I химияны оқыту әдістемесінің жалпы мәселелері

1. Шешімін күтетін мәселелердің болуы.

   
   

2. Әлеуметтік, кәсіптік және оқу міндеттерін ойын жағдайында модельдеу.

   
   

3. Ойынға қатысушылар арасында рөльдер болуы және рөльдеріне сәйкес бөлінуі, өзара әрекетімен және мұғаліммен байланысының болуы.

   
   

4. Ойынға қатусушылардың ортақ мақсаттарының болуы және ұжымның шешім шығаруы.

   
   

5. Шешімдердің көп нұсқалығы.

   
   

6. Ойын соңында талдау жасау.

   
   

7. Қатысушылардың жоғары эмоционалдық күйі.

   
   

8. Оқушылардың әрекетіндегі импровизаторлық.

   
   

Іскерлік ойындардың тиімді жақтары:

1. Оқушылардың танымдық ізденімпаздығын қалыптастыру.

   
   

2. Қызығушылығын ояту.

   
   

3. Білім мен білігін қалыптастыру, өз білімін қолдануға үйрету.

   
   

4. Ойын соңында талқылау арқылы білімін бекіту.

   
   

5. Оқушылардың шығармашылық өзіндік анықтау үрдісі кеңейеді, тереңдей түседі.

   
   

6. Ұйымдастырушылық әрекеті жоғары дәрежеде болады.

   
   

Оқушының өзіндік әрекетінің нәтижесінде оның бойында мынандай қасиеттер қалыптасады:

1. Өзбетінше ойлану біліктері мен ізденімпаздығы.

   
   

2. Оқуға деген қабілетінің артыуы.

   
   

3. Берілген білімді игеру ғана емес, оны жаңалап және тиімді игеру жолдарын түсіне білу ниеті.

   
   

4. Басқа оқушылардың түсіндірулеріне сын көзбен қарау.

   
   

5. Өз ойының дербестігі.

   
   

Оқушылардың өзіндік жұмыс түріне: баяндама, реферат, шығарма, бақылау жұмыстары жатады. Реферат – белгілі бір тақырып бойынша өз бетінше қысқаша жазылған еңбек. Бұл оқушының ғылыми зерттеу жұмысы, мұнда зерттелініп отырған мәселенің мәні, түрлі көзқарастар мен өзінің жеке пікірлері айтылады. Рефератты бағалауда мынандай шарттар ескерілуі қажет:

1. Зерттелген тақырыптың көкейтестілігі.

   
   

2. Тақырыпқа сай мазмұнның болуы.

   
   

3. Материалды мұқият, терең өңдеу.

   
   

4. Қолданылған материалдың дұрыстығы мен толық болуы.

   
   

5. Рефераттты көркемдеудің стандартқа сай болуы.

   
   

Баяндама – өзіндік жұмыс түрі, оқу және сабақтан тыс уақыттарда оқушылардың зерттеу дағдыларын қалыптастырда, танымдық қызығушылығын кеңейтуде, пікір айтуда маңызды. Баяандама жазуда берілген тақырып бойынша жоспар құрылып, қажетті әдебиеттер іріктеледі.

• Оқушының білім деңгейі артады.

  
  

• Білімдерін прпатикады қолдану дағдыларын бекітеді.

  
  

• Оқушылардың өз бетінше зерттеу біліктерін қалыптастырады.

  
  

• Зерттеу нәтижелерін обьективті бағалауға тәрбиелейді.

  
  

• Оқу – зерттеу жұмыстарын жүзізе білу дағдысының қалыптасыуына әсер етеді.

  
  

• Талдай білуге және күтпеген қиыншылықтардан шығуға жол таба білуге үйретеді.

  
  

Оқушының оқу-зерттеу білігі –бұл құбылыстарды бақылау және талдау біліктері, болжамды ұстау, эксперимент өткізу және оны талдау, эксперимент нәтижелерін өңдеу және жалпылау, есеп, реферат,баяндама, әдебиеттерді пайдалану, ғылым жетістіктерін қолдану.

• Сыныптан тыс оқушылардың өздігінен білім алу әрекеті олардан мейлінше дербестікте, өз еркімен жүйелі жұмыс істеуді талап етеді. Өздігінен білім алу ісін оңтайландыру, күнделікті рухани қажетіне айландыру – орта мектептің қазіргі кездегі маңызды міндеті болып табылады. Өз бетімен білім алу бұл жоғары сынып оқушыларына тән, себебі бұл жастардың еріктік сапасы мен қажетті құндылық бағдарлаушылығы қалыптасқан және өз бетімен білім алуды.

  
  

• Пәндік апталықтар – оқу жылында бір рет әр пән бойынша белгілі бір тақырып белгіленіп өтіледі. Пәндік аптаның жоспарлары оқушылармен бірлесе отырып жасалады.

  
  

• Пәндік апталықтардың жоспары күні бұрын ілініп, оқушыларға алдын-ала тапсырмалар бөлініп берілуі. Апта бойы түрлі оқу-танымдық жұмыстар және сыныптан тыс іс-шаралар. Жыр кеші, ғалымдармен кездесу, мұражайға, көрмеге саяхат, сайыс т.б. Апта соңында апталық жұмыс қортындыланады. Қортынды әр-түрлі сипатта жүргізуге болады. Бұл шара мектептің жылдық жоспарында белгіленген мерзім бойынша өтіледі.

  
  

Пәндік үйірмелер. Әр пән сабақтарында сол пәнге қызығатын, уақытының көп бөлігін соған арнағысы келетін оқушылар анықталады. Нәтижесінде пәндік үйірмелер ұйымдастырылады. Мұндай үйірмелерге оқушылар өз еркімен жазылады және әр жастағылар болуы да мүмкін. Бұл жұмысты пән мұғалімі жүргізеді. Үйірмелерде пән бойыншы қызықты деген сұрақтар тереңдетіп оқылады, ғалымдар, жазушылар, мұғалімдер т.б. әйгілі қайраткерлердің шығармаларымен, еңбектерімен танысады. Белгілі бір жаңалыққа байланысты немесе ғалымның мерей тойына арналған кештерге қатысады, химия пәні бойынша зерттеу жұмыстарын өткізеді, осының негізінде ғылыми қоғам құруғу болады.

• Жоба – сыпыптан тыс жеке ұжымдық жұмыстың бір түрі. Оқушылардың танымдық біліктерінің және практикалық біліктерінің қалыптасуына, танымдық ізделімпаздығы арттыратын оқытудың тиімді түрі – жобалар. Бұл әдіс шетел педагогикасында кең таралған. Жоба – көп уақытты қажет ететін, көлемді оқушылардың өзіндік сарамандық жұмысы. Жобаның мазмұнындағы әр кезеңдік жұмысының құрылымы нақты жоспарлануға байланысты әртүрлі жұмыстарға оқушылардың қатысуымен олардың белсенділігі мен қызығушылығын байқауға болады. Жобаның ең негізгі кезеңдеріне мыналар кіреді:

  
  

1– кезең. Жобаның тақырыбын таңдау.