ҚР-ның  сауда  саясаты  және  халықаралық 
экономикалық ұйымдарға қатысу мәселелері бойынша Ведомствоаралық комиссиясына өзгертілді. 
1996  жылдан  бастап  2003  жылға  дейінгі  кезең  бойынша  ДСҰ  Хатшылығына  ДСҰ  кіру 
шарттарына сәйкес ақпараттық материалдар мен міндетті құжаттардың үлкен көлемі жіберілді. 
2003 жылы Қазақстанның ДСҰ-на кіру процесінің ақпараттық кезеңін аяқтады және Жұмыс 
тобының  мүше  –  елдерімен  ДСҰ  мүшелігінің  шарттарын  анықтау  бойынша  келіссөз  процесінің 
белсенді кезеңіне кірді. 
Осымен бірге Қазақстанның ДСҰ кіру процесінің маңызды сәті Қазақстанның ДСҰ-на кіруі 
бойынша Жұмыс тобы Баяндамасы жобасын әзірлеу және оны кейін қарастыру болып табылады. 

 
 
23 
Себебі  Жұмыс  тобының  Баяндамасы  (ЖТБ)  жобасы  Қазақстанның  барлық  келіссөздерідің 
нәтижелері бойынша құқықтары мен міндеттемелерін көрсететін негізгі құжаты болып табылады. 
ЖТБ жобасы саудалық-экономикалық режимін сипаттайтын және ДСҰ мүшелік шеңберінде елдің 
міндеттемелерін  бекітетін  негізгі  құжат.  Көрсетілген  жұмыс  тобына  ДСҰ  барлық  мүдделі 
мүшелері кіреді. 
Қазақстанда  қазіргі  таңда  тауарлар  мен  қызметтер  нарығына  ену  бойынша  екі  жақты 
келіссөздер  аяқталған.  Тек  Аргентина  және  Сауд  Арабиясымен  ғана  келіссөздер  2012  жылдың 
басында аяқталады деп жоспарлануда [4]. 
 ҚР  Президенті  Н.Ә.Назарбаев  2012  жылғы  халыққа жолдауында  2012  жылы  Қазақстанның 
ДСҰ-ға  кіруі  бойынша  келіссөздер  аяқталуы  тиіс  екендігін  және  бұл  біздің  экономикадағы 
инвестициялық тартымдылығымызды арттыра түсетіндігін атап көрсетті [5]. 
Бұл арқылы мемлекет басшысы Қазақстанның ДСҰ-на тез арада кіруі ұлттық экономиканың 
бәсекелестік  қабілеттілігінің  жоғарылауының  қажетті  шарты  және  біздің  еліміздің  тұрақты  даму 
траекторияларын  бекітудегі  республикалық  стратегиялық  мақсаттарының  бірі  екендігін  айқын 
сездіреді. 
ДСҰ  сияқты  халықаралық  беделді  ұйымға  мүше  болу  біздер  үшін  ол  алдағы  уақытта  ел 
экономикасына  қалайша  әсер  ететіндігіне  қатысты  терең  зерттеулер  мен  сараптамалар  жүргізуді 
қажет  етеді.  Осы  тұрғыдан  салыстырмалы  түрде  ұйымға  мүше  болудың  артықшылықтары  мен 
кемшіліктерін қарастыратын болсақ, келесіні байқауға болады:  
Қазақстанның ДСҰ-на кіруінің артықшылықтары: 
1.
 
Басқа  елдердің  төмен  және  үнемі  төмендеп  отыратын  тарифтері  жағдайында  сыртқы 
экономикалық қызметті жүзеге асыру мүмкіндігі; 
2.
 
Халықаралық  саудадағы  тең  құқылық,  ДСҰ-ның  қатысушы  елдері  сауданы  жүзеге 
асыратын сондай жеңілдіктері мен ережелері; 
3.
 
Басқа  қатысушы  елдердің  болжалды  іс-әрекеттері  және  әлемдік  нарықтарға  ұлттық 
өндірушілердің  өсіп  келе  жатқан  кіру  мүмкіндіктері  негізінде  ұзақ  мерзімді  келешекке  сауда 
стратегиясын жасау және сыртқы сауда дамуын болжау мүмкіндігі; 
4.
 
Республика ДСҰ-на кіргеннен кейін оған халықаралық ұйымның мүше елдері тарапынан 
ең көп жеңілдік жасау режимі таралады; 
5.
 
Халықаралық  сауданың  халықаралық  танылған  қағидалары  мен  ережелері  негізінде  дау-
дамайларды реттеу; 
6.
 
Әртүрлі  мемлекеттермен  үнемі  екі  жақты  сауда-экономикалық  қатынастарды  орнату 
қажеттілігін шығару, бұның негізінде маңызды қаржы қаражаттарын үнемдеу; 
7.
 
Абсолютті  мағыналарында әлемдік кіріс өсімі сәйкес келетін болатындықтан сауда өсімі 
артады, ал дамушы елдер үшін сауда өсімінің қарқыны жалпы халықаралық сауданың орташа өсу 
қарқынынан 50%-ға асып түседі. 
Қазақстанның ДСҰ-на кіруінің кемшіліктері: 
1.
 
Ішкі  нарықтарға  басқа  елдерден  тауарлар  мен  қызметтерге  рұқсат  ашуы  бойынша 
міндеттемелерді қабылдауы; 
2.
 
Адал емес бәсекелестіктен қорғау мәселесі; 
3.
 
Импорттық  тауарларға  қатысты  басқа  мемлекеттер  тарапынан  антидемпингтік  және 
өтемақылық (компенсациялық) баждарды кеңінен қолдану мүмкіндігі; 
4.
 
Халықаралық  нарықта  сұранысқа  ие  бола  алмайтын  отандық  өнімнің  төмен  бәсекеге 
қабілеттілігінде көрініс табатын сауда дискриминациясы; 
5.
 
Шетелден халық тұтынатын азық-түлік, тауарлар және қызметтердің импорты тасқынына 
байланысты елде инфляция деңгейінің өсіміне алып келетін баға индексінің көтерілу мүмкіндігі; 
6.
 
Тез арада табыс алу үшін алғашқы уақытта шикізат және жартылай фабрикаттар экспорты 
артықшылықты дамуға ие болуы; 
7.
 
Тауарлардың  ішкі  нарығын  қорғау  үшін  кедендік-тарифтік  реттеудің  шектелген 
мүмкіндіктері  және  қызметтер  нарығын  қорғау  бойынша  іс-шаралардың  практикалық  тұрғыда 
жоқтығы. 
Аталып өткен артықшылықтар мен кемшіліктерді ескере отырып, біз Қазақстанның ДСҰ-на 
мүше болуының барлық оң және теріс салдарын нақтылап сараптап, қорғау бойынша алдын алу 
шараларын  дайындап,  маңызды  аргументтерді  қоя  отырып  келіссөздер  барысында  өз 
ұстанымдарымызда тұра білуіміз қажет. 
Қортытындылай  келе,  қазіргі  жаҒандану  заманында  ешбір  ел  өз  шекарасы  аумағында 
басқалардан  оқшауланып,  тұйық  өмір  сүре  алмайды.  Бұл  тараптан  ДСҰ  Қазақстанды  әлем 
экономикасына апаратын жол деп қарастыруға да болады. ЖаҒандық бәсекелестікке кім қабілетті, 

 
 
24 
алдағы уақытта сол елдің жолы болады. ДСҰ-на мүше болу сыртқы сауда айналымын ұлғайтуда 
қазақстандық кәсіпкерлер үшін зор мүмкіндік әрі үлкен сын болмақ. 

жүктеу/скачать 6,5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: