І бөлім. Мектеп жасына дейінгі бала тілін дамыту әдістемесі

  Мақсаты:   Студенттерге Жалпылама сөздер туралы  түсінік беру..Жалпылама сөздерді дәрежелеріне   байланысты ажырата білуге үйрету.

• 
  Жалпылаудың нольдік және бірінші дәрежесі
  
• 
  Жалпылаудың екінші, үшінші және төртінші дәрежесі.
  

1. 
   Жалпылаудың нольдік сатысы немесе дәрежесі.
   

2. 
   Жалпылаудың І – ші дәрежесі. Яғни біртектес заттардың, іс-әрекеттердің   жалпы атауын түсіну. Мысалы допты  көрген бала соған ұқсас нәрселерді  мөлшеріне, материалына қарамастан  доп деп түсінеді.
   
3. 
   Жалпылаудың ІІ – ші дәрежесі. Бұл кезеңде тектік ұғымды білдіретін сөздерді бала ажырата бастайды. Мысалы, үстел,  орындық, шкаф – бәрі де жиһаз екендігін, ал көйлек, костюм, пальто —  киім түрлері екенін түсінеді. Бұл дәрежедегі  сөздерге балалар  үш жастан кейін үйренеді.
   
4. 
   Жалпылаудың ІІІ – ші дәрежесі. Бұл кезеңде балалар ІІ- ші дәрежедегі сөздердің  қандай топтарға жататындығын меңгереді. Мысалы,  жиһаз, аяқ киім, ыдыс –аяқ, ойыншықтар – бәрі де заттар екендігін, ал, ақ, қызыл, сары, жасыл түстердің түрлері екендігін түсінеді. Мұндай  сөздердің топтарын  5-6 жасқа келгенде жақсы меңгереді.
   
5. 
   Жалпылаудың ІV – ші дәрежесі. Бұл кезеңде балалар әр топтағы лексикалық сөздерді, мысалы, зат атауларын, қимылды білдіретін сөздерді, заттың санын, сапасын білдіретін сөздерді толық  ажырата   алады. Мұндай сөздерді  6-7 жасқа келгенде айқын ажыратып, тәрбиеші  сұрағына жауап бере алады.
   

Тектік түрлі қатынастағы  сөздерді  (жиһаз – үстел, орындық, кереует) үйрене отырып, балалар оларды тұтас және оның бір бөлігі ретіндегі  сөздердерді айыра білуі тиіс:

орындық —  оның сирағы,  арқалығы, отыратын орны;

бет – маңдай,  жақ, мұрын, ауыз, көз;