И. П. Павлов түйсіктердің пайда болуын жүйкедегі талдағыштардың (анализатор) жұмысына байланысты түсіндіреді. Талдағыштардың қай-қайсысы болмасын үш бөліктен тұрады. Біріншісі сезім мүшесі (рецептор), екіншісі

жүктеу/скачать 0,92 Mb.

бет	3/5
Дата	19.05.2023
өлшемі	0,92 Mb.
	#94919

1 2 3 4 5

Байланысты:
үрдістер

Тері туйсіктері

Тері түйсігінің рецепторы-денедегі терінің өн бойына орналасқан. Тері түйсігі, сондай-ақ тілдің, мүрынның кілегей кабықтарында да мол.
Тері түйсіктерінің өзі бірнешеге бөлінеді. Олар: тактиль (сүйкеніс), қысым, дуыл түйсіктері), температура (жылыны, салқынды білдіретін түйсіктер) және ауырганды білдіретін туйсіктер. Тері түйсігі рецепторларының есебі жоқ. Тек ауырғанды білдіретін нүктелердің өзі ғана денемізде 900 мыңнан асып жатады. Терінің түрлі алаптарында сезгіштік бірдей емес.

Сипай сезу туйсіктері

Адамдардың еңбек әрекетінде ерекше орын алатын түйсіктерінің бірі-сипай сезу (осязание) туйсігі. Мұның екі түрі бар. Біріншісі-пассив сипай сезу. Бүған тері түйсігі түгелдей кіреді. Екіншісі-актив сипай сезу. Актив сипай сезу тері және қозғалыс түйсіктерінің ұштасып келуінен көрінеді. Актив сипай сезу түйсігінің рецепторы адамның қолында (саусақ, алақан) орналасқан. Осы түйсік -әрекеттің нақтылы бір түрінің ықпалымен күшті дамып отырады.
Сипай сезу түйсіктерінің жалпы еңбек процесінің «ұсақтүйек» ерекшеліктерін меңгеруде, мектепте оқушыларды қол еңбегінің дағдыларына үйретуде, сондай-ак, соқыр, мылқау, керең адамдардың тіршілігінде ерекше орын алатыны түсінікті.

Қабылдау- заттар мен құбылыстардың өз қасиеттері және бөлшектері жиынтығымен қосылып, сезім мүшелеріне тікелей әсер етуі кезіндегі тұтас түрде бейнеленуі.
“Апперцепция”-латын сөзі, қазақша қабылдауға қосымша деген мағына береді.Латынша”ап”-үстеме жұрнақ ,”перцепцио”-қабылдау.
Апперцепция түрлері
Тұрақты
Уақытша

Тұрақты апперцепция адамның қызығуы мен дүниетанымына, мамандығы мен білім деңгейіне байланысты болып отырады.

Тұрақты апперцепция адамның қызығуы мен дүниетанымына, мамандығы мен білім деңгейіне байланысты болып отырады.

Уақытша апперцепция адамның әр түрлі алдануы(иллюзия) салдарынан жаңсақ пікірлер туғызады

Тұрақты

Уақытша

Қабылдаудың тұтастығы
Қабылдаудың мағыналылығы
Қабылдаудың таңдамалылығы
Қабылдаудың тұрақтылығы
Қабылдаудың негізгі ерекшеліктері
Түйсiкпен салыстырғанда қабылдау процесi ми қызметiнiң ең жоғары талдану -бiрiгу формасы. Талдау болмай, қабылданатын зат не құбылыстың мəн жайына жету мүмкiн емес. Мысалы , түсiнiксiз тiлдегi ауызша баянның басы мен аяғын аңдау мүмкiн емес, тұтасқан дыбыстық сарын . Ал ендi осы баянды түсiнiп, қабылдау үшiн оны бөлектi тіркестер мен сөздерге мағынасына орай жiктеу қажет , яғни естiп тұрғанымызды дұрыс қабылдауымыз үшiн талдаумен бiр уақытта бiрiктiру əрекетi де жүрiп жатады.
ЕС – бұл өткен тәжірибемізден қалған іздерді жадымызда қалдырып, сақтап, кейін бұрын білгендерімізді жойып алмастан, оларды қайта танып, жаңғыртатын психикалық функция.
ЕС процестері
Сақтау
Тану
Жаңғырту

жүктеу/скачать 0,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5