Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж



Pdf көрінісі
бет354/444
Дата03.10.2024
өлшемі3,59 Mb.
#146739
түріОқулық
1   ...   350   351   352   353   354   355   356   357   ...   444
Байланысты:
Okulik XX kazak adebiet

ІІІ БӨЛІМ. 
Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
еңбектер мен түрлi әдеби жинақтар 
бой көрсете бастады. Рас, ол осы кезең-
де молынан жарияланған ғылыми 
және сыни еңбектердiң барлығын да 
болды десек қателесер едiк. Көпте ген 
еңбектер бұрынғы айтылғандарды 
толықтыру, тереңдету мақсатында 
жарияланып отырылды. Бұл, әсiресе 
әдебиетшi, сыншы ғалымдардың өз 
зерттеулерiнiң екi-үш томдықтарын 
шығаруы барысында байқалды. Ал 
ұлттық әдебиеттануға сол қыспақта 
тұрған қиын кезеңде аз да болса үлес 
боп қосылған тың қадамдар өрiс ала 
бердi. Төңкерiске дейiнгi әдебиет 
өкiлдерiнiң шығармалары молы-
нан жариялана бастады. Мысалға 
1965 жылғы «Үш ғасыр жырлай-
ды» атты жинақтың, «Алдаспан» 
антологиясының (1971), ендi «Бес 
ғасыр жырлайды» (1984) деген ат-
пен толығып шығуы көп жайды 
аңғартады. Абайтану, шоқантану, ал-
тынсаринтану жеке iлiм саласы бо-
лып қалыптасып бiттi, тек маркстiк-
лениндiк әдiснамаға қайшы келетiн 
кейбiр мәселелерiн нақтылау ғана 
қалды. Сәкентану мен әуезовтану, 
сәбиттану iлiмi жан-жақты дами бас-
тады. Абай, Ыбырай, Мұқтар, Сәбит 
тағылымдары аталатын ғылыми жи-
нақтардың шыға бастауы оған айқын 
дәлел. 
Фольклорлық мұраны әдебиет тiң 
таптығы, халықтығы қағидасымен 
бағалау бәсең тарта бастады. Оған 
қоғамды демократиялық жолмен 
қайта құруды қолға алған уақыт та-
лабы қатты әсер еттi. Соның әсерiнен 
қазақ фольклорының көп томды-
ғын академиялық баспа тұрғысын-
да шығару iсi қолға алынды. Бұ рын 
тиым салынған халық ауыз әде биетi 
үлгiлерiн жариялау, зерттеуге көңiл 
аударылды. Басқа елдер фолькло-
ристикасындағы дәлелденген мето-
до логиялық iзденiстердi ұлттық 
фоль клордан көп қиналмай-ақ iздеп 
тауып, бiр iзбен келе жатқан ұлттық 
фольклортану бар-жоғын түгелдеуге 
бет бұрды. Халық ауыз әдебиетiндегi 
жанр тұрақтылығын зерттейтiн па-
ремиологияда, тұтастай тексеретiн 
кешенді және жүйелi әдiстерде, се-
миотика саласында соны iзденiстерге 
ден қойды. Р. Бердiбаев, Б. Уақатов, 
О. Нұрмағанбетова, Б. Адамбаев, 
С. Қасқабасов, Е. Тұрсынов, Ш. Ыбы -
раев, Т. Сыдықов, т.б. жекелеген 
жанрлар табиғаты мен көркемдiк кес-
тесiн, шығу тарихын арнайы қарас-
тырды. Ұлттық фольклортанудың 
туу, қалыптасу тарихы да зерттеу 
ны санасына алынды. Бұрын ол көп 
томдықтағы ғылыми шолу мен 1972 
жылғы «Қазақ фольклористикасы» 
деген зерттеулер жинағында ғана 
айтылған едi. «Қазақ тарихи жыр-
ларының мәселелерi» (1979), «Қазақ 
фоль клорының типологиясы» (1981), 
«Қазақ фольклористикасының тари-
хы» (1988) атты ұжымдық моногра-
фиялар ұлттық фольклортанудағы 
айтарлықтай табыс болды.
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У


375


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   350   351   352   353   354   355   356   357   ...   444




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет