Химиялық кинетика §1 Химиялық реакция жылдамдығы


§4 Реакция жылдамдығына катализатор әсері, катализ түрлері



бет5/11
Дата06.01.2022
өлшемі272,16 Kb.
#16188
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Байланысты:
лекция -6

§4 Реакция жылдамдығына катализатор әсері, катализ түрлері

Катализатор деп реакция нәтижесінде жұмсалмайтын, бірақ реакция жылдамдығына әсер ететін затты айтады.

Катализатор қатысында жүретін химиялық үдерістерді катализ дейді.

Катализдің бірнеше түрі бар:

а) оң және теріс катализ,

ә) гетерогенді және гомогенді катализ,

б) автокатализ,

в) биокатализ.

Енді, осылардың әрқайсысына жеке тоқталайық. Оң катализ кезінде катализатор реакция жылдамдығын арттырса, теріс катализде – кемітеді. Теріс катализде қолданылатын катализаторды ингибитор деп атайды.

Енді неліктен жылдамдық осындай өзгеріске ұшырайтындығын түсіну үшін шартты түрде алынған бір реакцияның энергетикалық диаграммасын қарастырайық.

а)

ә)




Сурет 6.4 А → В, (а) С→ Д (ә) реакцияларына катализатор әсері

а) оң катализ; ә) теріс катализ.



Теріс катализ кезінде реакцияның активтену энергиясының шамасы артады: , ал оң катализ кезінде активтендіру энергиясының шамасы кемиді: .

Сонда, катализатор реакцияның активтендіру энергиясының шамасын өзгертеді. Активтендіру энергиясының шамасы неғұрлым кіші мәнді болса, реакция жылдам жүреді, үлкен мәнді болғанда реакция жылдамдығы баяулайды, өйткені энергетикалық барьер артады.





Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет