И. А. Зимняя педагогикалық психология
Проблемалық ситуациялар және мотивация
жүктеу/скачать 2,21 Mb. Pdf көрінісі
|
| Проблемалық ситуациялар және мотивация
Мотивациялық қҧрылымның ӛзгеруіне әсер ететін кҥшті фактор проблемалық ситуация болып табылады, ол таңдау жасау мәжбҥрлігі арқылы, уақыттық шектеу мен бағалауды алып тастау арқылы шығармашылық белсенділікке итермелейді (Е.И. Савонько, Н.М. Симонова). Авторлар тӛмендегілерді анықтады: а) ҥстем доминантты мотивация іс-әрекет ӛнімінде айқындалады; б) тҥрткінің ӛнім ерекшелігіне әсерін жанамалаушы фактор оның тҧлғалық мәнділігі болып табылады, в) тҧлғалық мәнділіктің психологиялық мазмҧны мотивациялық қҧрылым тҥріне байланысты. Зерттеулерде мотивациялық қҧрылым тҥрі, іс-әрекет ӛнімінің ерекшелігі және оның субъектінің мінездемесі арасындағы байланыстардың сапалық ӛзіндік ӛзгешелігі айқындалды. Мысалы, эксперименталдық деректердің негізінде субъекттік сипаттамалар, эксперименталдық іс-әрекеттің ӛту ерекшеліктері, мотивация қҧрылымының, ӛнімінің ерекшеліктері ретіндегі осындай сипаттамаларының сапалы ӛзіндік тіркесімдерінің критериі бойынша студенттердің бірнеше топтары бӛлінді. Сыналушылардың мотивациялық сипаттамаларының сандық-сапалық талдауы неғҧрлым шығармашыл, қабілетті, ізденіске дайын, экспрессивті және қарым-қатынасқа бейім студенттер тобын анықтауға мҥмкіндік берді. Олардың мотивация қҧрылымындарында процеске бағдарлануы тҧрақты ҥстемдік кӛрсетеді; қҧрылымішілік ӛзгерістер уақыт факторы мен іс-әрекет шартының әсерінен қҧрылым компоненттерінің тәртіптілікке және сараланып жіктелінуге деген айқын кӛрінетін беталыспен сипатталады. Осы топтағы сыналушылардың іс-әрекет ӛнімі (мәтіндер) ӛзіндік ӛзгешелігімен, айқындықпен, жоғары эмоционалдықпен, логикалық бірізділікпен, аргументтілігімен, тҧлғалық қатыстылықпен, шығармашыл сипатпен ажыратылады. Осы проблеманы зерттеулерде ашылған факторлар арқылы мотивациялық қҧрылымдардың қҧрылымішілік динамикасына әсер етуге болады, олай болса, олардың қайта қҧрылуын басқаруға болады. Мҧндай факторларға жататындар: уақыттық шектеу мен бағалауды алып тастау; қарым-қатынастың демократиялық стилі; таңдау жағдайы; тҧлғалық мәнділік, жҧмыстың шығармалық және ӛнімді тҥрі. Проблемалық ситуацияның шығармалық сипаты қҧрылым компонент- 220 терінің сараланып жіктелінуі мен тәртіптелуге деген, яғни оның тҧрақтылығы беталысына ынталандырады. Қарастырылғандардың барлығы оқу мотивациясының психологиялық феномен ретінде кҥрделі екеніне куәландырады, оны оқу ҥрдісінде басқару, оның қҧрылымдық ҧйымдасуын, динамикалылығын, жас кезеңдерімен себептілігін есепке алуды талап етеді. жүктеу/скачать 2,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|