31
бір-бірінен мҥлдем ӛзгеше кӛздері бар екенін бар екенін атап ӛту қажет:
L -, Q - және Т - деректер [140].
Ақпарат алудың бірінші кӛзі – L – деректер (Life record) –
негізінен бақылау нәтижесінде адам ӛмірін тіркеп отыру арқылы
алынған
деректер; мҧнда сараптамалық бағалау да кіреді. В.М.
Мельников, Л.Т. Ямпольский осындай бағалар алуға негізгі талаптар
келтіреді [140, 10 б.]:
1. Баға берілетін қасиеттер мінез-қҧлықтың
байқауға алынған
терминдерінде анықталуы тиіс.
2. Сарапшының баға берілетін тҧлғаның мінез-қҧлығын ҧзақ
уақыт бойы байқау мҥмкіндігі болуы тиіс.
3. Баға берілетін 1 адамға кем дегенде 10 адам қажет.
4. Сынаққа алынғандарды басымдылығы бойынша бӛлу әр
кезекте барлық қасиеттері бойынша емес,
тек бір қасиеті бойынша
(мінездемесі) жҥргізілуі тиіс.
Ақапарт алудың екінші кӛзі – Q - деректер (Questionnaire data)
сауалнамалар мен ӛзін-ӛзі бағалаудың басқа әдістері негіздерінде
алынады. Мҧндай ақпарат кӛзіне ММРI (Минесоттық кӛпсалалы
тҧлғалы тізбе), Кэттелдің 16-факторлық тҧлғалық сауалнамасы және т.б.
В.М. Мельников, Л.Т. Ямпольский зерттеулер
нәтижесін танымдық
және
мотивациялық
керібҧруды
атайды.
Оның
біріншісі
сыналатындардың
интеллектуалдық
және
мәдени
деңгейінің
тӛмендігінен,
интроспекция
(ӛзін-ӛзі
байқау)
дағдыларының
жоқтығынан және теріс ҥлгі-нҧсқалар пайдаланғандығынан тууы
мҥмкін. Мотивациялық керібҧрулардың себептеріне сҧраққа
жауап
беруден бас тарту және жауаптардың «әлеуметтік қажеттілік» жағына
бҧруды жатқызады.
Ақпараттың ҥшінші кӛзі – Т - деректер (Objective test data) – бҧл
объективті
тестердің деректері, олардың ішіндегі негізгі 12 топ Р.Б.
Кэттел мен В.Ф. Варбуртонға сәйкес педагогикалық психологияда
тестілеу әдісін қарастырғанда келтіріледі.
Достарыңызбен бөлісу: